Bài giảng Tin học Lớp 8 - Bài 4: Sử dụng biến trong chương trình - Đào Thị Nhất

Bài 4 : 
Giáo viên : 	 ĐÀO THỊ NHẤT 
Email : 	 nhatthuylien2@thaithuy.edu.vn 
Điện thoại : 0942917889 
Đơn vị : 	TRƯỜNG THCS THỤY LIÊN 
 XÃTHỤY LIÊN - HUYỆN THÁI THỤY - TỈNH THÁI BÌNH 
Trang bìa 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
THÁNG 11 NĂM 2016 
TIN HỌC LỚP 8 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
CUỘC THI QUỐC GIA THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E - LEARNING LẦN THỨ 4 
------------------------------------ 
Biết khái niệm biến. 
Hiểu cách khai báo, đặt tên và sử dụng biến trong ngôn ngữ lập trình. 
Biết sử dụng biến trong chương trình. 
Biết khái niệm hằng số. Hiểu cách khai báo, sử dụng hằng số. 
Hiểu thêm về lệnh gán trong ngôn ngữ lập trình Pascal. 
MỤC ĐÍCH - YÊU CẦU 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
Biến là công cụ trong lập trình 
Khai báo biến 
Sử dụng biến trong chương trình 
Hằng 
NỘI DUNG BÀI HỌC: 
Cho chương trình tính chu vi hình vuông với cạnh bằng 5. Muốn viết chương trình tính chu vi hình vuông với cạnh bằng 6 em phải thay đổi như thế nào? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Đáp án đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
thay công thức 5*4 thành công thức 5*6 
B) 
thay công thức 5*4 thành công thức 6*4 
C) 
không cần sửa mã lệnh máy tự động thay đổi khi chạy chương trình 
Ta có thể viết một chương trình cho phép người sử dụng nhập từ bàn phím cạnh của hình vuông, sau đó tính chu vi hình vuông cho hiển thị kết quả ra màn hình 
thay công thức 5*4 thành công thức 6*4 
Ta có thể viết một chương trình cho phép người sử dụng nhập từ bàn phím cạnh của hình vuông, sau đó tính chu vi hình vuông cho hiển thị kết quả ra màn hình 
Vậy a trong chương trình dùng để lưu trữ dữ liệu nhập vào. 
Trong ngôn ngữ lập trình, a được gọi là biến . 
Bµi 4 
1. Biến là công cụ trong lập trình: 
 Hoạt động cơ bản của chương trình máy tính là xử lý dữ liệu. 
 Trước khi được máy tính xử lý, mọi dữ liệu nhập vào đều được lưu trong bộ nhớ máy tính. 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
Có 2 chương trình viết để tính chu vi hình vuông. Em hãy cho biết sự khác nhau giữa 2 chương trình? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Program Chu_vi_hinh_vuong; 
Uses crt; 
begin 
clrscr; 
writeln(‘Chu vi hinh vuong voi canh bang 5 la:’,5*4); 
readln; 
end. 
Program Chu_vi_hinh_vuong; 
Uses crt; 
Var a: integer; 
begin 
clrscr; 
write(‘Nhap do rong canh cua hinh vuong:’); readln(a); 
writeln(‘Chu vi hinh vuong voi canh vua nhap la:’,a*4); 
readln; 
end. 
1 
2 
A) 
Không có điểm khác nhau 
B) 
Chương trình 2 sử dụng biến a để khai báo dữ liệu 
Program Chu_vi_hinh_vuong; 
Uses crt; 
begin 
clrscr; 
writeln(‘Chu vi hinh vuong voi canh bang 5 la:’,5*4); 
readln; 
end. 
Program Chu_vi_hinh_vuong; 
Uses crt; 
Var a: integer; 
begin 
clrscr; 
write(‘Nhap do rong canh cua hinh vuong:’); readln(a); 
writeln(‘Chu vi hinh vuong voi canh vua nhap la:’,a*4); 
readln; 
end. 
1 
2 
Bµi 4 
1. Biến là công cụ trong lập trình: 
 Ngôn ngữ lập trình cung cấp một công cụ rất quan trọng cho người viết chương trình. Đó là biến nhớ , hay được gọi ngắn gọn là biến . 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
Nhập giá trị cho a từ bàn phím 
Thay thế giá trị a nhập từ bàn phím vào để tính toán 
Khai báo biến nhớ a để lưu trữ dữ liệu 
Bµi 4 
1. Biến là công cụ trong lập trình: 
 Ngôn ngữ lập trình cung cấp một công cụ rất quan trọng cho người viết chương trình. Đó là biến nhớ , hay được gọi ngắn gọn là biến . 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
Trong lập trình biến được dùng để lưu trữ dữ liệu và dữ liệu được biến lưu trữ có thể thay đổi trong khi thực hiện chương trình. 
5 là giá trị của biến 
x 
biến x 
5 
Dữ liệu do biến lưu trữ được gọi là giá trị của biến . 
 Ví dụ 1 : 
Writeln (15+5); 
Lệnh có nghĩa là gì? Lựa chọn ý đúng: 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Writeln (15+5); 
A) 
 In ra giá trị 15 
B) 
In ra giá trị 5 
C) 
In ra số 15 + 5 
D) 
In ra màn hình kết quả của phép tính (15+5) 
 Ví dụ 1 : 
Writeln (15+5); 
in ra màn hình kết quả của phép tính 15+5 
Writeln (X+Y); 
Chúng ta có thể viết lại câu lệnh trên như sau : 
Ta có thể sử dụng hai biến X và Y để lưu trữ giá trị của hai số 15 và 5. Khi đó : 
 Ví dụ 1 : 
Chương trình thực hiện như sau: 
 (= X+Y ) 
X 
Y 
15 
5 
 20 
15 
X 
Y 
5 
Writeln (X+Y); 
 Ví dụ 1 : 
1. Biến là công cụ trong lập trình 
Ví dụ 2 : 
y  x / 3 
z  x / 5 
x  100+50 
Ví dụ 2 SGK 
Bµi 4 
1. Biến là công cụ trong lập trình: 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
2. Khai báo biến 
Khai báo biến nhớ a để lưu trữ dữ liệu 
Để khai báo biến ta cần khai báo thành phần nào của biến? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
tên biến 
B) 
kiểu dữ liệu của biến 
C) 
giá trị của biến 
D) 
tên biến và kiểu dữ liệu của biến 
Bµi 4 
1. Biến là công cụ trong lập trình: 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
2. Khai báo biến 
- Khai báo tên biến 
- Khai báo kiểu dữ liệu của biến 
Tên biến do người lập trình đặt theo quy tắc của ngôn ngữ lập trình. 
Để khai báo biến ta dùng từ khoá nào? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
Integer 
B) 
program 
C) 
uses 
D) 
Var 
Var m , n: integer; 	 s, dientich:real; 	 thong_bao, ten:string ; 
P/t Ví dụ 3 
Ví dụ 3: Khai báo biến trong Pascal: 
Khai báo trên có những biến nào? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Var m , n: integer; 	 s, dientich:real; 	 thong_bao, ten:string ; 
A) 
m, n; 
B) 
m, n, s, dientich, thong_bao, ten 
C) 
var m, dientich, string; 
D) 
m, s, dientich, thong_bao, ten 
Var m, n: integer; 	 s, dientich:real; 	 thong_bao, ten:string ; 
Từ khoá 
Tên biến 
Biến kiểu số thực (Real) 
Biến kiểu xâu (string) 
Kiểu dữ liệu của biến 
Biến kiểu nguyên (integer) 
P/t Ví dụ 3 
Ví dụ 3: Khai báo biến trong Pascal: 
Cú pháp khai báo biến trong ngôn ngữ lập trình Pascal là: 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
 : kiểu dữ liệu của biến; 
B) 
Var : ; 
C) 
Var = ; 
D) 
Var := ; 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
2. Khai báo biến 
Cú pháp : Var : ; 
Trong đó : 
 Var là từ khóa dùng để khai báo biến trong ngôn ngữ lập trình Pascal quy định. 
 Tên biến do người lập trình đặt (theo quy tắc đặt tên trong Pascal). 
 Kiểu dữ liệu : Là kiểu dữ liệu của biến sẽ nhận trong chương trình. 
Tuỳ theo ngôn ngữ lập trình, cú pháp khai báo biến có thể khác nhau. 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
3. Sử dụng biến trong chương trình : 
Gán giá trị cho biến a 
Tính toán với giá trị của biến a 
Giá trị được gán cho biến thường phải thoả mãn điều kiện gì? Khi gán giá trị mới thì giá trị cũ của biến có bị xoá không? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
Phải trùng kiểu dữ liệu. 
B) 
Khi gán trị mới thì giá trị cũ của biến bị xoá đi. 
C) 
Phải trùng kiểu dữ liệu và khi gán giá trị mới thì giá trị cũ của biến bị xoá đi. 
N ếu kiểu dữ liệu của giá trị thu được ở bên phải phép gán không trùng với kiểu dữ liệu của biến ở bên trái phép gán thì sao? 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
3. Sử dụng biến trong chương trình : 
Tên biến Biểu thức cần gán giá trị cho biến; 
- Câu lệnh gán giá trị trong các NNLT có dạng: 
Trong đó: dấu biểu thị phép gán 
Các em hãy quan sát ví dụ sau: 
Lệnh trong Pascal 
Ý nghĩa 
X:=12; 
X:=Y; 
X:=(a+b)/2; 
X:=X + 1; 
Gán giá trị số 12 vào biến nhớ X 
Gán giá trị đã lưu trong biến nhớ Y vào biến nhớ X 
Thực hiện phép toán tính trung bình cộng hai giá trị nằm trong hai biến nhớ a và b. Kết quả gán vào biến nhớ X 
Tăng giá trị của biến nhớ X lên 1 đơn vị, kết quả gán trở lại biến X 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
3. Sử dụng biến trong chương trình : 
Tên biến Biểu thức cần gán giá trị cho biến; 
- Câu lệnh gán giá trị trong các NNLT có dạng: 
Trong đó: dấu biểu thị phép gán 
- Kí hiệu phép gán trong Pascal là dấu := 
- Cú pháp câu lệnh gán giá trị cho biến: 
 := ; 
- Kiểu dữ liệu của giá trị được gán cho biến phải thường trùng với kiểu của biến và khi được gán giá trị mới thì giá trị cũ của biến sẽ bị xóa. 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
4. Hằng 
 Hằng là đại lượng để lưu trữ dữ liệu và hằng có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình. 
Cách khai báo hằng : 
Const = ; 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
4. Hằng 
Ví dụ : 
Tên hằng 
Giá trị của hằng 
Từ khoá 
۷ 
۷ 
۷ 
Các phép gán sau đúng hay sai ? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Bài tập : Với khai báo : 
Lệnh 
Đúng 
Sai 
1) Chuvi:=2*pi*bankinh; 
2) Pi:=3.1416 
3) bankinh:=bankinh+2; 
Var Chuvi: Real; 
Hot Spot 1 
Hot Spot 2 
Hot Spot 3 
Hot Spot 4 
Hot Spot 5 
Hot Spot 6 
Bµi 4 
SỬ DỤNG BIẾN TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
4. Hằng 
 Hằng là đại lượng để lưu trữ dữ liệu và hằng có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình. 
Cách khai báo hằng : 
Const = ; 
CHÚ Ý 
 Khi cần thay đổi giá trị của hằng, ta chỉ cần chỉnh sửa một lần tại nơi khai báo mà không phải tìm sửa trong cả chương trình. 
 Không thể dùng câu lệnh để thay đổi giá trị của hằng ở bất kì vị trí nào trong chương trình. 
Drag Drop 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Lựa chọn các cụm từ để đưa ra sự giống nhau, khác nhau giữa biến và hằng? 
GHI NHỚ 
Var 	 : ; 
Const = ; 
- Lệnh gán : 
- Lệnh nhập giá trị cho biến : 
Readln(tênbiến); 
 := ; 
 Giá trị của biến có thể thay đổi, còn giá trị của hằng được giữ nguyên trong suốt quá trình thực hiện chương trình. 
 Biến và hằng là các đại lượng được dùng để lưu trữ dữ liệu . 
 Biến và hằng phải được khai báo trước khi sử dụng. 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
 Để củng cố lại nội dung lý thuyết và bài tập, các em sẽ trả lời các câu hỏi sau. 
 Mỗi câu hỏi các em được phép trả lời 3 lần. 
 Mỗi lần trả lời các em nháy chuột vào đáp án mà em cho là đúng đối với câu hỏi dạng trắc nghiệm hoặc điền các đáp án a, b, c hay d vào ô vuông đối với câu hỏi dạng ghép nối, sau đó nháy vào nút kết quả để kiểm tra. 
 Chúc các em làm bài tốt! 
Để khai báo biến A, B có kiểu số nguyên, biến C có kiểu số thực. Khai báo nào sau đây là đúng. 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
Var A, B, C: Interger,Real; 
B) 
Var A,B: Interger;C: Real; 
C) 
Var A, B, C: Real; 
D) 
Var A:B: Integer; C: Real; 
Khi khai báo biến để lưu trữ giá trị là diện tích của hình tròn, ta khai báo biến có dữ liệu kiểu: 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
A) 
Nguyên (Integer) 
B) 
Thực (Real) 
C) 
Xâu (String) 
D) 
Kí tự (char) 
Xác định kiểu của các biến x, y? 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Vừa gà vừa chó 
Bó lại cho tròn 
Ba mươi sáu con 
Một trăm chân chẵn 
Hỏi mỗi loại có bao nhiêu con ? 
NÕu gäi sè gµ lµ x , sè chã lµ y . 
A) 
Integer 
B) 
char 
C) 
string 
D) 
real 
Lựa chọn để điền vào chỗ trống đáp án đúng 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
Biến và hằng là các đại lượng được 
dụng. 
 Biến và hằng 
dùng để 
 khi sử 
phải được khai báo 
Lựa chọn để điền vào chỗ trống đáp án đúng 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
nguyên trong suốt quá trình thực hiện 
chương trình . 
 có thể thay đổi, 
Giá trị của 
được giữ 
còn giá trị của 
Ghép nối các ý ở cột 1 với cột 2 sao cho đúng bằng cách kéo ý ở cột 2 và giữ nối với cột 1 
Cột 1 
Cột 2 
A. 
= ; 
B 
Readln(tênbiến); 
C 
 := ; 
D. 
 ; 
D 
1, Var : 
A 
2, Const 
C 
3, Lệnh gán : 
B 
4, Lệnh nhập giá trị cho biến: 
Đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Chưa đúng rồi - Click vào vị trí bất kì để tiếp tục nhé! 
Bạn đã trả lời đúng 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi 
Bạn phải hoàn thành câu trả lời của mình để tiếp tục 
Kết quả 
Làm lại 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
Số điểm của bạn 
{score} 
số điểm tối đa 
{max-score} 
Số điểm câu đúng 
{total-attempts} 
C âu hỏi Phản hồi / Xem xét thông tin bạn sẽ xuất hiện ở đây 
Xem lại 
Tiếp tục 
GHI NHỚ 
Var 	 : ; 
Const = ; 
- Lệnh gán : 
- Lệnh nhập giá trị cho biến : 
Readln(tênbiến); 
 := ; 
 Giá trị của biến có thể thay đổi, còn giá trị của hằng được giữ nguyên trong suốt quá trình thực hiện chương trình. 
 Biến và hằng là các đại lượng được dùng để lưu trữ dữ liệu . 
 Biến và hằng phải được khai báo trước khi sử dụng. 
Bài tập luyện tập >> 
50 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Sách giáo khoa tin học quyển 3, NXB giáo dục. 
2. Sách giáo viên tin học quyển 3, NXB giáo dục. 
3. Sách giới thiệu giáo án tin học 8, NXB Hà Nội . 
4. Website: http// violet.vn 
5. Phần mềm Camtasia 8; total video convert