Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tuần 8 - Bài 15+16 - Năm học 2019-2020

Tuần 8
Tiết 15
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
Ngày soạn: 19/10/2019
Ngày dạy: 21/10/2019
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Nêu hiện tượng đông máu và ý nghĩa của sự đông máu, ứng dụng.
- Nêu ý nghĩa của sự truyền máu.
- Cơ chế truyền máu và nguyên tắc truyền máu.
2. Kỹ năng: 
- Quan sát sơ đồ thí nghiệm tìm kiến thức.
- Hoạt động nhóm.
- Vận dụng lí thuyết giải thích các hiện tượng liên quan đến đông máu trong đời sống.
3. Thái độ: Giáo dục ý thức giữ gìn, bảo vệ cơ thể, biết sử lí khi bị chảy máu và giúp đỡ người xung quanh.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, giải quyết vấn đề, năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống ...
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên: 
+ Chuẩn bị tranh hình phóng to SGK (48, 49), máy chiếu hay bảng phụ.
+ Phiếu học tập: "Tìm hiểu về hiện tượng đông máu"
Tiêu chí
Nội dung
1 - Hiện tượng
2 - Cơ chế
2 - Khái niệm
3 - Vai trò
2. Học sinh: Chuẩn bị bài cũ và bài mới trước khi lên lớp.
III. Chuỗi các hoạt động học:
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
NỘI DUNG
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV: Trình bài cơ chế bảo vệ cơ thể của bạch cầu ?
- GV:?Em đã từng tiêm phòng chưa? Nếu có thì là bệnh nào? Em hiểu gì về vai trò của vắc xin ?
- GV có thể nêu vấn đề: Trong lịch sử phát triển Y học, con người đã biết truyền máu, song rất nhiều trường hợp gây tử vong, đó là do khi truyền máu thì máu bị động lại. Vậy nên yếu tố nào gây nên và theo cơ chế nào? ® nghiên cứu ở bài.
 - GV hướng dẫn HS mở SGK trang 48.
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS.
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS trả lời và các em khác nhận xét bổ sung thi nhau 3 tổ.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Đánh giá nhau.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
I. Đông máu:
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
+ GV cho HS nghiên cứu thông tin trong SGK tr. 48.
+ Trao đổi nhóm.
+ Hoàn thành bài tập mục € tr. 48.
- Cần đi sâu vào cơ chế đông máu.
- GV chữa bài bằng cách : 
+ Các nhóm trình bày bổ sung.
+ Chiếu phiếu học tập của HS rồi bổ sung hoàn thiện.
+GV lưu ý: Cần để 3 nhóm trình bày và nhiều nhóm bổ sung hoặc là nhóm trùng ý kiến.
-Sau cùng GV chiếu phiếu học tập kiến thức chuẩn (hay bảng phụ) để HS theo dõi và tự so sánh với kết quả của nhóm mình, nội dung đúng là bao nhiêu %.
- GV hỏi: Nhìn cơ chế đông máu, cho biết.
+ Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
+ Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS.
II. Các nguyên tắc truyền máu:
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV nêu câu hỏi:
? Ở người có mấy nhóm máu ?
? Hồng cầu máu người có loại kháng nguyên nào?
? Huyết tương máu của người nhận có loại kháng thể nào ? chúng có gây kết dính hồng cầu máu người cho háy không ?
+ GV nhận xét đánh giá phần kết quả thảo luận của nhóm.
+ GV hoàn thiện kiến thức để HS sữa chữa.
? Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
? Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
? Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (vi rút viêm gan B, HIV...) có thể đem truyền cho người khác được không ? Vì sao ?
- GV nhận xét đánh giá phần trả lời của HS.
? Vậy là chúng ta đã giải quyết được vấn đề ban đầu đặt ra chưa ?
-Khi bị chảy máu, vấn đề đầu tiên cầu giải quyết là gì?
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
I. Đông máu:
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập:
- Cá nhân tự nghiên cứu thông tin và sơ đồ trong SGK tr.48 ® ghi nhớ kiến thức.
- Trao đổi nhóm hoàn thành các nội dung.
- Đại diện nhóm trình bày, thuyết minh sơ đồ cơ chế đông máu.
- Nhóm khác theo dõi nhận xét bổ sung.
- Các nhóm theo dõi phiếu kiến thức chuẩn bổ sung.
- Cá nhân tự trả lời câu hỏi ® HS khác nhận xét và bổ sung (nếu cần)
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Đánh giá nhau.
II. Các nguyên tắc truyền máu:
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS tự nghiên cứu thí nghiệm của Canlan Staynơ, hình 15.2 SGK tr. 48,49.
- Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.
- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.
+ Hoàn thành bài tập "Mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu".
- 2 HS viết sơ đồ "Mối quan hệ giữa cho và nhận giữa các nhóm máu".
- HS khác bổ sung.
- HS rút ra kết luận.
- HS tự vận dụng kiến thức ở vần đề 1 trả lời câu hỏi.
- HS phải vận dụng kiến thức đ học trong bài để trả lời.
Yêu cầu: Phải cầm máu ngay đối với vết thương to chảy nhiều máu 
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Đánh giá nhau.
I. Đông máu: PHT
II. Các nguyên tắc truyền máu:
1.Các nhóm máu ở người.
- Ở người có 4 nhóm máu A, B, AB, O.
- Sơ đồ " Mối quan hệ giữa cho và nhận giữa các nhóm máu".
A
A
AB
AB
B
B
O
O
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu.
+ Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp.
+ Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền máu.
Tiêu chí 
Nội dung
1- Hiện tượng
- Khi bị thương đứt mạch máu ® máu chảy ra một lúc rồi ngừng nhờ một khối máu bịt vết thương.
2- Cơ chế
	Tế bào máu ® Tiểu cầu vỡ ® Giải phóng
Máu 	Enzim	® Tơ máu giữ 
 các tế bào 
 máu 
	Huyết tương ® Chất sinh tơ máu Khối máu đông
 ion Ca++ 
3- Khái niệm
Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu động hàn tính vết thương
4- Vai trò
Giúp cơ thể tự bảo vệ chống mất máu khi bị thương
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Tế bào nào của máu tham gia chủ yếu làm quá trình đông máu?
Đông máu có ý nghĩa gì?
Máu nào truyền được với nhau viết sơ đồ tuyền máu? Truyền máu cho những người nào? Tại sao phải tuân thủ các nguyên tắc khi truyền máu?
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS trả lời các câu hỏi, Các em thảo luận hoặc góp ý xây dựng bổ sung thêm.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đánh giá nhau.
D. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- Học bài trả lời câu hỏi SGK.
- Đọc mục "Em có biết"? 
 - Ôn lại kiến thức hệ tuần hoàn ở lớp thú.
- GV hướng dẫn HS chuẩn bị bài ở nhà.
- GV nhận xét lớp.
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS.
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
Các em thảo luận thêm các tình huống khác.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Đánh giá nhau.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Trả lời thêm câu hỏi trong sách BT.
Tuần 8 
Tiết 16
Bài 16: TUẦN HOÀN MÁU VÀ LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT
Ngày soạn:23/10/2019
Ngày dạy: 25/10/2019
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- HS trình bày được các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò của chúng
- Trình bày được sơ đồ vận chuyển máu và bạch huyết trong cơ thể.
2. Kỹ năng: 
- Vẽ sơ đồ tuần hoàn máu
- Quát sát tranh hình phát hiện kiến thức.
- Kĩ năng hoạt động nhóm.
- Vận dụng lí thiết vào thực tế: xác định vị trí của tim trong lồng ngực.
3. Thái độ: Giáo dục ý thức bảo vệ tim, tránh tác động mạnh vào tim.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, giải quyết vấn đề, năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống ...
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên: 
- Tranh phóng to hình 16.1, 16.2, tranh hệ tuần hoàn có thêm phần bạch huyết.
- Sơ đồ động hệ hoàn toàn, băng hình sự lưu chuyển của trường trong (nếu có).
2. Học sinh: Soạn bài trước ở nhà.
III. Chuỗi các hoạt động học:
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
NỘI DUNG
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Em hãy cho biết các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu?
GV cho HS lên bảng chỉ trong tranh các thành phần của hệ tuần hoàn máu. Vậy máu lưu thông trong cơ thể như thế nào và tim có trò gì ?
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS trả lời và dự đoán tình huống.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đánh giá nhau
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
I. Tuần hoàn máu. 
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: treo tranh, nêu câu hỏi:
+ Hệ tuần hoàn gồm những thành phần nào ?
+ Cấu taọ mỗi thành phần đó như thế nào?
- GV đánh giá kết quả của các nhóm và phải lưu ý HS:
+ Với tim: Nữa phải chứa máu đỏ thẫm (màu xanh trên cây) nửa trái chứa máu đỏ tươi (màu đỏ trên tranh).
+ Còn hệ mạch: Không phải màu xanh là tĩnh mạch, màu đỏ là máu động mạch
GV: yêu cầu: Trả lời 3 câu hỏi mục € SGK tr. 51.
GV: quan sát các nhóm ® nhắc nhở nhóm để hoàn thành bài tập.
GV: cho lớp chữa bài.
GV: đánh giá kết quả của các nhóm, hoàn thành bổ sung kiến thức cho hoàn chỉnh. (Nếu có sơ đồ động hay băng hình thì GV có thể cho HS quan sát trước ® đổi chiếu với kiến thức hay là để củng cố bài).
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
II. Lưu thông bạch huyết 
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV: cho HS quan sát tranh ® giới thiệu về hệ bạch huyết để HS nắm được một cách khái quát hệ bạch huyết.
- GV: nêu câu hỏi: 
? Hệ bạch huyết gồm những thành phần cấu tạo nào?
- GV: nhận xét phần trả lời của HS.
- GV: giảng giải thêm: Hạch bạch huyết như một máy lọc, khi bạch huyết chảy qua các vật lạ vào cơ thể được giữ lại. Hạch thường tập chung ở cửa vào các tạng, các vùng khớp. 
- GV: nêu câu hỏi:
+ Mô tả đường đi của bạch huyết trong phân hệ lờn và nhỏ.
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
I. Tuần hoàn máu. 
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập:
- Cá nhân tự nghiên cứu hình 16.1 SGK tr. 51 ® ghi nhớ kiến thức.
- Trao đổi nhóm ® thống nhất câu trả lời.
Yêu cầu:
+ Số ngăn tim, vị trí, màu sắc
+ Tên động mạch, động mạch chính
- Đại diện nhóm trình bày kết quả, bằng cách chỉ và thuyết minh trên tranh phóng to.
- Các nhóm theo dỏi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) ® HS tự rút ra kết luận.
HS quan sát hình 16.1 lưu ý chiều đi của mũi tên và máu trong động mạch, tĩnh mạch.
Hs: - Trao đổi nhóm ® thống nhất câu trả lời.
Yêu cầu:
+ Điểm xuất phát và kết thúc của mỗi vòng tuần hoàn.
+ Hoạt động chao đổi chất tại phổi và các cơ quan trong cơ thể.
- Đại diện nhóm trình bày kết quả trên tranh ® các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
® HS tự rút ra kết luận.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đánh giá nhau
II. Lưu thông bạch huyết 
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS: nghiêng cứu hình 16.2 và thông tinh SGK tr.52® trả lời câu hỏi bằng cách chỉ trên hình vẽ.
- HS: khác nhận xét bổ sung® rút ra kết luận .
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đanh giá nhau.
I. Tuần hoàn máu.	
a. Cấu tạo hệ tuần hoàn:
Hệ tuần hoàn gồm tim và hệ mạch.
- Tim:
+ Có 4 ngăn: 2 tâm thất, 2 tâm nhỉ
+ Nữa phái chứa máu đỏ thẫm, nữa trái chứa máu đỏ tươi.
- Hệ mạch:
+ Động mạch: xuất phát tự tâm thất.
+ Tĩnh mạch: Trở về tâm nhĩ.
+ Mao mạch: Nối động mạch
 và tĩnh mạch.
 b. Vai trò của hệ tuần hoàn.
- Tim làm nhiệm vụ co bóp tạo lực đẩy ® đẩy máu.
- Hệ mạch: Dẫn máu tự tim đến các tế bào và từ các tế bào trở về tim
+ Vòng tuần hoàn lớn: Từ tâm thất trái ® cơ quan (trao đổi chất) ® Tâm nhĩ phải.
+ Vòng tuần hoàn nhỏ: Từ tâm thất phải® phổi(trao đổi khí) ® Tâm nhĩ phải.
- Máu lưu thông trong toàn bộ cơ thể là nhờ hệ tuần hoàn.
II. Lưu thông bạch huyết
a.Cấu tạo hệ bạch huyết 
Hệ bạch huyết gồm: 
- Mao mạch bạch huyết.
- Mạch bạch huyết.
-Ống bạch huyết tạo thành 2 phân hệ: phân hệ lớn và phân hệ nhỏ.
b.Vai trò của hệ bạch huyết
Hệ bạch huyết gồm phân hệ lớn và phân hệ nhỏ. Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong của cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- Sử dụng câu hỏi 1, 2, 3 cuối bài cũng cố cho các em.
- Nêu chức năng cụ thể của hệ tuần hoàn và lưu thông bạch huyết.
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
Trả lời các câu hỏi.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đánh giá nhau.
D. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG
1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- Học bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 SGK tr. 53.
- Chuẩn bị cho bài 17 và làm trước bài tập ( bảng 17. 1 ).
- GV hướng dẫn cho HS về nhà làm trước.
- Đọc “ Em có biết “ ?
2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Đánh giá HS
1. Thực hiện nhiệm vụ học tập
Ghi nhiệm vụ ở nhà và đưa thêm các tình huống vấn đề mới.
2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
Tự đánh giá nhau.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Trả lời các câu hỏi trong sách BT.