Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 -Bài 19: Đọc hiểu Khi con tu hú (Tố Hữu) (Bản đẹp)

Nhìn hình đoán nhà thơTẾ HANHTHẾ LỮXUÂN QUỲNHVŨ ĐÌNH LIÊNTỐ HỮUKhi con tu hú_Tố Hữu_I. Tìm hiểu chung1. Tác giảTiểu sửSự nghiệpTác phẩm chínhĐặc điểm thơ caMời nhóm 1 lên trình bày sự chuẩn bị về tác giả- Tố Hữu ( 1920 – 2002 ), tên thật Nguyễn Kim Thành, quê ở Thừa Thiên - Huế.- Thơ ông trở thành lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam.- Giác ngộ lý tưởng cách mạng trong phong trào học sinh, sinh viên. 1. Tác giảMột số hình ảnh về hoạt động cách mạng của nhà thơ Tố HữuTố Hữu với Bác Hồ ở Pắc Bó 1961Tố Hữu làm việc với Bác Hồ 1961Tố Hữu vào chiến trường Miền NamCác tác phẩm chính của nhà thơ Tố HữuCác tác phẩm chính của nhà thơ Tố HữuMáu và hoaKhi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không...Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!Ngột làm sao, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu!KHI CON TU HÚ2. Tác phẩmHoàn cảnh sáng tácXuất xứThể loạiBố cụcMời nhóm 2 lên trình bày sự chuẩn bị về tác phẩmHoàn cảnh sáng tácSáng tác tháng 7/1939 khi tác giả bị bắt giam trong nhà lao Thừa Phủ (Huế).Nhà lao Thừa PhủNhà giam số 9Xuất xứIn trong tập thơ “Từ ấy” (phần 2)Từ ấy(1937 - 1946)Máu lửa(1937 - 1939)Xiềng xích(1939 - 1942)Giải phóng(1942 - 1946)Bế tắcGiác ngộBị bắt vào tùKhi con tu húII. ĐỌC, HIỂU CHÚ THÍCHĐọcChú thích (SGK)III. THỂ LOẠI, PTBĐ, BỐ CỤCThể loạiPTBĐ: Biểu cảm+ miêu tả+ tự sựBố cụcThể loạiLục bátBố cục2 phần6 câu đầu: Cảnh đất trời vào hè4 câu cuối: Tâm trạng người tùIV. Phân tíchNhan đề: Khi con tu húChỉ là vế phụ của một câu trọn ý Mở ra bao nhiêu liên tưởng“Khi chim tu hú gọi bầy là khi mùa hè đến người tù cách mạng (nhân vật trữ tình) càng cảm thấy ngột ngạt trong phòng giam chật chội, càng thèm khát cháy bỏng cuộc sống tự do tưng bừng ở bên ngoài”Nhan đề bài thơ đã gợi mạch cảm xúc của toàn bài1. Bức tranh mùa hèĐọc thầm khổ thơ 1 + Hoàn thiện sơ đồ gợi ý Trình bày ra giấy A0 trong 5 phútĐại diện lên trình bày trong 2 phútBức tranh mùa hèNhững tín hiệu mùa hèNhững đặc sắc nghệ thuậtThế giới cảm xúc, tâm hồn người nghệ sĩHình ảnh, cảnh vậtMàu sắcÂm thanhHương vịCách lựa chọn từPhép liệt kêPhép đảo ngữNhững tín hiệu mùa hèHình ảnhMàu sắcÂm thanhHương vịTrời - rộng, caoKhoáng đạt, tự doDiều sáo - lộn nhàoVàng - Lúa chiêm, bắpXanh - Vườn, trời Hồng - Nắng Rực rỡ, tươi tắnTiếng tu húTiếng ve ngânTiếng sáo diều Vui tươi, rộn rãLúa chínTrái cây ngọt dần Ngọt ngàoKhi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không... Hương vị ngọt ngào Âm thanh rộn rã Màu sắc tươi tắn Không gian khoáng đạt Bức tranh mùa hè bình dị, tươi vui, giàu sức sốngTâm hồn người nghệ sĩLòng yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do + Sức sống tuổi trẻ, hồn thơ lãng mạn Giúp nhà thơ vẽ nên bức tranh mùa hè từ tiếng chim tu hú rộn ràng ấy2. Tâm trạng người tù Đọc thầm khổ thơ 1Hoàn thiện PBT trong 5 phútĐại diện lên trình bày trong 2 phútCÁC TỪ NGỮ/ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬTNhịp thơ (câu 8;9): ......Từ ngữ chỉ trạng thái, cảm xúc, hành động: Kiểu câu theo mục đích nói (câu thơ 8;9;10): Giọng điệu thơ: .............HIỆU QUẢ BIỂU ĐẠT CỦA CÁC TỪ NGỮ/ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT ...... ...... ...... .. ........ ....... .............CẢM NHẬN VỀ TÂM TRẠNG CỦA NGƯỜI CHIẾN SĨ ...... ...... ...... .. ........ ....... .............Ta nghe / hè dậy / bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, / hè ôi!Ngột làm sao, / chết uất thôiCon chim tu hú / ngoài trời / cứ kêu!Ngắt nhịp bất thường ở câu 8 và 9Động từ mạnh: dậy, đạp tan, ngột, chết uấtTừ cảm thán: ôi, làm sao, thôi, cứẨn dụ: đạp tan phòng = Phá tan xiềng xích nô lệ Trạng thái: Đau khổ, u uất, ngột ngạtKhi con tu hú gọi bầyLúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dầnVườn râm dậy tiếng ve ngânBắp rây vàng hạt đầy sân nắng đàoTrời xanh càng rộng càng caoĐôi con diều sáo lộn nhào từng không...Ta nghe hè dậy bên lòngMà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!Ngột làm sao, chết uất thôiCon chim tu hú ngoài trời cứ kêu!KHI CON TU HÚTâm trạng người tù khi nghe tiếng chim tu hu kêu ở đoạn thơ đầu và ở đoạn cuối có gì khác nhau? MỞ ĐẦU BÀI THƠKẾT THÚC BÀI THƠGợi cảnh đất trời bao la, tưng bừng sự sống lúc vào hè , tâm trạng náo nức hoà vào cảnh vậtGợi niềm chua xót đau khổ - tâm trạng u uất, bực bội, khao khát tự do Con tu hú to nhất họ, nó kêu “tu hú” là mùa tu hú chín; không sai một tẹo nào. Cả làng có mỗi cây tu hú ở vườn ông Tấn. Tu hú đỗ ngọn cây tu hú mà kêu. Quả chín đỏ, đầy ụ như mâm xôi gấc. Tiếng tu hú hiếm hoi; quả hết, nó bay đi đâu biệt. ( Lao xao – Duy Khán)Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bàKêu chi hoài trên những cánh đồng xa (Bếp lửa – Bằng Việt)III. Tổng kết1. Nghệ thuậtLựa chọn lời thơ đầy ấn tượng để biểu lộ cảm xúcViết theo thể thơ lục bát mượt mà, uyển chuyểnSử dụng các biện pháp tu từ tạo tính thống nhất của văn bản và đối lập giữa cuộc sống tự do bên ngoài với bên trong ngục tù2. Nội dungLòng yêu đờiLòng yêu lí tưởngKhát vọng tự do cháy bỏngBài thơthể hiệnCủa người chiến sĩ Cách mạng trong hoàn cảnh tù đàyVẽ sơ đồ củng cố bài họcTIẾNG CHIM TU HÚBức tranh mùa hèRộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị, không gian khoáng đạt.Bức tranh đẹp, tự do, đầy sức sống.KHÁT VỌNGBức tranh tâm trạngUất ức, ngột ngạt, muốn đạp tan xiềng xích.Yêu đời, yêu tự do gắn bó với lý tưởng cách mạng.TỰ DONhiều loài chim đang bị săn bắt theo kiểu “ tận diệt ”.Các em hãy chung tay cứu các loài chim bằng cách trả lời đúng các câu hỏi GIẢI CỨULOÀI CHIM12345678910Bài thơ “Khi con tu hú” sáng tác khi nào?Khi tác giả mới bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà lao Thừa PhủTâm trạng người tù – chiến sĩ được thể hiện ở bốn câu cuối trong bài thơ “ Khi con tu hú” là gì?Đau khổ, u uất, ngột ngạt, khao khát tự do đến cháy bỏngTrong sáu câu thơ đầu của bài “Khi con tu hú”, bằng tưởng tượng, nhà thơ đã khắc họa sinh động một bức tranh mùa hè Bức tranh mùa hè bình dị, tươi vui, giàu sức sốngHãy viết một câu văn có bốn chữ đầu là “Khi con tu hú” để tóm tắt nội dung bài thơ.“Khi con tu hú” thể hiện lòng yêu đời, yêu lí tưởng và khát vọng tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày Vì sao tiếng tu hú kêu lại tác động mạnh mẽ đến tâm hồn nhà thơ như vậy?Vì đó là tín hiệu của mùa hè rực rỡ, của sự sống tưng bừng, của trời cao lồng lộng, là sự mời gọi của tự do.Nêu bố cục và nội dung chính của từng phần trong bàiP1: Cảnh trời ngày hèP2: Tâm trạng người chiến sĩ Nêu những nghệ thuật được sử dụng trong đoạn cuốiNhịp thơ biến đổi + Động từ mạnh + Từ cảm than + Ẩn dụBức tranh mùa hè hiện ra mới những đặc điểm như thế nào?Hương vị ngọt ngào + Âm thanh rộn ra + Màu sắc tươi tắn + Không gian khoáng đạt Nhận định nào nói đúng nhất ý nghĩa của nhan đề bài thơ “ Khi con tu hú”? A. Gợi ra sự việc được nói đến trong bài thơ. B. Gợi ra tư tưởng được nói đến trong bài thơ. C. Gợi ra hình ảnh nhân vật trữ tình của bài thơ. D. Gợi ra thời điểm được nói đến trong bài thơ.DTheo em, những tác dụng của thể thơ lục bát đem lại cho bài thơ này là gì?Có ưu thế diễn tả cảm xúc tha thiết, nồng cháy của tâm hồn + Giàu nhạc điệu + Dễ đọc, dễ thuộc, dễ nhớ Hướng dẫn tự họcÔn lại bài cũ + Làm bài tập Tìm đọc những đoạn thơ/ bài thơ về cuộc sống và tâm tư khi ở trong tù của Tố HữuSoạn bài “Câu nghi vấn” (tiếp)Tạm biệt các em!