Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 27, Bài 7: Tiếng việt Tình thái từ

chµo mõng quý thÇy c« vỊ dù giê ng÷ v¨n líp 8c tiÕt 27: TÌNH THÁI TỪI. CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪQuan sát các tõ in mµu trong c¸c câu sau :b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:- Con nín đi! 	(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c) Thương thay cũng một kiếp người, Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi ! (Nguyễn Du, Truyên Kiều)a) Mẹ đi làm rồi à?Câu hỏiCâu cầu khiếnCâu cảm thánb) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:- Con nín (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c) Thương cũng một kiếp người, Khéo mang lấy sắc tài làm chi! (Nguyễn Du, Truyên Kiều)a) Mẹ đi làm rồiKhông còn là câu nghi vấnkhông còn câu cầu khiến không tạo được câu cảm thánà!đi !thaythay..I. CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪNhững từ : ạ, đi, thay, à là những tình thái từChức năng: T×nh th¸i tõ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.d) Em chào côTính lễ phép không caoạ!.Ghi nhớT×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®­ỵc thªm vµo c©u ®Ĩ cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ĩ biĨu thÞ c¸c s¾c th¸i t×nh c¶m cđa ng­êi nãi.-T×nh th¸i tõ gåm mét sè lo¹i ®¸ng chĩ ý nh­ sau:+ T×nh th¸i tõ nghi vÊn : µ, ­, h¶, hư, chø, ch¨ng,.+ T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn : ®i, nµo, víi, + T×nh th¸i tõ c¶m th¸n : thay, sao,..+ T×nh th¸i tõ biĨu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m : ¹, nhÐ, c¬, mµ, ..Bài tập nhanh Xác định tình thái từ trong các câu sau và cho biết chức năng:- Anh đi !	- Sao mà lắm nhỉ nhé thế ?	- Chị đã nói thế ?b) U không cho con ở nhà nữa ?c) 	Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng Đèn ra trước gió còn hỡi đènd) Ông đến ngay !đi cơ chứ ư ư chăngnhé a) Em thích trường nào thì thi vào trường ấy.b) Nhanh lên nào, anh em ơi!c) Làm như thế mới đúng chứ! Trong các câu dưới đây, từ nào (trong Các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ ?Bài tập 1d) Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.e) Cứu tôi với !g) Nó đi chơi với bạn từ sáng.h) Con cò đậu ở đằng kia.d) Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.II. SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪXét các tình thái từ in đâïm dưới đây:b) Thầy mệt ạ?c) Bạn giúp tôi một tay nhé!d) Bác giúp cháu một tay ạ! Khi nói, khi viết cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp(quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm ...).Ghi nhớa) Bạn chưa về à?Hỏi, thân mậtHỏi, kính trọngCầu khiến, thân mậtCầu khiến, kính trọngBài tập nhanhKhoanh tròn câu thích hợp nhất cho các hoàn cảnh giao tiếp sau:Bạn muốn biết bây giờ là mấy giờ, bạn hỏi ngườibạn thân ngồi bên cạnh:	a) - Bạn ơi, cho tớ hỏi bây giờ là mấy giờ rồi nhỉ?	b) – Mấy giờ rồi cậu ?	c) – Mấy giờ rồi không biết ?2) Bạn muốn biết hôm nay anh trai bạn có đi học không,bạn hỏi:	a) – Anh ơi, hôm nay anh có đi học không ạ ?	b) – Này, hôm nay có đi học không đấy ?	c) – Anh, hôm nay đừng có mà quên đi học đấy !3) Một người khách đến hỏi mẹ bạn, nhưng mẹ bạnkhông có ở nhà. Bạn muốn biết người đó là ai đểnhắn lại với mẹ, bạn hỏi: a) Này, bác tên gì để cháu nhắn lại với mẹ cháu ? b) Dạ, bác có thể cho cháu biết tên bác được không ạ, để cháu nhắn lại với mẹ cháu ? c) Bác tên gì để cháu còn nhắn lại với mẹ cháu ?4) Bạn vào một quán nước, chủ quán là một ông già,bạn muốn gọi một cốc nước cam, bạn nói: a) Bác ơi, cho một nước cam ! b) Bác ơi, cho cháu môt cèc nước cam bác nhé ! c) Cho xin một nước cam ! Đặt câu có dùng các tình thái từ nghi vấn phù hợp với những quan hệ xã hội sau đây :Bài tập 4:a) Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo;b) Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi;c) Con với bố mẹ hoặc chú, bác , cô, gì.a) ..b) .c) .a) Bà lão láng giềng lật đật chạy sang: - Bác trai đã khá rồi chứ ? (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Giải thích ý nghĩa của các tình thái từtrong những câu dưới đây:Bài tập 2b) Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. . . (Nam Cao, Lão Hạc) hỏi, ít nhiều khẳng địnhnhấn mạnh điều vừa khẳng địnhIII. LUYỆN TẬPd) Bỗng Thuỷ lại xịu mặt xuống:-Sao bố mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bố trước khi đi. (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)c) Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? (Nam Cao, Lão Hạc)hỏi, thái độ phân vânhỏi, thái độ thân mậtg) Em tôi sụt sịt bảo : -Thôi thì anh cứ chia ra vậy ! (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)e) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói : -Cô tặng em. Về trường mới, em cố gắng học tập nhé! h) Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi. -Các em đừng khóc.Trưa nay các em được về nhà cơ mà. (Thanh Tịnh, Tôi đi học)cầu khiến, dặn dò thân mậtthái độ miễn cưỡngthái độ thuyết phục Đặt câu với các tình thái từ : mà, chứ lị, thôi cơ, vậy.Bài tập 3:Tìm một số tình thái từ trong tiếng địa phương em hoặc tiếng địa phương khác mà em biết.Bài tập 5: TiÕt 27: t×nh th¸i tõI. Chøc n¨ng cđa t×nh th¸i tõ1. VÝ dơ2. Ghi nhí- T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®­ỵc thªm vµo c©u ®Ĩ cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ĩ biĨu thÞ c¸c s¾c th¸i t×nh c¶m cđa ng­êi nãi.- T×nh th¸i tõ gåm mét sè lo¹i ®¸ng chĩ ý nh­ sau: + T×nh th¸i tõ nghi vÊn: µ, ­, hư, h¶, chø, ch¨ng, + T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn: ®i, nµo, víi, + T×nh th¸i tõ c¶m th¸n: thay, sao, .+ T×nh th¸i tõ biĨu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m: ¹, nhÐ, c¬, mµ, . II. Sư dơng t×nh th¸i tõ1. VÝ dơ2. Ghi nhíKhi nãi, khi viÕt, cÇn chĩ ý sư dơng t×nh th¸i tõ phï hỵp víi hoµn c¶nh giao tiÕp (quan hƯ tuỉi t¸c, thø bËc x· héi, t×nh c¶m...)IV. Dặn dò Hoàn thành Bài tập 5 (SGK) Học thuộc ghi nhớ Tìm hiểu bài “ Chương trình địa phương ”c¶m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o ®· vỊ dù tiÕt häc h«m nay !