Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 12: Tập làm văn Phương pháp thuyết minh

Những văn bản thuyết minh đã học: Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử. Thông tin về ngày trái đất năm 2000. Ôn dịch thuốc lá.- Văn bản thuyết minh là văn bản thông dụng trong đời sống xã hội nhằm cung cấp tri thức khách quan về đối tượng bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích, Đặc điểm của văn bản thuyết minh:+ Cung cấp tri thức khách quan về đối tượng .+ Phương thức: trình bày, giới thiệu, giải thích.+ Ngôn ngữ: rõ ràng, chính xác, chặt chẽ và hấp dẫn. Câu 1: Thế nào là văn bản thuyết minh ? Nêu đặc điểm chung?Câu 2: Hãy kể tên một vài văn bản thuyết minh mà em biết? PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:* Đọc lại các văn bản: 	Cây dừa Bình Định(1) 	Tại sao lá cây có màu xanh lục(2)	Huế(3)	Khởi nghĩa Nông Văn Vân(4)	Con giun đất(5)(1): Về sự vật trong đời sống. (2): Về khoa học thường thức.(3): Văn hoá xã hội.(4): Về lịch sử.(5): Về sinh học.Ví dụ:Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc(Cao Bằng).làlà Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.2. Phương pháp thuyết minhPHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minha/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích Vai trò và đặc điểm: Quy sự vật được định nghĩa và chỉ ra đặc điểm,công dụng riêng.2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh: VÝ dô: C©y dõa cèng hiÕn tÊt c¶ cña c¶i cña mình cho con ng­ưêi: th©n c©y lµm m¸ng, l¸ lµm tranh, cäng l¸ chÎ nhá lµm v¸ch, gèc dõa già lµm châ ®å x«i, n­ưíc dõa ®Ó uèng, ®Ó kho c¸, kho thÞt, nÊu canh, lµm n­ưíc m¾m.... (Cây dừa Bình Định)Th©n lµm m¸ngL¸ lµm tranhCäng l¸ chÎ nhá lµm v¸chGèc dõa giµ lµm châ ®å x«iN­ưíc dõa ®Ó uèng, ®Ó kho c¸, kho thÞt, nÊu canh, lµm n­ưíc m¾m-KÓ ra lÇn l­ưît c¸c c«ng dông cña c©y dõa.- Lµm næi bËt tÝnh chÊt cña sù vËt.PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH b/ Phương pháp liệt kê Tác dụng: Giúp người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện và có ấn tượng về nội dung thuyết minh.a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh: Ngày nay, đi các nước phát triển ,đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá .Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987,vi phạm lần nhất phạt 40 đô la, tái phạm 500 đô la).Ví dụ: Phương pháp nêu ví dụa/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kê c/ Phương pháp nêu ví dụVai trò: Các ví dụ cụ thể có tác dụng thuyết phục người đọc, khiến người đọc tin.a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kêd/ Phương pháp dùng số liệu (con số)  Yêu cầu: Số liệu phải chính xác, độ tin cậy cao, có cơ sở thực tế.a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kê c/ Phương pháp nêu ví dụe/ Phương pháp so sánh Tác dụng: Đối chiếu hai hoặc hơn hai sự vật để làm nổi bật tính chất của đối tượng thuyết minh. d/ Phương pháp dùng số liệu (con số)a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kê c/ Phương pháp nêu ví dụg/ Phương pháp phân loại, phân tích  Yêu cầu: Đối với những sự vật đa dạng, người ta chia ra từng loại để trình bày. Đối với sự vật có nhiều bộ phận, người ta chia ra từng bộ phận để thuyết minh.e/ Phương pháp so sánhd/ Phương pháp dùng số liệu (con số)a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.2. Phương pháp thuyết minh:Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kê c/ Phương pháp nêu ví dụCÔNG TRÌNH KIẾN TRÚCKẾT HỢP HÀI HOÀ NÚI-SÔNG-BIỂNSẢN PHẨMMÓN ĂNĐẤU TRANH KIÊN CƯỜNG * Hãy chứng minh văn bản “Huế” có kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh. Tìm dẫn chứng cụ thể cho từng phương pháp.g/ Phương pháp phân loại, phân tích e/ Phương pháp so sánhd/ Phương pháp dùng số liệu (con số)a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.2. Phương pháp thuyết minh:PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:b/ Phương pháp liệt kê c/ Phương pháp nêu ví dụHUẾPhương pháp nêu định nghĩaHuÕ lµ mét trong những trung t©m văn ho¸ nghÖ thuËt lín cña ViÖt NamPhư­¬ng ph¸p so s¸nhS«ng Hư­¬ng ®Ñp như­ mét d¶i lôa xanh bay lư­în trong tay nghÖ sÜ móa. Nói Ngù Bình nh­ư c¸i yªn ngùa næi bËt trªn nÒn trêi trong xanh cña HuÕ.Phư­¬ng ph¸p liÖt kª.HuÕ næi tiÕng víi c¸c lăng tÈm cña c¸c vua NguyÔn, víi chïa Thiªn Mô, chïa Tróc L©m, víi ®µi Väng C¶nh, ®iÖn Hßn ChÐn, Chî Đ«ng Ba....Phư­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch* ĐÑp víi c¶nh s¾c s«ng ,nói ...* Những c«ng trình kiÕn tróc næi tiÕng * Những s¶n phÈm ®Æc biÖt: vưên ,nãn , những mãn ăn, * TruyÒn thèng lÞch sö,... Bµi tËp 1: T¸c gi¶ bµi “ ¤n dÞch thuèc l¸” ®· nghiªn cøu, tìm hiÓu rÊt nhiÒu ®Ó nªu lªn yªu cÇu chèng n¹n hót thuèc l¸. Em h·y chØ ra ph¹m vi tìm hiÓu vÊn ®Ò thÓ hiÖn trong bµi viÕt.KiÕn thøc cña mét b¸c sĩ.KiÕn thøc cña ng­ưêi quan s¸t ®êi sèng x· héi.KiÕn thøc cña mét ngư­êi cã t©m huyÕt víi những vÊn ®Ò x· héi bøc xóc.II. Luyện tậpPHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh Bµi tËp 2: Bµi viÕt “¤n dÞch thuèc l¸” ®· sö dông những phư¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo ®Ó nªu bËt t¸c h¹i cña viªc hót thuèc l¸?Ph­ư¬ng ph¸p so s¸nh. + ¤n dÞch thuèc l¸ víi bÖnh dÞch kh¸c. + T¸c h¹i cña thuèc l¸ víi giÆc gÆm nhÊm. + Thanh niªn ViÖt Nam víi thanh niªn MÜ.Ph­ư¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch. + T¸c h¹i ®èi víi ng­ưêi hót. + T¸c h¹i ®èi víi ng­ưêi bªn c¹nh. + T¸c h¹i ®Õn nh©n c¸ch. + C¸ch phßng chèng.Phư­¬ng ph¸p liÖt kª. + LiÖt kª t¸c h¹i cña thuèc l¸ ®èi víi ngư­êi hót. + LiÖt kª t¸c h¹i cña thuèc l¸ ®èi víi ng­ưêi bªn c¹nh.Ph­ư¬ng ph¸p dïng sè liÖu vµ nªu vÝ dô.( ë BØ, tõ năm 1987, vi ph¹m lÇn thø nhÊt ph¹t 40 ®« la, t¸i ph¹m ph¹t 500 ®« la).BANối cụm từ ở cột A với cụm từ ở cột B để hoàn thiện câu:d- chỉ ra bản chất của đối tượng thuyết minh bằng lời văn ngắn gọn, chính xác.a- lần lượt chỉ ra các đặc điểm, tính chất của đối tượng thuyết minh theo một trình tự nhất định, giúp người đọc hình dung ra đối tượng thuyết minh.b- dẫn ra các con số cụ thể để thuyết minh, làm cho văn bản thêm tin cậy e- đối chiếu hai hoặc hơn hai sự vật để làm nổi bật tính chất đối tượng thuyết minh.c- chia đối tượng ra từng loại, từng mặt để thuyết minh làm cho đối tượng trở nên cụ thể, rõ ràng hơn 1- Phương pháp nêu định nghĩa2- Phương pháp liệt kê3- Phương pháp dùng số liệu 4- Phương pháp so sánh5- Phương pháp phân loạiPhương ph¸p thuyÕt minh1. Phương pháp nêu định nghĩa2. Phương pháp liệt kê 3. Phương pháp nêu ví dụ5. Phương pháp so sánh6. Phương pháp phân loại, ph©n tích 4. Phương pháp dùng số liệuTỔNG KẾT + Làm bài tập vào vở bài tập. + Tìm ví dụ có sử dụng các phương pháp thuyết minh. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP