Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 3: Đọc hiểu Tức nước vỡ bờ (Trích Tắt đèn - Ngô Tất Tố)

TỨC NƯỚC VỠ BỜ( Trích TẮT ĐÈN)VĂN BẢN: NGÔ TẤT TỐI. Tìm hiểu chung T¸c gi¶: Ng« TÊt Tè: (1893-1954) Quª ở Hµ Néi ¤ng xuÊt th©n trong mét gia ®×nh nhµ nho gèc n«ng d©n. ¤ng lµ mét häc gi¶, nhµ b¸o, nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n trư­íc C¸ch m¹ng §­ưîc Nhµ n­ưíc trao tÆng gi¶i th­ưëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (1996) T¸c phÈm chÝnh: T¾t ®Ìn (1939), LÒu châng(1940),ViÖc lµng (1940)Ng« TÊt TèGV: TRƯƠNG HOÀNG LONG2. Tác phẩm: a. Xuất xứ: trích chương XVIII tác phẩm “Tắt đèn”b. Thể loại: tiểu thuyết*. Bố cục: 2 phầnP1: Từ đầu -> ngon miệng hay không: => tình thế gia đình chị Dậu.P2: Còn lại: Cảnh tức nước vỡ bờ3. Đọc, tìm hiểu chú thích:3. Tìm hiểu chung về văn bản:Tóm tắt đoạn trích ChÞ DËu b­ưng b¸t ch¸o ®Õn bªn chång .Anh DËu míi kÒ b¸t ch¸o ®Õn miÖng thì cai lÖ vµ ngư­êi nhµ lÝ trư­ëng Ëp ®Õn thóc sư­u. ChÞ DËu tõ tèn van xin khÊt sè tiÒn sư­u cßn thiÕu. Cai lÖ kh«ng nghe lêi van xin cña chÞ DËu, h¾n ®¸nh chÞ vµ sÊn ®Õn trãi anh DËu. ChÞ DËu liÒu cù l¹i ®¸nh tªn cai lÖ vµ ngư­êi nhµ lÝ trư­ëng víi c¬n giËn kh«ng ngu«i “Thµ ngåi tï chứ đÓ cho chóng lµm tình lµm téi m·i thÕ, t«i kh«ng chÞu ®ư­îc ” II. Phân tích.* Nhan đề :“ Tức nước vỡ bờ”Nghĩa đen:Nước lớn và mạnh sẽ gây tức nước, vỡ bờ.Nghĩa bóng:Khi con người hay vật bị đối phương dồn đến đường cùng, ắt sẽ vùng lên đấu tranh, chống trả quyết liệt để tự vệ.1. Tình thế gia đình chị Dậu- bán con , bán chó => Không đủ tiền đóng sưu cho chồng.- Chồng bị bắt, bị đánh đập dã man.-> Tình cảnh thê thảm, đáng thương.- Nghèo nhất nhì trong hạng cùng đinh.- Nhà không còn gì để ăn ( bà lão hàng xóm cho nắm gạo nấu cháo cho chồng).2. Hình ảnh bọn tay sai (Cai lệ)- là tên tay sai chuyên nghiệp, đánh trói người là nghề của hắn.- Cử chỉ, hành động:+ Sầm sập với roi song, thay thước, dây thừng.+ Thét, quát, trợn mắt.+ Bịch luôn vào ngực chị Dậu, tát luôn vào mặt chị.+ Định đánh anh Dậu.- Ngôn ngữ, lời nói:+ Mày định nói cho cha mày nghe + Thằng kia, ông tưởng mày chết đêm qua + Không có tiền thì ông dỡ cả nhà mày - Thái độ: + Bỏ ngoài tai lời van xin; + Không mảy may động lòngNT: Miêu tả khắc họa nv bằng những chi tiết điển hình về bộ dạng, cử chỉ hđ, lời nói.-> Hung hăng, hống hách, dã man, tàn bạo, không chút tình người.HĐCN (5p), báo cáo, chia sẻ Tìm chi tiết thể hiện thái độ, hành động, cử chỉ, lời nói . của chị Dậu khi chăm sóc chồng. Qua đó em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả nhân vật chị Dậu của tác giả?-> Miêu tả chân thực cho thấy chị Dậu là người phụ nữ hiền dịu, đảm đang, yêu thương chồng con tha thiết. ( hết mực )* ChÞ DËu ®ang chăm sãc chång:- Hành động: Ch¸o chÝn, chÞ mang ra giữa nhµ, ng¶ m©m b¸t, qu¹t cho nguéi.+ ChÞ rãn rÐn b­ưng b¸t ch¸o ®Õn gÇn chç chång n»m.+ Håi hép chê xem chång ăn cã ngon miÖng kh«ng.=> ân cần, chu đáo- Lời nói: “thÇy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho ®ì xãt ruét” => nhẹ nhàng, vỗ về3. Nhân vật chị Dậu.HĐCN (5p), báo cáo, chia sẻTìm chi tiết thể hiện thái độ, hành động, cử chỉ, lời nói . của chị Dậu sau khi tên cai lệ đến. Theo em , sự thay đổi thái độ của chị Dậu có được miêu tả chân thực hợp lí không? Qua đoạn trích này em có nhận xét gì về nhân vật chị Dậu?-> H/a’ chÞ DËu thËt m¹nh mÏ, kháe kho¾n, quyÕt liÖt, søc m¹nh cña chÞ không ph¶i chØ lµ søc m¹nh cña ng­ưêi ®µn bµ lùc ®iÒn mµ chñ yÕu lµ søc m¹nh cña lßng c¨m thï b¾t nguån tõ t×nh yªu th­ư¬ng chồng, con m·nh liÖt -> Sức sống và sức phản kháng mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân.Van xin nhẫn nhục “ cháu van ông”=> nhẫn nhục, mềm mỏng, chịu đựngCảnh cáo “nhà tôi đang đau ốm, ông không được phép hành hạ” => đấu lí, cứng cỏi.Thách thức “mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem”Quyết liệt phản kháng ( đấu lực ): nghiến hai hàm răng, túm, ấn dúi, vật nhau, túm tóc, lẳng ra thềm- NT: Ngôn ngữ đặc sắc, khắc họa nhân vật rõ nét, sinh động; cốt truyện giàu kịch tính, sd nhiều động từ, hình ảnh đối lập, tăng cấp.b. Đối với bọn tay sai: Nhận xét của em về nhan đề : Tức nước vỡ bờ ?GV: TRƯƠNG HOÀNG LONG* Nhan đề :“ Tức nước vỡ bờ”Nghĩa đen:Nước lớn và mạnh sẽ gây tức nước, vỡ bờ.Nghĩa bóng:Khi con người hay vật bị đối phương dồn đến đường cùng, ắt sẽ vùng lên đấu tranh, chống trả quyết liệt để tự vệ.Trong văn bản: trước sự áp bức, bóc lột nặng nề của tên cai lệ và người nhà lí trưởng, chị Dậu đã vùng lên phản kháng mạnh mẽ để bảo vệ chồng.- Phản ánh quy luật có áp bức ắt có đấu tranh.- Thể hiện chân lí: con đường sống của quần chúng nhân dân bị áp bức chỉ có thể là con đường đấu tranh tự giải phóng Hễ tức nước thì vỡ bờ Có áp bức thì có đấu tranh. Con đường sống của nhân dân lao động chỉ có thể tồn tại khi họ biết tự đứng lên đấu tranh tự cứu lấy mình.GV: TRƯƠNG HOÀNG LONG1. Nghệ thuật:- Khắc hoạ nhân vật rõ nét.- Miêu tả linh hoạt, sống động.- Ngôn ngữ kể chuyện, miêu tả, đối thoại đặc sắc.2. Ý nghĩa (nội dung) văn bản: Bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời. Tình cảnh khốn cùng của người nông dân và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam xưa.III. TỔNG KẾT: GV: TRƯƠNG HOÀNG LONG