Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 Sách KNTT - Ôn tập học kì I

Ôn tập tự đánh giá cuối học kì I 
KHỞI ĐỘNG 
 ONG NHỎ 
 VÀ MẬT HOA 
BẮT ĐẦU 
Luật chơi 
GV đọc câu hỏi. Mỗi câu hỏi sẽ có 15s suy nghĩ và trả lời. 
HS được gọi phải đưa ra câu trả lời nhanh. Nếu quá 15s mà HS không đưa ra được câu trả lời đúng sẽ phải dừng cuộc chơi, GV chọn tiếp một HS khác tiếp tục trả lời các câu hỏi còn lại. 
C. Cuối thế kỉ XVIII đến những năm đầu thế kỉ XIX 
B. Đầu thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII 
A. Đầu thế kỉ X đến hết thế kỉ XV 
D. Nửa cuối 
thế kỉ XIX 
Câu 1 . Hoàng Lê nhất thống chí là cuốn tiểu thuyết lịch sử ghi chép và phản ánh những biến động của lịch sử nước nhà giai đoạn nào? 
D. Qua Đèo Ngang 
(Bà Huyện Thanh Quan) 
C. Tiến sĩ giấy 
(Nguyễn Khuyến) 
B . Đề đền Sầm Nghi Đống (Hồ Xuân Hương) 
A. Giễu người thi đỗ 
(Trần Tế Xương ) 
Câu 2 . Đâu không phải tên một bài thơ trào phúng? 
A. Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật 
B. Thất ngôn bát cú Đường luật 
C. Ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật 
D. Thất ngôn Đường luật xen lục ngôn 
Câu 3 . Bài thơ “Thiên Trường vãn vọng” (Trần Nhân Tông) được viết theo thể thơ nào? 
C. Là từ ngữ được dùng trong một tầng lớp nhất định. 
B. Là từ ngữ được dùng trong tất cả các tầng lớp xã hội. 
A. Là từ ngữ chỉ được dùng duy nhất ở một địa phương. 
D. Là từ ngữ được dùng trong tất cả các tầng lớp nhân dân. 
Câu 4 . Thế nào là biệt ngữ xã hội? 
A. Líu lo 
B. Lập lòe 
C. Lóng lánh 
D. Lơ lửng 
Câu 5 . Từ nào sau đây khác với 3 từ còn lại? 
A. Luận đề 
B. Luận điểm 
C. Luận cứ 
D. Bằng chứng 
Câu 6 . Điền vào chỗ trống trong câu sau: 
 “ ” là vấn đề được luận bàn trong văn bản nghị luận. 
D. Ca Huế trên sông Hương (Hà Ánh Minh) 
C . Tuyên ngôn độc lập (Hồ Chí Minh) 
B . Chiếu dời đô (Lý Công Uẩn) 
A. Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn) 
Câu 7 . Văn bản nào sau đây không phải văn bản nghị luận? 
B. hồng thủy 
A. thuỷ tổ 
C. nguyên thuỷ 
D. khởi thuỷ 
Câu 8. Yếu tố Hán Việt “thủy” được sử dụng trong từ nào sau đây không có nghĩa chỉ sự khởi đầu? 
C. Chết 
B. Hi sinh 
A. Bỏ mạng 
D. Từ trần 
Câu 9 . Điền từ thích hợp vào chỗ trống trong câu sau: 
Không thể thống kê chính xác số người ( ) trong nạn đói năm 1945. 
C. Truyện cười 
B. Hài kịch 
A. Truyện lịch sử 
D. Thơ trào phúng 
Câu 10 . Đặc điểm sau đây là của thể loại văn học nào? 
“ Là một thể loại tự sự có dung lượng nhỏ, dùng tiếng cười nhằm chế giễu những thói hư tật xấu, những điều trái tự nhiên, trái thuần phong mĩ tục của con người và còn nhằm mục đích giải trí” . 
A. Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, điệp ngữ làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 
B. Hình thức ngắn ngọn, ngôn ngữ dân dã, ý nhị đầy hàm ý. 
C. Kín đáo phê phán một số thói xấu của con người. 
D. Xây dựng cốt truyện đơn giản, bất ngờ, gây cười. 
Câu 11 . Ý nào không phải đặc điểm của các truyện cười dân gian trong SGK bộ KNTT8 tập 1? 
C. Cái đẹp về đạo đức có giá trị cao hơn hẳn cái đẹp bề ngoài. 
B. Có danh tiếng tốt quan trọng hơn có nhiều của cải, tiền bạc. 
A Sự mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài và tâm hồn bên trong. 
D. Vẻ đẹp ngoại hình quan trọng hơn vẻ đẹp tính cách. 
Câu 12 . Dòng nào sau đây nêu đúng nghĩa hàm ẩn của câu tục ngữ 
 “Cái nết đánh chết cái đẹp”? 
ÔN TẬP KIẾN THỨC HỌC KÌ I 
Phiếu học tập 01- Câu hỏi 1 (Trang 124/SGK) 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
Phiếu học tập 02 - Câu hỏi 2 (Trang 124/SGK): 
Thể loại 
Những điểm giống nhau 
Những điểm khác nhau 
Hài kịch 
Truyện cười 
Thơ trào phúng 
Phiếu học tập 03 - Câu hỏi 3 (Trang 124/SGK): 
Phiếu học tập 04 – Câu hỏi 4 (Trang 124/SGK): 
Thể thơ 
Điểm giống nhau về thi luật 
Điểm khác nhau về thi luật 
Thơ thất ngôn bát cú Đường luật 
Thơ tứ tuyệt Đường luật 
STT 
Nội dung tiếng Việt 
Khái niệm cần nắm vững 
Dạng bài tập thực hành 
Phiếu học tập 05 - Câu hỏi 5 (Trang 124/SGK): 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
NHIỆM VỤ 
Với các câu hỏi 1 (SGK/tr 124): Trao đổi theo cặp 
Với các câu hỏi 2,3,4,5,6 (SGK/tr 124): Thảo luận và báo cáo các nội dung của từng bài học. 
Nhóm 1: Câu hỏi 2 – So sánh đặc điểm các thể loại: hài kịch, truyện cười, thơ trào phúng. 
Nhóm 2 : Câu hỏi 3 – So sánh thi luật giữa thơ thất ngôn bát cú và thơ tứ tuyệt Đường luật. 
Nhóm 3: Câu hỏi 4 – Hệ thống hóa các kiến thức tiếng Việt. 
Nhóm 4 : Câu hỏi 5 – Hệ thống hóa các kiểu bài viết 
Nhóm 5 : Câu hỏi 6 – Nêu những đặc điểm chung trong thực hiện các bước của hoạt động nói và nghe ở các bài học trong học kì I. 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
1 
Lá cờ thêu sáu chữ vàng 
Nguyễn Huy Tưởng 
Truyện lịch sử 
Thể hiện tinh thần yêu nước, căm thù giặc của người anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản . 
Thành công trong việc miêu tả bối cảnh, sự kiện lịch sử và tái hiện nhân vật lịch sử với những suy nghĩ, tâm trạng, ngôn n gữ ,... 
Quang Trung đại phá quân Thanh 
Ngô gia văn phái. 
Tiểu thuyết chương hồi 
Tái hiện hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân Thanh; sự thảm hại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống. 
Nghệ thuật trần thuật đặc sắc, miêu tả hành động lời nói của nhân vật rõ nét, ngôn ngữ gần gũi, mang đậm nét lịch sử. 
Ta đi tới 
Tố Hữu 
Thơ tự do 
Vừa ngợi ca chiến thắng, vừa gợi suy nghĩ về đoạn đường sắp tới bằng niềm tin yâu và tự hào. 
Sử dụng đa dạng các biện pháp tu từ; ngôn ngữ giản dị, sâu sắc; giọng thơ ấm áp, vui tươi, hào hứng đầy tự hào. 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
2 
Thu điếu 
Nguyễn Khuyến 
Thất ngôn bát cú Đường luật, thơ Nôm. 
Bức tranh thu điển hình của mùa thu đồng bằng Bắc Bộ; tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của Nguyễn Khuyến. 
Cách gieo vần độc đáo vần độc đáo; nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại. 
Thiên trường vãn vọng 
Trần Nhân Tông 
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật 
Bức tranh cảnh vật làng quê đẹp đẽ, bình dị, nên thơ; tấm lòng của vị vua trẻ gắn bó tha thiết với quê hương, đất nước. 
Bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa: bút pháp tả ít gợi nhiều; ngôn ngữ miêu tả đậm chất hội họa; h ình ảnh thơ gần gũi, chọn lọc;... 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
2 
Ca Huế trên sông Hương 
Hà Ánh Minh 
Bút kí 
Vẻ đẹp của ca Huế - một hình thức sinh hoạt văn hóa - âm nhạc độc đáo; tấm lòng yêu mến, tự hào đối với ca Huế - một di sản văn hóa dân tộc . 
Thủ pháp liệt kê; ngôn ngữ biểu cảm, giàu chất thơ; kết hợp hiệu quả phương thức biểu đạt thuyết minh, miêu tả và biểu cảm, 
Hịch tướng sĩ 
Trần Quốc Tuấn 
Hịch 
(Nghị luận trung đại) 
Phản ánh tinh thần yêu nước, căm thù giặc và ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược của nhân dân ta. 
Lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, kết hợp giữa lý và tình.; các biện pháp điệp tăng tiến, điệp cấu trúc câu, hình ảnh phóng đại, câu hỏi tu từ; lời văn giàu cảm xúc, 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
3 
Tinh thần yêu nước của nhân dân ta 
Hồ Chí Minh 
Văn nghị luận 
Ca ngợi và tự hào về tinh thần yêu nước của nhân dân ta, từ đó kêu gọi mọi người cùng phát huy truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc. 
Xây dựng luận điểm ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và các biện pháp nghệ thuật 
Nam quốc sơn hà 
? 
Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật 
Là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược. 
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích; giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn. 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
4 
Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu 
Trần Tế Xương 
Thơ thất ngôn bát cú Đường luật 
Tái hiện bức tranh hiện thực về tình trạng thi cử nhốn nháo trong buổi đầu chế độ thuộc địa nửa phong kiến; nỗi xót xa, tâm sự lo nước thương đời của tác giả trước hiện thực xã hội. 
Hình ảnh thơ gần gũi, chọn lọc; n gôn ngữ có tính chất khẩu ngữ, giản dị nhưng giàu sức biểu cảm; nghệ thuật đối, đảo ngữ được vận dụng tài tình. 
Lai Tân 
Hồ Chí Minh 
Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật 
Phơi bày thực trạng thối nát của chính quyền Trung Quốc dưới thời Tưởng Giới Thạch; thái độ châm biếm, mỉa mai sâu cay của tác giả đối với giai tầng thống trị trong xã hội Trung Quốc lúc bấy giờ. 
Bài thơ có kết cấu đặc biệt, bút pháp trào phúng đặc sắc của Hồ Chí Minh 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
4 
Một số giọng điệu của thơ trào phúng 
Trần Thị Hoa Lê 
Văn nghị luận 
Cung cấp những tri thức về những giọng điệu khác nhau của tiếng cười trong thơ trào phúng và dấu hiệu nhận biết . Khẳng định ý nghĩa, giá trị tốt đẹp mà tiếng cười trào phúng đem lại cho cuộc đời. 
Luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lí lẽ xác thực. 
Câu 1 (Trang 124/ SGK): Lập bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc . 
Bài 
Văn bản 
Tác giả 
Loại, 
thể loại 
Đặc điểm nổi bật 
Nội dung 
Hình thức 
5 
Trưởng giả học làm sang 
Mô-li-ê 
Hài kịch 
Thể hiện sự dốt nát, kệch cỡm, đáng cười của một kẻ tầm thường muốn học đòi làm người sang trọng. 
Xây dựng nhân vật với sự đối nghịch giữa thực chất bên trong với bộ dạng bên ngoài, phóng đại sự việc, ngôn ngữ của nhân vật luôn bất bình thường và buồn cười. 
Chùm truyện cười dân gian Việt Nam 
Tác giả dân gian 
Truyện cười dân gian 
Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. 
Hình thức ngắn ngọn, ngôn ngữ dân dã, ý nhị đầy hàm ý ; sử dụng nghệ thuật trào phúng, châm biếm. 
Chùm ca dao trào phúng 
Tác giả dân gian 
Ca dao 
Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. 
Hình thức ngắn ngọn, ngôn ngữ dân dã, ý nhị đầy hàm ý ; sử dụng nghệ thuật trào phúng, châm biếm. 
Câu 2: (Trang 124/ SGK): Lập bảng so sánh đặc điểm các thể loại theo mẫu. 
N ội dung thể hiện: Cả ba thể loại này đều miêu tả, tái hiện cái hài hước, cái đáng cười. 
Thể loại 
Những điểm giống nhau 
Những điểm khác nhau 
Hài kịch 
Truyện cười 
Thơ trào phúng 
Hài kịch thuộc loại hình kịch (kịch bản văn học chỉ là một thành tố của nghệ thuật kịch), tổ chức ngôn ngữ theo hình thức đối thoại. 
T ruyện cười thuộc thể loại truyện, có cốt truyện, có nhân vật, tình huống. 
Thơ trào phúng thuộc thể loại thơ (thơ Đường luật) có đặc trưng của ngôn ngữ thi ca (cô đọng, hàm súc, giàu hình ảnh,...) và tuân thủ các quy định của luật thơ . 
Câu 3: (Trang 124/ SGK): Nêu những nét giống nhau và khác nhau về thi luật giữa thơ thất ngôn bát cú và thơ tứ tuyệt Đường luật. 
Thể thơ 
Điểm giống nhau về thi luật 
Điểm khác nhau về thi luật 
Thơ thất ngôn bát cú Đường luật 
Thơ tứ tuyệt Đường luật 
- Cả hai thể thơ đều có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Việt Nam. 
- Cả hai thể thơ đều được gọi là thơ Đường luật, có quy tắc chặt chẽ. 
- Bài thơ thất ngôn bát cú có 8 câu; mỗi câu có 7 chữ. 
- Bài thơ thất ngôn bát cú có bố cục phổ biến: đề (câu 1 và 2); thực (câu 3 và 4); luận (câu 5 và câu 6); kết (câu 7 và 8). 
- Bài thơ thất ngôn bát cú chủ yếu sử dụng phép đối ở hai câu thực và hai câu luận. 
- B ài thơ tứ tuyệt có 4 câu . (Mỗi câu có 5 chữ hoặc 7 chữ). 
- Bố cục của bài thơ tứ tuyệt: khởi (câu 1); thừa (câu 2); chuyển (câu 3); hợp (câu 4). 
- Bài thơ tứ tuyệt không bắt buộc phải đối. 
Câu 4(Trang 124/ SGK): Lập bảng vào vở theo mẫu sau để hệ thống hóa các kiến thức tiếng Việt đã được học trong học kì I. 
STT 
Nội dung tiếng Việt 
Khái niệm cần nắm vững 
Dạng bài tập thực hành 
1 
Biệt ngữ xã hội 
Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ có đặc điểm riêng (có thể về ngữ âm, có thể về ngữ nghĩa), hình thành trên những quy ước riêng của một nhóm người nào đó, do vậy, chỉ sử dụng trong phạm vi hẹp. 
Chỉ ra biệt ngữ xã hội và nêu tác dụng. 
2 
Từ ngữ địa phương 
Từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định. 
Chỉ ra từ ngữ địa phương và nêu tác dụng. 
3 
Từ tượng hình và từ tượng thanh 
- Từ tượng hình là từ gợi tả dáng vẻ, trạng thái của sự vật. 
- Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên hoặc con người. 
Chỉ ra từ tượng hình, từ tượng thanh và phân tích tác dụng. 
STT 
Nội dung tiếng Việt 
Khái niệm cần nắm vững 
Dạng bài tập thực hành 
4 
Biện pháp tu từ đảo ngữ 
Đảo ngữ là biện pháp tu từ được tạo ra bằng cách thay đổi vị trí thông thường của các từ ngữ trong câu nhằm nhấn mạnh đặc điểm (màu sắc, đường nét), hoạt động, trạng thái của sự vật, hiện tượng, gợi ấn tượng rõ hơn hoặc bộc lộ cảm xúc của người viết (người nói). 
Chỉ ra biện pháp tu từ đảo ngữ và nêu tác dụng. 
5 
Đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp 
- Đoạn văn diễn dịch: đoạn văn có câu chủ đề được đặt ở đầu đoạn, những câu tiếp theo triển khai các nội dung cụ thể để làm rõ chủ đề của đoạn văn. 
- Đoạn văn quy nạp: Đoạn văn triển khai nội dung cụ thể trước, từ đó mới khái quát nội dung chung, được thể hiện bằng câu chủ đề ở cuối đoạn văn. 
- Đoạn văn song song: Đoạn văn không có câu chủ đề, các câu trong đoạn có nội dung khác nhau, nhưng cùng hướng tới một chủ đề. 
- Đoạn văn phối hợp: Đoạn văn kết hợp diễn dịch với quy nạp, có câu chủ đề ở đầu đoạn và cuối đoạn. 
- Tìm câu chủ đề, xác định kiểu đoạn văn và phân tích tác dụng cách thức tổ chức đoạn văn. 
- Sắp xếp các câu thành đoạn văn diễn dịch hoặc quy nạp. 
- Viết đoạn văn theo kiểu tổ chức cho sẵn. 
Câu 4(Trang 124/ SGK): Lập bảng vào vở theo mẫu sau để hệ thống hóa các kiến thức tiếng Việt đã được học trong học kì I. 
STT 
Nội dung tiếng Việt 
Khái niệm cần nắm vững 
Dạng bài tập thực hành 
6 
Nghĩa của một số từ, thành ngữ Hán Việt 
Trong vốn từ gốc Hán, có một bộ phận các từ đơn được cảm nhận như từ thuần Việt và một bộ phận các từ phức ít nhiều gây khó hiểu. Nhóm các từ phức gốc Hán này thường được gọi là từ Hán Việt. Mỗi tiếng của từ thuộc nhóm này có tên gọi tương ứng là yếu tố Hán Việt. 
- Chỉ ra các yếu tố Hán Việt và giải nghĩa. 
- Giải nghĩa và đặt câu với các thành ngữ có yếu tố Hán Việt. 
7 
Sắc thái nghĩa của từ ngữ và việc lựa chọn từ ngữ 
Sắc thái nghĩa của từ ngữ là phần nghĩa bổ sung cho nghĩa cơ bản, thể hiện thái độ, cảm xúc, cách đánh giá của người dùng đối với đối tượng được nhắc đến. 
Phân biệt sắc thái nghĩa của từ. 
Câu 4(Trang 124/ SGK): Lập bảng vào vở theo mẫu sau để hệ thống hóa các kiến thức tiếng Việt đã được học trong học kì I. 
STT 
Nội dung tiếng Việt 
Khái niệm cần nắm vững 
Dạng bài tập thực hành 
8 
Câu hỏi tu từ 
Câu hỏi tu từ là câu hỏi không dùng để hỏi mà để khẳng định, phủ định, bộc lộ cảm xúc, 
- Chỉ ra câu hỏi tu từ. 
- Chuyển câu sang câu hỏi tu từ. 
9 
Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn của câu 
- Nghĩa tường minh là nghĩa được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ trong câu. 
- Nghĩa hàm ẩn là nghĩa được suy ra từ nghĩa tường minh của cả câu, từ nghĩa của từ trong câu và từ ngữ cảnh sử dụng câu. 
Xác định nghĩa hàm ẩn của câu. 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu các kiểu bài viết, yêu cầu của từng kiểu bài và đề tài đã thực hành trong học kì I theo bảng gợi ý. 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
1 
Viết bài văn kể lại một chuyến đi (tham quan một di tích lịch sử, văn hóa) 
- Giới thiệu được lí do, mục đích của chuyến tham quan một di tích lịch sử, văn hóa. 
- Kể được diễn biến chuyến tham quan (trên đường đi, trình tự những điểm đến thăm, những hoạt động chính trong chuyến đi, ). 
- Nêu được ấn tượng về những đặc điểm nổi bật của di tích (phong cảnh, con người, công trình kiến trúc, ). 
- Thể hiện được cảm xúc, suy nghĩ về chuyến đi. 
- Sử dụng được yếu tố miêu tả, biểu cảm trong bài viết. 
Viết bài văn kể lại một chuyến đi (tham quan một di tích lịch sử, văn hóa) đáng nhớ nhất: đền Hùng/ lăng Bác/ quê Bác ở Nghệ An, 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu các kiểu bài viết, yêu cầu của từng kiểu bài và đề tài đã thực hành trong học kì I theo bảng gợi ý. 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
2 
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học (bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật) 
- Giới thiệu khái quát về tác giả và bài thơ (nhan đề, đề tài, thể thơ, ); nêu ý kiến chung của người viết về bài thơ. 
- Phân tích được nội dung cơ bản của bài thơ (đặc điểm của hình tượng thiên nhiên, con người; tâm trạng của nhà thơ), khái quát chủ đề bài thơ. 
- Phân tích được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (một số yếu tố thi luật của thể thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật; nghệ thuật tả cảnh, tả tình; nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, biện pháp tu từ, ); ). 
- Khẳng định được vị trí, ý nghĩa của bài thơ. 
- Phân tích bài thơ “Thu ẩm” Nguyễn Khuyến. 
- Phân tích bài thơ "Tự tình” (bài 2) của Hồ Xuân Hương. 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu các kiểu bài viết, yêu cầu của từng kiểu bài và đề tài đã thực hành trong học kì I theo bảng gợi ý. 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
3 
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống (con người trong mối quan hệ với xã hội, cộng đồng, đất nước) 
- Nêu được vấn đề nghị luận và giải thích để người đọc hiểu vì sao vấn đề này đáng được bàn đến. 
- Trình bày rõ ý kiến về vấn đề được bàn; đưa ra được những lí lẽ thuyết phục, bằng chứng đa dạng để chứng minh ý kiến của người viết. 
- Đối thoại với những ý kiến khác (giả định) nhằm khẳng định quan điểm của người viết. 
- Nêu được ý nghĩa của vấn đề nghị luận và phương hướng hành động. 
 - Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống trong thời kì hội nhập. 
- Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của HS trong việc việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu các kiểu bài viết, yêu cầu của từng kiểu bài và đề tài đã thực hành trong học kì I theo bảng gợi ý. 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
4 
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học (thơ trào phúng) 
- Giới thiệu tác giả và bài thơ; nêu ý kiến chung của người viết về bài thơ. 
- Phân tích được nội dung trào phúng của bài thơ để làm rõ chủ đề. 
- Chỉ ra được tác dụng của một số nét đặc sắc về nghệ thuật trào phúng được thể hiện trong bài thơ. 
- Khẳng định được giá trị, ý nghĩa của bài thơ. 
Phân tích bài thơ Tiến sĩ giấy (Nguyễn Khuyến) 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu các kiểu bài viết, yêu cầu của từng kiểu bài và đề tài đã thực hành trong học kì I theo bảng gợi ý. 
STT 
Kiểu bài viết 
Yêu cầu của kiểu bài 
Đề tài đã thực hành viết 
5 
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống (một thói xấu của con người trong xã hội hiện đại) 
- Nêu được vấn đề nghị luận. 
- Làm rõ vấn đề nghị luận (giải thích vấn đề đời sống được bàn luận). 
- Trình bày được ý kiến phê phán của người viết, nêu rõ lí lẽ và bằng chứng để chứng minh sự phê phán là có cơ sở. 
- Đối thoại với những ý kiến khác (giả định) nhằm khẳng định quan điểm của người viết. 
Viết bài văn nghị luận về lối sống ảo mà một số người đang theo đuổi. 
Câu 5 (Trang 124/ SGK): Nêu những điểm chung trong việc thực hiện các bước của hoạt động nói và nghe ở năm bài học trong học kì I. 
Gợi ý 
Phần Nói và nghe của mỗi bài trong học kì I có yêu cầu khác nhau. Tuy nhiên, việc thực hành nói và nghe ở cả năm bài có những điểm chung, thể hiện qua các bước: 
Xác định mục đích nói và người nghe 
Xác định nội dung nói và nghe của bài 
Chuẩn bị nói và nghe (chọn để tài, lập dàn ý) 
Trình bày bài nói 
Trao đổi, rút kinh nghiệm vể nói và nghe 
LARANA STUDIO 
Presented by: Eleanor Fitzgerald 
YOUR CATCHY HEADLINE HERE 
LUYỆN TẬP 
*Trước tiết ôn tập: 
 Yêu cầu: HS phải giải quyết các nhiệm vụ trong hai phiếu học tập 01, 02 (SGK) ở nhà theo nhóm. 
+ Nhóm 1, 2 : Thực hành Phiếu học tập số 01 
+ Nhóm 3, 4: Thực hành Phiếu học tập số 02 
* Trong tiết ôn tập tại lớp : Đại diện các nhóm trình bày. 
GỢI Ý SẢN PHẨM PHIẾU HỌC TẬP Ở SGK 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01 
Câu 1 
Câu 2 
Câu 3 
Câu 4 
Câu 5 
Câu 6 
A 
C 
C 
B 
C 
B 
1. ĐỌC 
 a. Trắc nghiệm: 
1. ĐỌC 
 b. Trả lời câu hỏi 
Câu 1: Có thể khẳng định Chiều hôm nhớ nhà là một bài thơ trữ tình dựa vào những dấu hiệu sau: 
- Nhan đề bài thơ đã gợi mở nỗi nhớ quê hương của nhân vật trữ tình. 
- Cảnh vật in đậm dấu ấn tâm trạng của con người. 
- Lời thổ lộ tâm tình của nhân vật trữ tình ở hai câu kết của bài thơ. 
Câu 2: Những hình ảnh trong bài thơ có tác dụng lầm nổi bật nhan đề C hiều hôm nhớ nhà: 
- Bóng hoàng hôn trên nền trời chiều. 
- Những âm thanh báo hiệu một ngày tàn (tiếng tù và, tiếng trống đồn). 
- Sinh hoạt của con người vào thời điểm cuối ngày (người đánh cá và trẻ chăn trâu đều đang trên đường về nhà sau một ngày làm việc). 
- Người đi trên đường xa đang nhớ về quê nhà, mong có người để chia sẻ nỗi niềm. 
Câu 3: Cảm nhận về phong cảnh thiên nhiên và bức tranh sinh hoạt của con người được khắc họa trong bài thơ: 
- Cảnh thiên nhiên được miêu tả vào thời điểm cuối ngày ( buổi chiều tà ). Cảnh vật hiện lên với không gian khoáng đạt nhưng đượm vẻ tiêu sơ, hoang vắng. 
- Mọi sinh hoạt của con người cũng diễn ra vào thời điểm cuối ngày, con người trở về nơi bến xa, thôn vắng. Đặc biệt, chủ thể trữ tình - hình ảnh trung tâm của bài thơ (người khách) - đang bơ vơ trên đường xa vắng, trông về quê nhà với bao nhớ nhung. 
1. ĐỌC 
 b. Trả lời câu hỏi 
Câu 4 : 
- Tâm trạng của tác giả trong bài thơ: tâm trạng buồn lê thê, nỗi niềm sầu thương tê tái của người lữ khách đi xa nhớ nhà, nhớ quê hương da diết. 
- Tâm trạng của chủ thể trữ tình (tác giả) được biểu hiện gián tiếp qua ngoại cảnh và giãi bày trực tiếp qua lời thơ trữ tình. Hai cách biểu hiện đó đều tập trung làm rõ nỗi niềm cô quạnh, nhớ nhung của một “lữ khách” đang “bước dồn” trên những “dặm liễu” dưới “sương sa” . 
Câu 5: Nhận xét về cách dùng từ ngữ của tác giả: Tác giả dùng nhiều từ ngữ Hán Việt . Đây là một đặc điểm nổi bật trong cách sử dụng từ ngữ của Bà Huyện Thanh Quan. 
2. VIẾT 
Đề bài: Viết đ oạn văn (khoảng 10 – 15 câu) phân tích cảnh và tình trong bài thơ Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan. 
Gợi ý 
Bảng kiểm kĩ năng viết đoạn văn: 
STT 
Tiêu chí 
Đạt 
Chưa đạt 
1 
Đảm bảo hình thức đoạn văn với dung lượng khoảng 10 - 15 câu. 
2 
Đoạn văn đúng chủ đề: 
- Cảnh và tình được gợi qua nhan đề bài thơ. 
- Những hình ảnh nổi bật thể hiện cảnh thiên nhiên và cảnh sinh hoạt của con người trong 6 câu đầu của bài thơ; qua đó nhà thơ thể hiện tình cảm một cách kín đáo. 
- Tình cảm được nhà thơ giãi bày trực tiếp trong hai câu thơ cuối. 
- Nhận xét về trạng thái tình cảm của tác giả trong bài thơ. 
3 
Đoạn văn đảm bảo tính liên kết giữa các câu trong đoạn . 
4 
Đoạn văn đảm bảo về yêu cầu về chính tả, cách sử dụng từ ngữ, ngữ pháp. 
Đề bài: Viết đ oạn văn (khoảng 10 – 15 câu) phân tích cảnh và tình trong bài thơ Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan. 
Đoạn văn tham khảo: 
	Bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của Bà Huyện Thanh Quan đã thành công khi miêu tả khung cảnh hoàng hôn và nỗi buồn của kẻ tha hương. Ngay từ nhan đề, bài thơ đã gợi mở cho người đọc biết về thời điểm và tâm trạng của nhân vật trữ tình. Cảnh vật được miêu tả vào thời điểm cuối ngày ( buổi chiều tà ) hiện lên với hình ảnh bóng hoàng hôn trên nền trời chiều , với âm thanh của tiếng tù và, tiếng trống đồn báo hiệu ngày tàn, giục con người nhanh chóng thu xếp công việc để trở về nhà sau một ngày làm việc. Cảnh vật hiện lên với không gian khoáng đạt nhưng đượm vẻ tiêu sơ, hoang vắng . Phép đối ở hai câu thực miêu tả sinh hoạt của con người. Cả n gư ông và mục tử gác lại công việc để trở về nơi bến xa, thôn vắng . Đặc biệt, trong khung cảnh ngày sắp tàn đó, chủ thể trữ tình - hình ảnh trung tâm của bài thơ (người khách) – đang “bước dồn” trên những “dặm liễu” dưới “sương sa” . Ở hai câu thơ cuối, tâm trạng của nhà thơ được bộc lộ trực tiếp: Không có ai để tâm sự, trời đất thì bao la, vắng lặng, trống trải, khiến tác giả quay về với nội tâm, với lòng buồn sẵn có của mình. Câu thơ cuối, vừa như một câu cảm, vừa như một câu hỏi, bộc lộ sâu sắc nỗi niềm nhớ quê hương, nhớ nhà của nhà thơ. Bằng sự trải nghiệm của cuộc đời, đã sống những khoảnh khắc hoàng hôn ở nơi đất khách quê người, sống trong lòng xã hội phong kiến đang kì suy thoái, nữ sĩ mới viết được những câu thơ rất thực miêu tả cảnh ngộ lẻ loi của kẻ tha hương hay đến thế! 
3. NÓI VÀ NGHE 
Đề bài : Giữ gìn tiếng nói của cha ông phải chăng cũng là một cách thể hiện lòng yêu nước? 
a. Chuẩn bị nội dung để thảo luận về đề tài trên. 
b. Tập luyện thảo luận trên cơ sở các nội dung đã chuẩn bị. 
Đề bài : Giữ gìn tiếng nói của cha ông phải chăng cũng là một cách thể hiện lòng yêu nước? 
Gợi ý 
*GV là người điều hành thảo luận. Các HS nhóm 1, 2 lần lượt đưa ra các ý kiến phát biểu của mình về vấn đề. HS của hai nhóm 3, 4 cũng có thể đóng góp thêm ý kiến. 
*Các ý kiến phát biểu cần tập trung làm rõ vấn đề thảo luận, cần thể hiện thái độ tôn trọng của các thành viên khác. 
*Gợi ý một số ý kiến thảo luận: 
- Tiếng nói của cha ông có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống cộng đồng, là phương diện thể hiện niềm tự hào dân tộc. 
- Tiếng Việt hiện nay đang đứng trước nguy cơ mất đi sự trong sáng, mất đi vẻ đẹp vốn có bởi tình trạng sử dụng lạm dụng ngoại ngữ khi giao tiếp, sự lai căng, pha trộn tiếng nước ngoài, cách sử dụng tiếng Việt lệch chuẩn về ngữ âm, chữ viết. 
- Do đó, việc giữ gìn tiếng nói của cha ông cũng là một cách thể hiện lòng yêu nước: 
+ Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt là góp phần giữ gìn, bảo vệ ngôn ngữ mẹ đẻ nhằm tạo ra bản sắc riêng của dân tộc để phân biệt giữa dân tộc Việt Nam với các dân tộc khác trên thế giới. 
+ Giữ gìn tiếng mẹ đẻ sẽ góp phần thể hiện ý thức, trách nhiệm của công dân đối với chữ viết dân tộc, tiếng nói của dân tộc cũng như góp thể hiện lòng tự tôn dân tộc, góp phần giữ gìn tài sản quý giá nhất của dân tộc ta. 
+ Gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt là yếu tố góp phần bảo vệ tiếng Việt, bảo vệ ngôn ngữ của quốc gia chính là bảo vệ tiếng nói của dân tộc, bảo vệ đất nước; là điều kiện tiên quyết để giúp nước nhà phát triển. 
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02 
Câu 1 
Câu 2 
Câu 3 
Câu 4 
Câu 5 
Câu 6 
B 
B 
B 
C 
C 
B 
1. ĐỌC 
 a. Trắc nghiệm: 
1. ĐỌC 
 b. Trả lời câu hỏi 
Câu 1: Các sự việc được kể tuần tự trong đoạn trích là : 
- Một bô lão vào bẩm báo với Trần Quốc Tuấn và Trần Ích Tắc vể việc có một người trẻ tuổi đến xin đấu vật với đô Trâu để tranh giải nhất. Trần Quốc Tuấn bảo cho cậu ta tranh giải nào đó cũng được. 
- Bô lão vào bẩm báo tiếp việc người trẻ tuổi kia cứ nằng nặc xin tranh giải nhất, nghĩa là chỉ muốn đấu với đô Trâu. 
- Trần Quốc Tuấn bảo với vị bô lão kia cứ cho cậu ta đấu. Cả Trần Quốc Tuấn và Trần Ích Tắc cùng ra xem. 
- Sau nhiểu keo gay cấn, đô Trâu vẫn không hạ được cậu bé, ngược lại, cuối cùng hắn đã bị cậu quật ngã bằng một miếng đánh bất ngờ. Cậu bé đó chính là Yết Kiêu. 
Câu 2: 
- Câu chuyện trong đoạn trích được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba, kiểu người kể chuyện ẩn danh. 
- Qua lời kể, có thể nhận thấy người kể chuyện không có thiện cảm với nhân vật Trần Ích Tắc và đô Trâu. 
1. ĐỌC 
 b. Trả lời câu hỏi 
Câu 3: 
- Đoạn trích miêu tả sự đối lập giữa hai cặp nhân vật: Tr ầ n Quốc Tuấn với Trần Ích Tắc; Yết Kiêu với đô Trâu. 
- Sự đối lập của cặp thứ nhất có tác dụng làm nổi bật sự bao dung, nhân ái của Trần Quốc Tuấn và sự hẹp hòi, thâm độc của Trần Ích Tắc. 
- Sự đối lập của cặp thứ hai ( Yết Kiêu với đô Trâu) tôn lên vẻ quả cảm, nhanh nhẹn, cao tay của Yết Kiêu và tính hợm hĩnh, kiêu ngạo, độc ác, nôn nóng của đô Trâu. 
Câu 4 : 
Trong đoạn trích, từ thằng bé (chỉ Yết Kiêu) đầu tiên xuất hiện trong lời nói của vị bô lão - người có vai trò trong việc tổ chức giải vật của làng, sau đó được dùng trong lời người kể chuyện. Ở những lần đó, từ thằng bé được dùng với sắc thái thân mật, gần gũi, gợi nét ương ngạnh , đáng yêu. Thằng bé mà lại quật ngã đô Trâu - một đô vật khét tiếng và chưa từng để tuột giải nhất - thì thật sự đáng nể phục. 
 Nếu thay bằng từ đồng nghĩa khác, ví dụ cậu bé, sẽ không có được những sắc thái nghĩa như vừa nêu. 
1. ĐỌC 
 b. Trả lời câu hỏi 
Câu 5: 
- Chi tiết Trần Quốc Tuấn đã thu nhận Yết Kiêu vào đội quân gia nô của mình: 
+ Ngay từ đầu, khi nghe vị bô lão bẩm báo, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện sự độ lượng (bảo ông cụ khuyên “thằng bé” tranh giải sáu, giải bảy gì đó cũng được); 
+ Về s au nghe nói chàng trẻ tuổi “cứ nằng nặc xin cái giải nhất”, ngài đã quyết định cho cậu ta vào đấu. Điều đó không phải buột miệng nói ra, mà ngài đã ngẫm nghĩ. 
+ Khi ra xem vật, vừa nhìn thấy “thằng bé”, Trần Quốc Tuấn đã thích ngay, cho nên, sau khi Yết Kiêu (chính là “thằng bé” ấy) quật ngã đô Trâu, Trần Quốc Tuấn đã thu nhận Yết Kiêu vào đội quân gia nô của mình 
- Chi tiết Trần Quốc Tuấn đã thu nhận Yết Kiêu vào đội quân gia nô của mình cho thấy Trần Quốc Tuấn không chỉ biết nhìn người, mà còn thực lòng trọng dụng người tài để chuẩn bị cho những việc lớn. 
2. VIẾT 
Đề bài: Thực hiện việc tìm ý, lập dàn ý và viết phần Mở bài cho đề tài: Một chuyến tham quan thú vị. 
Gợi ý 
*Xác định vấn đề trình bày: Kiêu căng và hiếu thắng – những thói xấu cần tránh . 
* Xác định mục đích nói: Phê phán thói kiêu căng và hiếu thắng, từ đó giúp người nghe có nhận thức đúng đắn và thái độ sống phù hợp. 
* Xác định đối tượng người nghe 
* Xác định không gian và thời gian nói 
*Tìm ý: 
 + Thế nào là thói kiêu căng? Thế nào là sự hiếu thắng? 
 + Thói kiêu căng và sự hiếu thắng có quan hệ với nhau như thế nào? 
+ Vì sao thói kiêu căng và sự hiếu thắng bị xem là n