Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 19: Tiếng việt Trợ từ, thán từ - Năm học 2019-2020

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚPLớp 8A. Năm học 2019 - 2020X¸c ®Þnh nh÷ng tõ lo¹i ®· häc trong vÝ dô d­ưíi ®©y:¤i ! Nh÷ng nãi ®· mÖt råi . ¤i ! Nh÷ng nãi ®· mÖt råi. §T PT TT PT§¸p ¸n:TiÕt 23trî tõ, th¸n tõI. Trợ từ1. Nó ăn hai bát cơm. 2. Nó ăn những hai bát cơm. 3. Nó ăn có hai bát cơm.* Ví dụ: Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪNhững câu sau khác nhau có gì giống nhau, khác nhau? Do đâu có sự khác nhau đó? => Thông báo thông tin sự việc (nó ăn hai bát cơm). => Ngoài thông báo thông tin sự việc còn thể hiện thái độ, đánh giá => Ngoài thông báo thông tin sự việc còn thể hiện thái độ, đánh giá=> Cả ba câu đều có thông tin sự kiện nhưng câu hai và câu ba có thêm thông tin bộc lộ (bày tỏ thái độ,đánh giá về sự việc).I. Trợ từ1. Nó ăn hai bát cơm. 2. Nó ăn những hai bát cơm. 3. Nó ăn có hai bát cơm.* Ví dụ: Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪTừ “những, có” đi kèm với từ ngữ nào? Có tác dụng gì? - Các từ “những” và “có” đi kèm với những từ ngữ sau nó.  - Bày tỏ thái độ đánh giá đối với sự việc được nói đến. Những: hàm ý hơi nhiều (so với bình thường)Có: hàm ý chỉ hơi ít (so với bình thường) 4. Chính điều đó làm nó buồn. 5. Ngay tôi cũng không biết sự việc này.? Nghĩa của các từ màu đỏ trong các câu dưới đây có công dụng gì ?Câu 4: Chính: Nhấn mạnh sự việc được nói đếnCâu 5: Ngay: Nhấn mạnh đối tượng được nói đến. Thảo luận nhóm ? Xác định từ loại của các từ màu đỏ trong các câu sau đây: => Lưu ý: - Có những từ có hình thức âm thanh giống với các trợ từ nhưng không phải là trợ từ (hiện tượng đồng âm khác loại). - Cách phân biệt:Ta phải dựa vào tác dụng của trợ từ trong câu:	+Nó đi với từ ,ngữ nào?	 +Có nhấn mạnh,hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự việc, sự vậtcủa người nói không? 1.Chính nó đã nói với tôi điều đó . 2. Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm ‘Tắt Đèn”. 3.Nó đưa cho tôi những 10 000 đồng . 4. Nó đưa cho tôi những đồng tiền cuối cùng. ( trợ từ) ( trợ từ )( tính từ )( lượng từ)II. Thán từCác từ này, a, vâng trong những đoạn trích sau đây biểu thị điều gì ?. a, Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”.b, - Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải nếu lại phải một trận đòn , nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. - Vâng, cháu cũng nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp đã. - Từ “này” dùng để gọi, để gây chú ý với người đối thoại. -Từ “A” là tiếng thốt ra để biểu thị thái độ tức giận khi nhận ra điều gì đó không tốt.Từ “Vâng” là để đáp lời người khác. -Từ “này” dùng để gọi, để gây chú ý với người đối thoại. Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪII. Thán từNhận xét về cách dùng các từ này, a và vâng bằng cách lựa chọn những câu trả lời đúng.a, Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập;b, Các từ ấy không thể làm thành một câu độc lập;c, Các từ ấy không thể làm một bộ phận của câu;d, Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu. Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪII. Thán từa, Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập;VD: - A!  - Gì thế? - Con mèo đó đáng yêu ghê!b. Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu. VD: - Ấy, cậu đừng làm bẩn tường. - Vâng, con sẽ đi chợ ngay.VÍ DỤ Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪSo sánh sự khác nhau giữa Trợ Từ và Thán Từ?*Th¸n tõ - Th¸n tõ béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc, gäi ®¸p- Cã thÓ ®ược t¸ch ra thµnh mét c©u ®Æc biÖt*Trî tõ:- NhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc.- Kh«ng t¸ch riªng ra thµnh mét c©u mµ lu«n ph¶i ®i kÌm víi tõ, ng÷ kh¸c.§¸p ¸n1. Trong các câu sau đây, từ nào( trong các từ in đậm) là trợ từ, từ nào không phải là trợ từ ?a) Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.b) Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm “Tắt đèn”.c) Ngay tôi cũng không biết đến việc này.d) Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.e) Cha tôi là công nhân.g) Cô ấy đẹp ơi là đẹp.h) Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.III. LUYỆN TẬP Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪBài tập 2: Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong các câu sau? a) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.  Trợ từ lấy có ý nghĩa nhấn mạnh tối thiểu.b) Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng lòng gả. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.nguyên: Chỉ tính riêng một thứ nào đó.đến: Nghĩa là quá nhiều, vô lí.Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬPBài tập 3: ChØ ra c¸c th¸n tõ trong c¸c c©u dư­íi ®©y§ét nhiªn l·o b¶o t«i: Nµy ! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹ ! µ ! Th× ra l·o ®ang nghÜ ®Õn th»ng con l·o.Th¸n tõ : nµy, µb) Con chã lµ cña ch¸u nã mua ®Êy chø ! Nã mua vÒ nu«i, ®Þnh ®Ó ®Õn lóc c­ưíi vî th× giÕt thÞt Êy ! Sù ®êi l¹i cø th­ưêng nh­ư vËy ®Êy. Ngư­êi ta ®Þnh råi ch¼ng bao giê ngư­êi ta lµm ®­ưîc. Th¸n tõ: Êy Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬPd) Chao «i ! ®èi víi nh÷ng ngư­êi ë quanh ta nÕu ta kh«ng cè t×m mµ hiÓu hä, th× ta chØ thÊy hä gµn dë, ngu ngèc, bÇn tiÖn, xÊu xa, bØ æi toµn nh÷ng cí ®Ó cho ta tµn nhÉn  Th¸n tõ : Chao «i.e) Hìi ¬i l·o H¹c ! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu như­ ai hÕt th¸n tõ : Hìi ¬i.Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬPBài tập 3: ChØ ra c¸c th¸n tõ trong c¸c c©u dư­íi ®©yBài tập 4: Các thán từ in đậm trong các câu sau bộc lộ cảm xúc gì ?a) Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ : “Kìa chúng mày đâu, xem thằng nồi đồng hôm nay có gì chén được không?” Lũ chuột bò lên chạn, leo lên bác Nồi Đồng. Năm sáu thằng xúm lại húc mõm vào, cố mãi mới lật được cái vung nồi ra. “Ha ha ! Cơm nguội ! Lại có một bát cá kho ! Cá rô kho khế : vừa dừ vừa thơm. Chít chít, anh em ơi, lại đánh chén đi thôi !” Thán từ ha ha :Bộc lộ cảm xúc sung sướng, khoái chí. Bác Nồi Đồng run như cầy sấy :“ Bùng boong. ái ái ! Lạy các cậu, các ông , ăn thì ăn, nhưng đừng đánh đổ tôi xuống đất. Cái chạn cao thế này, tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp chết mất !”Thán từ ái ái : Bộc lộ cảm xúc, thái độ đau đớn, van xin.Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬPBài tập 4: Các thán từ in đậm trong các câu sau bộc lộ cảm xúc gì ?a Thán từ ha ha :Bộc lộ cảm xúc khoái chí. Thán từ ái ái : Bộc lộ cảm xúc, thái độ đau đớn, van xin.Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬP b. Than «i ! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u ? Than «i : Béc lé c¶m xóc buån b·, nuèi tiÕc.5) - §Æt n¨m c©u víi n¨m trî tõ kh¸c nhau   6) Gi¶i thÝch ý nghÜa c©u tôc ng÷ gäi d¹ b¶o v©ngC©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta dïng th¸n tõ gäi ®¸p ®Ó béc lé sù lÔ phÐp .Ngoµi ra c©u tôc ng÷ cßn phª ph¸n nh÷ng ngư­êi chØ biÕt nghe lêi mét c¸ch m¸y mãc. Tiết: 19. TRỢ TỪ, THÁN TỪIII. LUYỆN TẬPCủngcốTừ loạiNội dungTrợ từThán từKhái niệmPhân loạiTrợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc hoặc dùng để gọi đáp. Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách -Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc.-Thán từ gọi đáp.Bài tập vận dụng Viết đoạn văn có sử dụng 1 trợ từ hoặc 1 thán từ? (3 đến 5 câu).“Ôi! Tình bạn! 1 tiếng thân thương khe khẽ nhưng ấm áp làm sao.Tình bạn là gì vậy nhỉ? Đơn giản mà, tình bạn là một tình cảm thân thương của bạn bè với nhau. Điều đó có thể thể hiện khá rõ ràng qua từng cử chỉ,hành động: Giúp đỡ nhau học tập, bênh vực cho nhau, cùng nhau trò chuyện hay ôn bài. Tình bạn có ý nghĩa to lớn trong việc gây dựng những cử chỉ đẹp, những bài học hay và hành động tốt do học hỏi từ chính bạn bè của mình.Tình bạn giúp ta vượt qua khó khăn, vực ta dậy mỗi khi vấp ngã. Tình bạn có vai trò quả thật lớn lao...Vậy nên, ai có tình bạn tốt, tình bạn đẹp thì hãy cố gắng giữ gìn, trân trọng.” H­Ưíng dÉn vÒ nhµ Häc thuéc hai phÇn ghi nhí Hoµn chØnh bµi tËpViÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông trî tõ, th¸n tõChuÈn bÞ bµi Tóm tắt văn bản tự sự - §äc tr­ưíc, tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGKChóc c¸c em häc giái