Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 38, Bài 9: Tiếng việt Nói quá

Xác định các biện pháp tu từ trong những câu sau: Áo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu)2. Tiếng suối trong như tiếng hát xa Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa (Hồ Chí Minh)3. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ (Viễn Phương)=>Hoán dụ=>So sánh, điệp ngữ => Ẩn dụTiết 38:NÓI QUÁI. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ1. Xét ví dụ SGK/101Đêm tháng năm chưa nằm đã sángNgày tháng mười chưa cười đã tối. (Tục ngữ)Cày đồng đang buổi ban trưaMồ hôi thánh thót như mưa ruộng càyAi ơi bưng bát cơm đầyDẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần (Ca dao)I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ1. Xét ví dụ SGK/1012. nhận xét“chưa nằm đã sáng “chưa cười đã tối”Đêm tháng năm rất ngắn Ngày tháng mười rất ngắn- “thánh thót như mưa ruộng cày”- Mồ hôi chảy rất nhiều, ướt đẫmCách nói bình thường, đúng sự thậtNói quá sự thật-> Nói quá: phóng đạiMức độQuy môTính chấtNói quá còn có tên là khoa trương, phóng đại, thậm xưng, cường điệuI. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁHãy so sánh các câu trong bài tục ngữ, ca dao với các câu đồng nghĩa tương ứng (cách nói bình thường) và cho biết cách nói nào hay hơn? Vì sao?3. Tác dụngKhông sử dụng biện pháp nói quáĐêm tháng năm rất ngắnNgày tháng mười rất ngắnMồ hôi chảy rất nhiều, ướt đẫmSử dụng biện pháp nói quáĐêm tháng năm chưa nằm đã sángNgày tháng mười chưa cười đã tối.Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.Hay, nhấn mạnh gây ấn tượngBình thường, không gây ấn tượngI. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ1. Xét ví dụ SGK/101 2. nhận xét3. Tác dụngĐêm tháng năm chưa nằm đã sángNgày tháng mười chưa cười đã tối.Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.=>Nhấn mạnh tính chất thời gian, nhắc nhở mọi người điều chỉnh công việc cho phù hợp=> Nhấn mạnh về mức độ, sự vất vả của người nông dân khi là ra hạt gạo.I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ* Ghi nhớKhái niệm:Nói quá là một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.Tác dụng:Nhấn mạnh ýGây ấn tượngTăng sức biểu cảm cho lời vănĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CÓ THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNH1. Một nắng ..3. đổ mồ hôi 2. Đen .4. .. . rùa5. quỷ hờn-> nhấn mạnh sự vất vả-> ngụ ý rất đen-> nhấn mạnh sự vất vả-> ngụ ý rất chậm-> ngụ ý rất xấuhai sươngnhư cột nhà cháysôi nước mắt Chậm nhưMa chêBiện pháp nói quá thường được dùng kèm với biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, hoán dụ.QUẢ BÍ KHỔNG LỒHai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu lên : - Chà quả bí to thật!Anh B cười mà bảo rằng: - Thế thì lấy gì làm to! Tôi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có một lần tôi trông thấy quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa!Anh A nói ngay: - Thế thì lấy gì làm lạ! Tôi còn nhớ có một lần tôi còn trông thấy cái nồi to bằng cả cái đình làng ta!Anh B ngạc nhiên hỏi: - Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?Anh A giải thích: - Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà. Anh B biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sang chuyện khác. Theo: Truyện cười dân gian * Phân biệt nói quá và nói khoácGiống: đều phóng đại quy mô, tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượngKhác:Nói quá:Nhằm mục đích nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm (tích cực).Nói khoác:Nhằm mục đích làm cho người nghe tin vào những điều không có thực (tiêu cực).Nối cột A với cột B để có đáp án đúngCột BTrẻ em như búp trên cành Ngoài thềm rơi chiếc là đa Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.c. Giấy đỏ buồn không thắm Mực đọng trong nghiên sầu.d. Mặt cắt không ra hạt máu.Cột A1. Nhân hóa2. So sánh3. Nói quá4. Ẩn dụII. LUYỆN TẬP-> Thành quả lao động gian khổ, vất vả, nhọc nhằn -> niềm tin vào bàn tay lao động của con ngườia, Bàn tay ta làm nên tất cảCó sức người sỏi đá cũng thành cơm (Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:b, Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được. (Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)-> Vết thương nhẹ, không đáng bận tâmc, [ ] Cái cụ Bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước (Nam Cao, Chí Phèo)-> Kẻ có uy quyền khiến mọi người khiếp sợ (nhấn mạnh uy quyền của cụ Bá Kiến).II. LUYỆN TẬPBài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ.a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.bầm gan tím ruộtruột để ngoài danở từng khúc ruộtvắt chân lên cổchó ăn đá gà ăn sỏiBài 3: Đặt câu với các thành ngữ có dùng phép nói quá sau: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc . a. Cô ấy có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành. b. Đoàn kết có thể tạo ra sức mạnh dời non lấp biển. c. Anh em trong nhà mà biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau thì dù là lấp biển vá trời cũng có thể làm được. d. Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng. e. Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.