Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 95, Bài 21: Tiếng việt Phép nhân hóa

KIỂM TRA BÀI CŨSo sánh là gì? Xác định kiểu so sánh trong các câu sau: a. Quê hương là chùm khế ngọt Cho con trèo hái mỗi ngày. b. Thà rằng ăn bát cơm rau Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời. So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. a. Quê hương là chùm khế ngọt Cho con trèo hái mỗi ngày. (Đỗ Trung Quân)  b. Thà rằng ăn bát cơm rauCòn hơn cá thịt nói nhau nặng lời. (Ca dao) So sánh không ngang baèng. So sánh ngang baèng.Tìm những từ ngữ thích hợp để hoàn thiện phép so sánh trong bài ca dao sau: “Công cha .Thái Sơn Nghĩa mẹ .chảy ra Một lòng . kính cha Cho tròn chữ hiếu đạo conTừ ngữ thích hợp - hoàn thiện phép so sánh “Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Một lòng thờ mẹ kính cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”Em có nhận xét gì về cách dùng từ trong câu thơ sau. Theo em tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? “Cây dừa Sải tay Bơi Ngọn mùng tơi Nhảy múa” .. (Trần Đăng Khoa) PHÉP NHÂN HÓABÀI 21 – TIẾT 95I. Tìm hiểu về phép nhân hóa.1. Khái niệm, tác dụng của nhân hóa. a. Ví dụ: * VD a: NHÂN HÓAÔng trời Mặc áo giáp đenRa trậnMuôn nghìn cây míaMúa gươmKiến Hành quân Đầy đường - Sự vật: trời, mía, kiến- Hành động: + Trời: mặc áo giáp đen, ra trận + Mía: múa gươm + Kiến: hành quân Dùng những từ chỉ hành động của người để tả vật. Trời: ông Dùng từ ngữ gọi người để gọi vật.-> Các sự vật được gọi, tả như con người. * VDb. So sánh hai cách diễn đạt sau và nhận xét.- Ông trời mặc áo giáp đen ra trận. Muôn nghìn cây mía múa gươm.- Kiến hành quân đầy đường. Bầu trời đầy mây đen.- Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới. Kiến bò đầy đường.Sự vật, sự việc hiện lên sống động, gần gũi với con người. Miêu tả, tường thuật một cách khách quan. - Cách diễn đạt trong khổ thơ hay hơn.-> Sử dụng phép nhân hoá khiến khổ thơ giàu hình ảnh, quang cảnh thiên nhiên trước cơn mưa được miêu tả sống động, gần gũi với thế giới con người. Vậy theo em nhân hóa là gì? Tác dụng của nhân hóa?b. Kết luận. Sgk – tr. 46- Khái niệm: Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật, bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người.Tác dụng: - Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ tình cảm của con người. - Làm cho lời thơ, lời văn có sức biểu cảm cao.Chú chim đang hót trên cành câyÔng mặt trời đã thức dậyMẹ gà thương yêu các con.Hoa phượng cười với thảm cỏ xanh. Biểu thị những suy nghĩ, tình cảm của con người.Cái trống trường emMùa hè cũng nghỉSuốt ba tháng liềnTrống nằm ngẫm nghĩBuồn không hả trống!... Xác định phép nhân hóa?2. Các kiểu nhân hóa.* VD:a.Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau mỗi người một việc, không ai tị ai cả.b.Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.c. Trâu ơi, ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.lãobáccôcậucậuchống lạixung phonggiữgiữgiữgiữơi 2. Các kiểu nhân hóa.- Các sự vật được nhân hóa:(1). miệng, chân, tay, tai, mắt -> dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.(2). trâu -> trò chuyện xưng hô với vật như với người.(3). Tre -> dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.* Kết luận: - Có 3 kiểu nhân hóa- Từ ngữ vốn gọi người để gọi vật.- Những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.- Trò chuyện, xưng hô với vật như với người. 	 	Chú Mèo ngồi câu cá. Hai bạn Vịt đi chơi Noel.Đặt câu có sử dụng phép nhân hóa với các hình sau?II. Luyện tập: Bài tập 2: Xác định và nêu tác dụng của phép nhân hóa.a. đông vui, tíu tít, bận rộn -> dùng từ chỉ hoạt động, tính chất của người- mẹ, con, anh, em -> dùng từ vốn gọi người để gọi vật-> tác dụng: làm cho quang cảnh bến cảng được mieu tả sống động hơn, người đọc hình dung cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện có trên cảngb.(chòm cổ thụ) dáng mãnh liệt, đứng trầm ngâm, lặng nhìn,(thuyền) vùng vằng: dùng từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ... của sự vật.- Quay đầu chạy: là hiện tượng chuyển nghĩa của từ, không phải biện pháp tu từ-> Tác dụng: sự vật được miểu tả trở nên sống động, gần gũi với con người vừa như báo trước về 1 khúc sông dữ hiểm, vừa như mách bảo con người dồn nén sức mạnh chuẩn bị vượt thác.Tim tõ t­îng thanh trong c¸c tõ sau:M¶nh mai, th¸nh thãt, máng manh.X¸c ®Þnh chñ ngữ cña c©u sau:D­íi bãng tre cña ngµn x­a thÊp tho¸ng m¸i chïa cæ kÝnh.Tõ nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ tõ l¸y:Rùc rì, mªnh m«ng, xanh ng¾tThÕ lµ mïa xu©n mong ­íc ®· ®Õn.ChØ râ phã tõ trong c©u văn trªn?L¸ trong v­ên vÉy chµo ng­êi b¹n nhá.X¸c ®Þnh phÐp tu tõ cã trong c©u văn trªn?Da b¹n Êy mÞn như­ nhungC©u văn cã sö dông phÐp tu tõ nµo?th¸nh thãtm¸i chïa cæ kÝnhxanh ng¾tPhã tõ : ®·Nh©n ho¸So s¸nhQuan sát bức tranh, em hãy viết một đoạn văn 8-10 câu tả cảnh làng quê trong đó có sử dụng phép nhân hóa, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. 	 Quê hương em là một vùng nông thôn nhưng yên bình và tươi đẹp vô cùng . Buổi sáng, khi ông mặt trời thức dậy, cây cối cũng bừng tỉnh sau một đêm dài ngon giấc. Nắng lên, ngôi làng ven rừng bỗng im lìm tĩnh lặng vì mọi người đã đi làm hết. Chỉ còn những chú cò trắng nhởn nhơ dưới tầng cây rồi đáp cánh xuống hồ nước để ăn bữa điểm tâm. Xa xa, đàn vịt nô đùa nhảy giỡn trên mặt sông. Tất cả khiến cho làng quê giống như một bức tranh sống động, đầy màu sắc. NHÂN HÓAKhái niệm Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới đồ vật, loài vật... ần gũi với con ngườiCác kiểu nhân hóaDùng từvốn gọi người để gọi vật . Trò chuyện, xưng hô vớivật như đối với người.Dùng từ chỉ hoạt động, tính chất của ngườiđể chỉ hoạt động, tính chất của vật.TÁC DỤNG: Làm cho lời thơ, lời văn có tính biểu cảm cao.CỦNG CỐ KIẾN THỨCHƯỚNG DẪN HỌC BÀI* Bài cũ:- Học kĩ hai nội dung chính về phép nhân hóa bằng cách vẽ sơ đồ tư duy. - BT: Viết đoạn tả cảnh buổi sáng mùa xuân trên quê hương em, trong đó có sử dụng phép nhân hóa, gạch chân dưới phép nhân hóa đó.* Bài mới: - Chuẩn bị bài: Đọc bài Tìm hiểu về phương pháp tả người. - Nghiên cứu kĩ nội dung 4 tr.47,48. Đọc phần bài mới để biết (cách tả người, hình thức, bố cục của một đoạn, một bài văn tả người). CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT