Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Bài 23: Đọc hiểu Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn)

Trần Quốc Tuấn: ( 1231 - 1300 )Trần Quốc Tuấn: ( 1231 - 1300 ) tước Hưng Đạo Vương, là danh tướng kiệt xuất đời Trần, văn võ song toàn, một anh hùng dân tộc.Ông là người có phẩm chất cao đẹp, có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên lần 2 (1285) và lần 3 (1287-1288)So sánh giữa Chiếu và Hịch * Giống nhau: Đều là văn nghị luận, ban bố công khai, lập luận sắc bén, cách viết phong phú.* Khác nhau:CHIẾU HỊCHBan bố mệnh lệnh.Cổ vũ, kêu gọi, khích lệ tinh thần, tình cảm.Tác phẩm: Văn bản được Trần Quốc Tuấn viết vào trước cuộc kháng chiến chống quân Nguyên-Mông lần thứ hai ( 1285 )Thể loại: Hịch là thể văn nghị luận thời xưa, thường được vua chúa, tướng lĩnh hoặc thủ lĩnh một phong trào dùng để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài. - Hịch có kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục thường viết theo thể văn biền ngẫu. Đặc điểm nổi bật của hịch là khích lệ tình cảm, tinh thần người nghe.* Bố cục: + Đoạn 1 : “ Đầu lưu tiếng tốt” Nêu gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách Trung Quốc để khích lệ ý chí lập công, xả thân vì nước của tướng sĩ.+ Đoạn 2 : “ Huống chi vui lòng” Lột tả sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù, thể hiện lòng căm thù giặc sâu sắc của tác giả.+ Đoạn 3 : “ Các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có không ?” Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai cho tướng sĩ thấy.+ Đoạn 4 : Phần còn lại Nêu nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.“Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn lên gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thỏa lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn.Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi tai vạ về sau!”b. Tội ác của giặc:Ngang ngược, hống hách, ngạo mạnBằng giọng văn mỉa mai , châm biếm, ngôn từ gợi hình gợi cảm, kết hợp với biện pháp ẩn dụ tác giả đã cho người đọc thấy bộ mặt vô đạo, bạo ngược, tham lam của kẻ thù. Đi lại nghênh ngang ngoài đườngSỉ mắng triều đình Bắt nạt tể phụ.Đòi ngọc lụaThu bạc vàngVét của kho có hạn* Tội ác của giặc:*. Lòng yêu nước, căm thù giặc của tác giả:“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức rằng chưa xả thịt, lột da, nuốt gan, uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.”=> Với giọng điệu thống thiết, tình cảm, kết hợp với nhiều động từ chỉ trạng thái (quên ăn, vỗ gối, xẻ thịt, lột da, ) tác giả đã thể hiện lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc của mình.* Phê phán những hành động sai trái của tướng sĩ: Sự bàng quan, thờ ơ : Sự ăn chơi hưởng lạc : chọi gà, đánh bạc, vui vườn ruộng, quyến luyến vợ con, lo làm giàu, ham săn bắn, thích rượu ngon, mê tiếng hát dẫn đến hậu quả khó lường.Nước nhụcChủ nhụcKhông biết loKhông biết thẹn Không biết tứcHầu giặc Nghe nhạc , đãi yến ngụy sứKhông biết căm*. Chỉ ra những hành động đúng nên làm:- Đề cao cảnh giác.- Huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên.=> Tất cả đều xuất phát từ mục đích quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược.Khích lệ lòng căm thù và mối nhục của kẻ mất nướcKhích lệ lòng trung quân, ái quốc, lòng ân nghĩa thủy chung của người cùng cảnh ngộKhích lệ ý chí lập công và tinh thần xả thân vì nước của tướng sĩKhích lệ lòng tự trọng và danh dự cá nhân của mỗi người trước vận mệnh quốc giaKhích lệ lòng yêu nước và ý chí quyết tâm đánh thắng kẻ thù xâm lược