Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 112, Bài 26: Tiếng việt Hội thoại (Tiếp theo)

Tôi nắm lấy vai gầy của lão ôn tồn bảo : - Chẳng kiếp gì sung sướng thật,nhưng có cái này là sung sướng : bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sung sướng. - Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng .	( Lão Hạc – Nam Cao)Cho đoạn văn bản sau:Câu hỏi: Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện Lão Hạc. Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên ?TiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói: Bài tập tình huống: Trong các tình huống sau người con đã phạm vào cách nói nào?Cha mÑ ®ang bµn b¹c víi nhauvÒ vÊn ®Ò kinh tÕ trong gia ®×nh.Ng­êi con ngåi gÇn ®ã nãi xen vµo c©u chuyÖn cña cha mÑkhiÕn cha mÑ rÊt bùc m×nh. 2. - D¹o nµy, bè thÊy ®iÓm m«nAnh cña con h×nh nh­ ch­a ®­îctèt l¾m. S¾p thi råi, con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a. Hay lµ con sang ... ¤ng Nam ch­a nãi hÕt c©u, Bắc®· vïng v»ng ®øng dËy vµ lµu bµu:- Th«i, bè ®õng nãi ®Õn chuyÖnhäc hµnh cña con n÷a! Lượt lời hội thoạiNóileoNói cắt lờiMột hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?( ) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến ( )Tôi cũng đáp lại cô tôi: Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ.( ) Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:Sao cô biết mợ con có con?( )Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao?Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng tiếp:- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? Thể hiện thái độ bất bình. Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phépTiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2. Ghi nhớ (102)Ghi nhớ :* Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời.* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác.* Nhiều khi, im lặng đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ. TiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2. Ghi nhớ (102)Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt cho mçi c©u hái d­íi ®©y.ThÕ nµo lµ hµnh vi “c­íp lêi” (xÐt theo c¸ch hiÓu vÒ l­ît lêi) ?A. Nãi tranh l­ît lêi cña ng­êi kh¸c.B. Nãi khi ng­êi kh¸c ®· kÕt thóc l­ît lêi cña hä.C. Nãi khi ng­êi kh¸c ch­a kÕt thóc l­ît lêi cña hä.D. Nãi xen vµo khi ng­êi kh¸c kh«ng yªu cÇu.2. Cha mÑ ®ang bµn b¹c víi nhau vÒ viÖc tæ chøc nu«i gµ. Ng­êi con ngåi gÇn ®ã nãi xen vµo c©u chuyÖn khiÕn cha mÑ bùc m×nh Trong héi tho¹i, hiÖn t­îng ®ã ®­îc gäi lµ hiÖn t­îng g×?Nãi leo C. Tranh lù¬t lêiC­íp lêi D. Nãi hçncaTiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2. Ghi nhớ (102)3. Trong mét buæi th¶o luËn ë líp ,c« gi¸o yªu cÇu häc sinh A ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ mét vÊn ®Ò, A ch­a kÞp tr×nh bµy th× häc sinh B véi vµng ®­a ra ý kiÕn cña m×nh vÒ lÜnh vùc ®ã . Trong héi tho¹i hµnh vi cña B ®­îc gäi lµ hµnh vi g×?Nãi leo C. Tranh l­ît lêiB . C¾t lêi D Nãi hçn4 . Trong héi tho¹i , khi nµo ng­êi nãi “ im lÆng” mÆc dï ®Õn l­ît m×nh ?A . Khi muèn biÓu thÞ mét th¸i ®é nhÊt ®Þnh.B. Khi kh«ng biÕt nãi ®Òu g×.C. Khi ng­êi nãi ®ang ph©n v©n, l­ìng lù D. C¶ A,B,CcdTiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2. Ghi nhớ (102)II. LUYỆN TẬP: 1. T×m hiÓu tÝnh c¸ch nh©n vËt qua c¸ch miªu t¶ cuéc tho¹i gi÷a c¸c nh©n vËt trong ®o¹n trÝch Tøc n­íc vì bê (T¾t ®Ìn Ng« TÊt Tè)Nhân vật Tính cáchChị DậuCai lệNgười nhà lí trưởngAnh DậuThông minh, tháo vát, sắc sảo, biết mình biết người Hống hách, tàn bạo, lỗ mãng ...A dua, ăn theoYếu đuối, nhút nhát TiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2. Ghi nhớ (102)II. LUYỆN TẬP: 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và cái Tí qua trích đoạn “Tức nước vỡ bờ”C¸i Tí ChÞ DËuBan ®Çu VÒ sauBan ®Çu VÒ sauSè lượt lờiLý doT¸c dông1133Cè lµm cho mÑ vui, khoe sù th¸o v¸t...nªn nãi nhiÒu, giäng hån nhiªnSî hãi, ®au ®ín, nªn nãi Ýt, nãi ng¾n §au ®ín v× s¾p mÊt con nªn hÇu nh­ kh«ng nãi, sau nãi rÊt ÝtNãi nhiÒu, nãi dµi ®Ó thuyÕt phôc conT« ®Ëm nçi bÊt h¹nh cña mét ®øa trÎ hån nhiªn, ng©y th¬ s¾p ph¶i rêi tæ Êm gia ®×nhSù hån nhiªn, ng©y th¬, hiÕu th¶o cña ®øa con cµng lµm cho ng­êi mÑ ®au lßng h¬n khi s¾p ph¶i b¸n nã7TiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)1. Ví dụ: SGK/92,93 I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:* Nhận xét: Người cô: có 6 lượt Bé hồng: có 2 lượt Lượt lời hội thoại Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến lượt lời của mình Thể hiện thái độ Bé Hồng không cắt lời của người cô khi người cô đang nói Tôn trọng vai xã hội, giữ thái độ lễ phép2.Ghi nhớ (102)II. LUYỆN TẬP: 3. Ý nghĩa sự im lặng của nhân vật “tôi”4. Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết: Khóc là nhục. Rên, hèn. Van yếu đuối Và dại khờ là những lũ người câm Trên đường đi như những bóng âm thầm Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Liên hiệp lại)Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong những trường hợp nào?TiÕt 112 Héi tho¹i (tiÕp theo)I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:Ghi nhớ :* Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời.* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác.* Nhiều khi, im lặng đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ. II. LUYỆN TẬP: * Häc thuộc bài * Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i* So¹n bµi: “Lựa chọn trật tự từ trong câu”Hướng dẫn về nhàGiáo viên thực hiện: Nguyễn Thị ĐôngTổ: Khoa học xã hộiTrường: THCS Hoà Tiến – Yên Phong – Bắc Ninh