Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 22, Bài 6: Tập làm văn Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự - Trường THCS Quang Trung

TRẦN THANH CẦNTRƯỜNG THCS QUANG TRUNGMIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰGIÁO VIÊN: TRẦN THANH CẦNTIẾT 22- TẬP LÀM VĂNTRƯỜNG THCS QUANG TRUNGKiểm tra bài cũ- Nêu các bước tóm tắt một văn bản tự sự?Kiểm tra bài tập 2.Gồm 4 bước: - Bước 1: Đọc kỹ toàn bộ văn bản để nắm nội dung chính; - Bước 2: Lựa chọn những sự việc chính và nhân vật chính; - Bước 3: Sắp xếp cốt truyện theo một trình tự hợp lý;- Bước 4: Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn của mình.TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰ TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰĐoạn trích kể lại những việc gì?I.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựa. Ví dụ:Đọc đoạn văn Xe chạy chậm chậm... Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và, khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo: - Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà. Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi nói. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường. Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.	 (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰĐoạn trích kể lại những việc gì?I.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựa. Ví dụ:- Sự việc lớn: kể lại cuộc gặp gỡ đầy cảm động của “tôi” với người mẹ lâu ngày xa cách.- Sự việc nhỏ:+ Mẹ vẫy tôi+ Tôi chạy theo xe chở mẹ+ Mẹ kéo tôi lên xe+ Tôi oà khóc+ Mẹ tôi sụt sùi + Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả...b. Nhận xét: TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰTìm các từ ngữ, các câu văn, hình ảnh chi tiết thể hiện yếu tố miêu tả trong đoạn văn?I.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựa. Ví dụ:Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại.Mẹ tôi vừa kéo tay tội, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc, rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo.Mẹ lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe.Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong, nước da mịn, làm nỏi bật màu hồng của hai gò má.Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp vào đùi mẹ tội, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi,..b. Nhận xét: TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰTìm các từ ngữ, các câu văn, hình ảnh chi tiết thể hiện yếu tố biểu cảm trong đoạn văn?I.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựVí dụ:Nhận xétHay tại sự sung sướng như thuở còn sung túc?Tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thườngPhải bé lại người mẹ có một êm dịu vô cùng.Các yếu tố miêu tả, biểu cảm và tự sự trong đoạn văn trên đứng tách riêng, hay đan xen vào nhau?=> các yếu tố không tách riêng mà đan xen vào nhau TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰNếu bỏ yếu tố miêu tả, biểu cảm thì đoạn văn sẽ ntn?I.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựVí dụ:Nhận xétXe chạy chầm chậm Mẹ vẫy tay tôi. Tôi đuổi kịp và trèo lên xe. Mẹ kéo tay, xoa đầu tôi hỏi, tôi khóc, mẹ tôi cũng khóc. Mẹ lấy vạt áo thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe, ôm tôi vào lòng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.Vậy em thấy yếu tố miêu tả, biểu cảm có tác dụng ntn?=> các yếu tố không tách riêng mà đan xen vào nhau-> Yếu tố miêu tả, biểu cảm làm cho đoạn văn hấp dẫn, xúc động làm cho người đọc, người nghe phải suy nghĩ liên tưởng..... TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰI.Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sựVí dụ:Nhận xét=> các yếu tố không tách riêng mà đan xen vào nhau-> Yếu tố miêu tả, biểu cảm làm cho đoạn văn hấp dẫn, xúc động làm cho người đọc, người nghe phải suy nghĩ liên tưởng.....Thử bỏ hết các yếu tố kể trong đoạn văn chỉ để lại các câu văn miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng ntn?Nêu nhận xét?Từ đó ta rút ra kết luận gì?Kết luận:Trong văn tự sự rất ít khi tác giả chỉ đơn thuần là kể người, kể việc (kể chuyện), mà khi kể thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm.Các yếu tổ miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu sắc hơn.c. Ghi nhớ (SGK) TIẾT 22: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN TỰ SỰII- LUYỆN TẬP1. BÀI TẬP 1VD: " Sau 1 hồi trống thúc...... rộn ràng trong các lớp" (Tôi đi học)" Chao ôi ! Đối với ...... xa tôi dần dần" (Lão Hạc)2. BÀI TẬP 2Viết đoạn văn kể lại giây phút đầu tiên khi em gặp lại người thân sau một thời gian xa cách có sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảmGợi ý:- Người thân là ai? gặp lại trong hoàn cảnh nào?- Từ xa thấy người thân như thế nào ?- Lại gần ra sao? Dáng vẻ? Cử chỉ? Hành động?...- Những biểu hiện tình cảm của 2 người khi gặp nhau.