Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 7, Bài 2: Tiếng việt Trường từ vựng

1KIỂM TRA BÀI CŨ:Câu 1: Thế nào là từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp?Câu 2: Cho các từ: bút, thước. Hãy tìm các từ ngữ có phạm vi nghĩa hẹp hơn “bút, thước” và từ ngữ có nghĩa rộng hơn 2 từ đó?TRƯỜNG TỪ VỰNGTiết 7:Tuần 1Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:Đọc đoạn trích Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi cảm thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:- Các từ (mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng) có nét chung về nghĩa: chỉ bộ phận cơ thể người.->Trường từ vựng.Những từ màu đỏ trong đoạn trích có nét nghĩa chung nào?2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)6 Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.Ghi nhớ: Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)3. Lưu ý:Mắt Bộ phận của mắtHoạt động của mắtBệnh về mắtCảm giác của mắtĐặc điểm của mắtLòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mi, lông mày Tinh anh, đờ đẫn, lờ đờ, mù, lòa, ti hí, hấp háy Chói, quáng, hoa, cộm Quáng gà, cận thị, viễn thị..Nhìn, trông, liếc, nhòm Ví dụ:Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:- Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)3. Lưu ý:Mắt Bộ phận của mắtHoạt động của mắtBệnh về mắtCảm giác của mắtĐặc điểm của mắtLòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mi, lông mày Tinh anh, đờ đẫn, lờ đờ, mù, lòa, ti hí, hấp háy Chói, quáng, hoa, cộm Quáng gà, cận thị, viễn thị..Nhìn, trông, liếc, nhòm Danh từ Tính từ Động từ Ví dụ:Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:- Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)3. Lưu ý:- Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.Ngọt Trường mùi vịTrường thời tiếtTrường âm thanhngọt, cay, đắng, chát, mặn ngọt (ngọt ngào) , dịu êm, the thé, chói tai Rét ngọt, hanh, ẩm ướt, nóng bức, Ví dụ:Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:- Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)3. Lưu ý:- Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.- Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.Ví dụ: Con chó tưởng chủ mắng, vẫy đuôi mừng để lấy lòng chủ. Lão Hạc nạt to hơn nữa: - Mừng à? Vẫy đuôi à? Vẫy đuôi thì cũng giết! Cho cậu chết! Thấy lão sừng sộ quá, con chó vừa vẫy đuôi vừa chực lảng. Nhưng lão vội nắm lấy nó, ôm đầu nó, đập nhè nhẹ vào lưng nó và dấu dí: - À không! À không ! Không giết cậu Vàng đâu nhỉ?... Cậu Vàng của ông ngoan lắm! Ông không cho giết Ông để cậu Vàng ông nuôi (Nam Cao, “Lão Hạc”)=> Trường từ vựng “người” chuyển sang trường từ vựng “thú vật” để nhân hoáTiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Ví dụ:- Một trường từ vựng có thể có nhiều trường từ vựng nhỏ.2. Ghi nhớ:(Sgk Tr 10)3. Lưu ý:- Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.- Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.- Chuyển trường từ vựng để tăng thêm tính nghệ thuật của ngôn từ.? Phaân bieät Tröôøng töø vöïng vaø Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ?Tröôøng töø vöïng: Laø moät taäp hôïp nhöõng töø coù ít nhaát moät neùt chung veà nghóa, trong ñoù caùc töø coù theå khaùc nhau veà töø loaïi.*V/d: Tröôøng töø vöïng veà “Caây”:+ Boä phaän cuûa caây: thaân, reã, caønh (DT)+ Hình daùng cuûa caây: cao, thaáp, to, beù . (TT)Caáp ñoä khaùi quaùt cuûa nghóa töø ngöõ: Laø moät taäp hôïp caùc töø coù quan heä so saùnh veà phaïm vi nghóa roäng hay heïp, trong ñoù caùc töø phaûi cuøng töø loaïi.V/d: + Baøn > baøn goã, baøn ñaù, baøn nhoâm (DT)+ Nhìn > lieác, ngaém, nhoøm, ngoù, . (ÑT)Tiết 7: TRƯỜNG TỪ VỰNGI. Thế nào là trường từ vựng?1. Bài 1:II. Luyện tập: Các từ thuộc trường từ vựng người ruột thịt trong văn bản “Trong lòng mẹ”: thầy, mẹ, cô, mợ, con, cháu, anh em, emBài 2: Hãy đặt tên trường từ vựng cho mỗi từ dưới đây:a. lưới, đơm, vób. tủ, rương, hòm, va li, chai, lọc. đá, đạp, giẫm, xéod. buồn, vui, phấn khởi, sợ hãie. hiền lành, độc ác, cởi mởg. Bút máy, bút bi, bút chì=> dụng cụ đánh bắt thủy sản=> dụng cụ để đựng=> hoạt động của chân=> trạng thái tâm lý=> tính cách=>dụng cụ để viếtBài 3: Các từ in đậm trong đoạn văn sau đây thuộc trường từ vựng nào?=> Các từ hoài nghi, khinh miệt, ruồng rẫy, thương yêu, kính mến, rắp tâm thuộc trường từ vựng chỉ thái độ tình cảm Bài 4: Xếp các từ mũi, nghe, tai, thính, điếc, thơm, rõ vào đúng trường từ vựng của nó theo bảng sau:Khứu giácThính giác mũi, thính, điếc, thơm, nghe, tai, thính, điếc, rõ Bài tập 5: Tìm các trương từ vựng của mỗi từ sau đây: lưới, lạnh, tấn công. Lưới Trường dụng cụ đánh bắt thủy sản: lưới, nơm, câu vó Trường đồ dùng cho chiến sĩ: lưới chắn đạn b40, võng, tăng, bạt Trường các hoạt động săn bắt của con người: lưới, bẫy, bắn, đâm . Lạnh Trường thời tiết và nhiệt độ: lạnh, nóng, hanh, ẩm, ấm, mát Trường tính chất của thực phẩm: thịt ướp lạnh Trường tính chất tâm lý tình cảm của con người: anh ấy có khuôn mặt lạnh như tiền, ở bên chị ấy thật ấm áp Bài 6: Trong đoạn thơ sau, các từ in đậm được chuyển từ trường từ vựng nào sang trường từ vựng nào? Ruộng rẫy là chiến trường, Cuốc cày là vũ khí, Nhà nông là chiến sĩ, Hậu phương thi đua với tiền phương (Hồ Chí Minh)=> Chuyển từ trường từ vựng quân sự sang trường từ vựng nông nghiệp.Trường từ vựng chỉ ngườiTrường từ vựng chỉ bộ phận cơ thểTrường từ vựng chỉ hình dángTrường từ vựng chỉ tính cáchTrường từ vựng chỉ hoạt độngTỔNG KẾT* Theá naøo laø tröôøng töø vöïng?A. Laø taäp hôïp caùc töø coù chung caùch phaùt aâm.B. Laø taäp hôïp caùc töø coù cuøng töø loaïi.C. Laø taäp hôïp taát caû caùc töø coù ít nhất một nét chung veà nghóa.* Töø: trao ñoåi, mua baùn, saûn xuaát xeáp vaøo tröôøng töø vöïng naøo?Hoaït ñoäng kinh teá. Hoaït ñoäng chính trò.Hoaït ñoäng văn hoaù. Hoaït ñoäng xaõ hoäi.TỔNG KẾTĐoạn văn tham khảo thuộc trường từ vựng "trường học"Những ngày bắt đầu năm học mới, quang cảnh sân trường trở nên im ắng lạ. Trong lớp học, tiếng mở sách vở khe khẽ những bạn học sinh đang tập trung nghe thầy cô giảng bài. Tiếng thầy cô giảng bài đầy nhiệt huyết vẫn vang vọng khắp trong các phòng học. Một bầu không khí rộn ràng, khẩn trương để chuẩn bị cho một năm học mới diễn ra đạt kết quả cao.Đoạn văn tham khảo thuộc trường từ vựng "môn bóng đá"Bóng đá là môn thể thao được nhiều bạn đều ưa thích. Chiều thứ 7 vừa qua, trường em đã tổ chức trận đấu giao lưu giữa các lớp. Trận đấu giữa lớp em và lớp 8A diễn ra vô cùng gây cấn và hấp dẫn. Mỗi đội gồm có 10 cầu thủ và trọng tài thổi còi bắt đầu 90 phút thi đấu. Trái bóng lăn nhanh qua đôi chân các cầu thủ và tiến sát về khung thành của thủ môn. Những giây phút đó khiến chúng em cảm thấy thật hồi hộp chờ đợi kết quả. Tiếng hò reo, cổ vũ trên khán đài của khán giả khiến các cầu thủ hăng hái thi đấu hơn. Và không phụ lòng tin của các bạn, đội tuyển của lớp em đã dành chiến thắng vang dội với tỉ số 2-0. Qua trận đấu, chúng em cảm thấy yêu hơn môn “thể thao vua” này, vì không chỉ giúp chúng ta rèn luyện sức khỏe mà còn tăng thêm tinh thần giao lưu, đoàn kết giữa các bạn học sinh trong trường.DẶN DÒa. Đối với bài học ở tiết này : + Xem lại nội dung bài học + Học thuộc ghi nhớ SGK /21 + làm bài tập 5, 6 phần luyện tập SGK / 23 b.Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Chuẩn bị bài Từ tượng hình, từ tượng thanh. + Xem nội dung và trả lời câu hỏi phần I sgk/49 + Xem và làm các bài tập phần luyện tập sgk/49,50.Chào tạm biệt!