Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 71, Bài 14: Tiếng việt Dấu ngoặc kép

KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Em hãy nêu công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm?Câu 2: Giải thích công dụng dấu ngoặc đơn trong phần giới thiệu sau: Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” (Nguyên tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954). (Sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập 1)DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: 1. Ví dụ: (SGK) Tiết 71 2. Nhận xét: Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì?DẤU NGOẶC KÉP1. Ví dụ:a. Thánh Găng-đi có một phương châm : “ Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”. ( Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)b. Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “ dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn ! ( Thúy Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử )Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “ văn minh”, “ khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. ( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)d. Hàng loạt vở kịch như “ Tay người đàn bà”, “ Giác ngộ”, “ Bên kia sông Đuống”, ra đời. ( Ngữ văn 7, tập hai)Tiết 71=> Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (câu nói của Thánh Găng- đi).=> Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt (nghĩa được hình thành trên cơ sở phương thức ẩn dụ).=> Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai.=> Đánh dấu tên các vở kịch DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: 1. Ví dụ: (SGK) Tiết 71Dấu ngoặc kép dùng để:- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai; Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, được dẫn. 2. Nhận xét:II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1: Lưu ý: Những từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp được dẫn lại của người khác (đôi khi của chính người viết nhưng được dùng ở thời điểm khác).Ví dụ: Tôi nói “nghe đâu” vì tôi thấy người ta bắn tin rằng mẹ và em tôi xoay ra sống bằng cách đó́. Trong văn bản in, tên tác phẩm, tờ báo, tập san có thể in nghiêng, in đậm hoặc gạch chân. Nhưng trong văn bản viết tay thì dùng dấu ngoặc kép để đánh dấu là một cách làm phổ biến.Ví dụ: Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. 3. Kết luận:DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: 1. Ví dụ: (SGK) Tiết 71 2. Nhận xét:II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1:1. Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau:a. Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: “ A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?” (Nam Cao, Lão Hạc)=>Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp (câu nói lão Hạc tưởng như con chó Vàng muốn nói với lão).a. Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp.Công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích: 3. Kết luận:DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: 1. Ví dụ (SGK): Tiết 71 2. Nhận xét:II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1:1. Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau: a. Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp. Công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích:Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lý” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) => Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai (một anh chàng được coi là hầu cận ông lí mà lại bị một chị chàng con mọn quật ngã). b. Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai. 3. Kết luận:DẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: 1. Ví dụ: (SGK) Tiết 71 2. Nhận xét:II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1:1. Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau: a.Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp. Công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích: b.Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai.c. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)=> Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp (từ ngữ trong lời nói của người cô). c.Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp. 3. Kết luận:II. LUYỆN TẬP Bài tập 2:Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp? Giải thích tác dụng?a. Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảoNhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi?Nhà hàng nghe nói bỏ ngay chữ tươi đi 	(Treo biển):“ ”“ ”Dấu hai chấm đánh dấu báo trước lời thoại của nhân vật. Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dẫn lạiDấu hai chấm đánh dấu báo trước lời thoại của nhân vật. Dấu ngoặc kép đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếpb.Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu 	 	 (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi):“C ” Tiết 71DẤU NGOẶC KÉPDẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: Tiết 71II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1: a. Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp. Công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích: b. Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai. c. Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp.Bài tập 2:Bài tập 3:II. LUYỆN TẬP Bài tập 3:a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”.b. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.Vì sao hai câu trên có ý nghĩa giống nhau mà dùng dấu câu khác nhau?=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Hồ Chí Minh)=> Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp) Tiết 71DẤU NGOẶC KÉPDẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: Tiết 71II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1:Bài tập 2:Bài tập 3: a.Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp, dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. b. Câu nói không được dẫn nguyên văn nên không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.Bài tập 4: (Về nhà làm)Viết một đoạn văn thuyết minh ngắn có dùng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của các loại dấu câu này trong đoạn văn đó. Ví dụ: Môi trường là toàn bộ các điều kiện tự nhiên, nhân tạo bao quanh con người có tác động tới đời sống, sự tồn tại và phát triển của con người và thiên nhiên. Những điều kiện đó hoặc đã có sẵn trong tự nhiên (rừng cây, đồi, núi, sông, hồ ) hoặc do con người tạo ra (nhà máy, đường sá, công trình thủy lợi, khói bụi, rác, chất thải ).Bảo vệ môi trường là giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp, đảm bảo cân bằng sinh thái; ngăn chặn, khắc phục các hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra. Bảo vệ tốt môi trường giúp con người tạo ra cuộc sống tốt đẹp, phát triển bền vững lâu dài. Vì vậy, để bảo vệ môi trường, con người cần sống và hành động theo lời kêu gọi: “Vì một thế giới xanh, sạch đẹp”.DẤU NGOẶC KÉP Tiết 71DẤU NGOẶC KÉP Tiết 71Caâu hoûi 1: Teân moät taäp hoài kí cuûa Nguyeân Hoàng.5103VAÊNBAÛN264TROØ CHÔI OÂ CHÖÕÑA1ÑA2ÑA3ÑA4ÑA5ÑA6Töø chìa khoùaÄGÀYNỮNGNHTƠAÁÂUHCaâu hoûi 2: ..laø taäp hôïp cuûa nhöõng töø coù ít nhaát moät neùt chung veà nghóa.Caâu hoûi 3: Chuû ñeà laø ñoái töôïng vaø vaán ñeà chính maø .bieåu ñaït.CAÂUGHEÙPCaâu hoûi 4: laø nhöõng caâu do hai hoaëc nhieàu cuïm C –V khoâng bao chöùa nhau taïo thaønh.DAÁUNGOAËCKEÙPCaâu hoûi 5: Daáu caâu duøng ñeå ñaùnh daáu töø ngöõ, caâu, ñoaïn daãn tröïc tieáp.Caâu hoûi 6: Taùc giaû baøi thô Baùnh troâi nöôùc.HOÀXUAÂNHÖÔNGTRÖÔØNGTÖØVÖÏNGNGÖÕVAÊNNGÖÕ VAÊNCỦNG CỐCông dụng của dấu ngoặc képĐánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, được dẫn.Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếpĐánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa maiDẤU NGOẶC KÉPI. CÔNG DỤNG: Tiết 71 Dấu ngoặc kép dùng để: - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai; - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, được dẫn.Ghi nhớ:II. LUYỆN TẬP:Bài tập 1: - Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; * Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp. Công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích: * Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai. * Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp.Bài tập 2: a. Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp, dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh b. Câu nói không được dẫn nguyên văn nên không dùng dấu ngoặc kép và dấu hai chấm.Bài tập 3:Bài tập 4:HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Nắm vững công dụng của dấu ngoặc kép.- Hoàn thành bài tập 1- d, e; 2-c- Làm bài tập 5/ SGK trang 144.BÀI VỪA HỌCBÀI SẮP HỌC LUYỆN NÓI:THUYẾT MINH VỀ MỘT THỨ ĐỒ DÙNG Quan sát kỹ cái phích nước ( bình thủy ).- Tìm hiểu cấu tạo, công dụng, nguyên lý giữ nhiệt, cách bảo quản cái phích nước.- Lập dàn ý chi tiết cho đề bài: “ Thuyết minh về cái phích nước.”.