Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Tiết 14, Bài 14: Bạch cầu. Miễn dịch - Phan Thị Lệ Hằng

TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINHGV: PHAN THỊ LỆ HẰNGTiết 14- bài 14BẠCH CẦU- MIỄN DỊCHKiÓm tra bµi cò1- Em hãy nêu thành phần của máu và huyết tương; trình bày chức năng của huyết tương và hồng cầu?2- Môi trường trong có chức năng gì?- M¸u gåm 2 thµnh phÇn: HuyÕt t­¬ng chiÕm (55%) vµ tÕ bµo m¸u( 45%) (gåm hång cÇu, tiÓu cÇu, b¹ch cÇu)+ HuyÕt t­¬ng cã 90% n­íc, 10% c¸c chÊt dinh d­ìng, hoãc m«n, kh¸ng thÓ, chÊt th¶i, muèi kho¸ng ..giúp tham gia vËn chuyÓn c¸c chÊt trong c¬ thÓ+ Hång cÇu cã Hb cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi O2 vµ CO2 ; hồng cầu vËn chuyÓn khí tõ phæi vÒ tim tíi c¸c tÕ bµo vµ tõ tÕ bµo vÒ phæi - M«i tr­êng trong c¬ thÓ gåm: M¸u, n­íc m« vµ b¹ch huyÕt giúp tÕ bµo trao ®æi chÊt víi m«i tr­êng ngoµi Tr¶ lêiI- Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu trong việc bảo vệ cơ thể tránh tác nhân gây nhiễm:1- Giới thiệu một số nét về bạch cầu.2- Hiểu sự tương tác giữa kháng nguyên- kháng thể3- Nắm được các hoạt động chủ yếu của bạch cầu.II- Miễn dịchTiết 14- bài 14 BẠCH CẦU – MIỄN DỊCHGIỚI THIỆU MỘT SỐ NÉT VỀ BẠCH CẦU1- Cấu tạo bạch cầu- Bạch cầu là tế bào có nhân, kích thước khá lớn: đường kính 8-18 µm, số lượng ít hơn rất nhiều so với hồng cầu, không có hình dạng nhất định.Bạch cầu gồm: Bạch cầu ưa kiềm, bạch cầu trung tính, bạch cầu ưa axit, bạch cầu limphô, bạch cầu mônô.-Bạch cầu được có thời gian sống hàng giờ, hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng tùy loại, tùy nhu cầu cơ thể, chẳng hạn khi chống nhiễm trùng nó sẽ chết sớm hơn.2- Một số đặc tính của bạch cầu:- Xuyên mạch: Có khả năng thay đổi hình dạng, xuyên vách giữa các tế bào để tới những nơi cần thiết.- Chuyển động theo kiểu amip: Chuyển động bằng chân giả với tốc độ cao.- Thực bào: Bắt các vật lạ rồi tiêu hóa chúng.I . CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CHUÛ YEÁU CUÛA BAÏCH CAÀU Caâu 1: Khaùng nguyeân laø gì? Khaùng nguyeân laø nhöõng phaân töû ngoaïi lai coù khaû naêng kích thích cô theå taïo ra khaùng theå. Caâu 2: Khaùng theå laø gì? Khaùng theå laø nhöõng phaân töû prôtêin do cô theå tieát ra ñeå choánglaïi khaùng nguyeân.KHAÙNG NGUYEÂN AKHAÙNG NGUYEÂN BKhaùng theå AKhaùng theå B Cô cheá chìa khoaù vaø oå khoùaTöông taùc khaùng nguyeân vaø khaùng theå Quan saùt hình cho bieát cô cheáhoaït ñoäng cuûa khaùng nguyeân vaø khaùng theå ?THẢO LUẬN NHÓMCác nhóm quan sát SGK hình 14-1; 14.3; 14.4 SGKTheo ý kiến nhóm mình các bạn hãy cho biết: Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào bảo vệ cơ thể?OÅ vieâm söng leân Vi khuaån Baïch caàu trung tính Ñaïi thöïc baøo Baïch caàu trung tínhÑaïi thöïc baøo (BC mônô) Muõi kimSÔ ÑOÀ HOAÏT ÑOÄNG THÖÏC BAØO Baïch caàu (coù baïch caàu trung tính vaø baïch caàu moânoâ) hình thaønh chaân giaû nuoát vaø tieâu hoùa vi khuaån SÔ ÑOÀ TIEÁT KHAÙNG THEÅ ÑEÅ VO HIEÄU HOAÙ CAÙC KHAÙNG NGUYEÂN Teá baøo B tieát khaùng theå Caùc khaùng theåVi khuaån bò khaùng theå voâ hieäu hoaù Tế bào limphô B (do hạch bạch huyết sinh ra) tiết ra kháng thể vô hiệu hóa kháng nguyên bằng cách kết dính kháng nguyên.Teá baøo TTeá baøo nhieãm vi khuaån Loã thuûng treân maøng teá baøoSÔ ÑOÀ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TEÁ BAØO T PHAÙ HUYÛ TEÁ BAØO CÔ THEÅ ÑAÕ NHIEÃM BEÄNHPhaân töû proâteâin ñaëc hieäuTeá baøo nhieãm bò phaù huyûNhaän dieän với tế bào cơ thể bị nhiễm VK, VR nhờ các kháng nguyên của VK, VR bộc lộ trên bề mặt tế bào nhiễm bệnh, tế bào limphô T (do tuyến ức sinh ra) tiết ra phân tử proâteâin ñaëc hieäu laøm tan teá baøo nhieãm bệnh theo cô cheá chìa khoùa vaø oå khoùa Khi vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể bạch cầu tham gia bảo vệ bằng 3 tầng :+ Tầng 1: Vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể chưa kịp tiết độc tố đã bị THỰC BÀO: Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn rồi tiêu hoá+ Tầng 2: Nếu thoát khỏi sự thực bào thì tế bào LIMPHÔ B sẽ tiết kháng thể vô hiệu hoá vi khuẩn+ Tầng 3: Vi khuẩn đã gây nhiễm tế bào thì tế bào nhiễm khuẩn sẽ bị phá hủy bởi tế bào LIMPHÔ TKẾT LUẬNNếu cơ thể chúng ta không được miễn dịch sẽ như thế nào? II . MIEÃN DÒCH 1/ Mieãn dòch laø gì?2/ Coù maáy loaïi mieãn dòch? Sự khác nhau giữa các loại MD?Coù 2 loaïi mieãn dòch laø MD töï nhieân vaø MD nhaân taïoMieãn dòch laø khaû naêng cô theå khoâng bò maéc beänh naøo ñoù dù sống ở môi trường có vi khuẩn gây bệnh. + MDTN laø cô theå töï taïo ra khaùng theå choáng laïi vi khuaån gaây beänh. MDTN chia 2 loại: (1) Không bao giờ bị mắc 1 số bệnh gọi là MD bẩm sinh.(2) Một người đã từng bị mắc bệnh nào đó 1 lần thì sau sẽ không mắc lại bệnh đó nữa gọi là MD tập nhiễm. + MDNT laø do mình chuû ñoäng taïo ra khaùng theå bằng cách tiêm văcxin. Em có hiểu biết gì về việc tiêm phòng bằng văcxin?-Văcxin là chế phẩm có tính kháng nguyên dùng để tạo hệ miễn dịch đặc hiệu, chủ động nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với 1 số tác nhân gây bệnh.Hệ miễn dịch nhận diện vacxin là vật lạ nên hủy diệt chúng và “ghi nhớ” chúng. Về sau, khi tác nhân gây bệnh thực thụ xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch đã ở tư thế sẵn sàng tấn công tác nhân gây bệnh nhanh chóng và hiệu quả (bằng cách huy động nhiều thành phần của hệ miễn dịch, đặc biệt là đánh thức các tế bào limpho ghi nhớ) Văcxin có thể là các Virut hoặc Vi khuẩn sống, đã giảm độc lực khi đưa vào cơ thể sẽ không gây bệnh hoặc gây bệnh rất nhẹ. Hạn chế của Văcxin: + Hiệu quả như: Văcxin uốn ván, sởi, bại liệt...+ Chưa hiệu quả như: AIDS, sốt rét...Vì vậy Văcxin chưa phải là vũ khí vạn năng, hiệu quả cũng khó đánh giá chính xác.Vi rút mang mầm bệnhĐại thực bàoXuất hiện kháng nguyên bề mặtKích thích tế bào TTế bào T giúp kích thíchTế bào T độcTấn công tế bào gây bệnhTế bào gây bệnhKháng nguyên lạTổn thươngTế bào gây bệnh bị tiêu diệtPhản ứng miễn dịch MỘT SỐ VACXIN NÊN TIÊM CHO TRẺ1-Vacxin DTaP kháng bạch hầu, uốn ván, ho gà2- Vacxin viêm gan B, viêm gan A, bại liệt3-Vacxin ngăn ngừa thủy đậu (Bệnh gây ra nhiễm trùng da dẫn đến nhiều biến chứng, dễ lây)4-Vacxin Hib ( cúm B) do 1 loại VK gây viêm màng não rất nguy hiểm5 –Vacxin MMR ngừa bệnh sởi, quai bị, rubella6- Vacxin ngừa ung thư tử cung cho bé gái (9- 26 tuổi)CUÛNG COÁHaõy choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát:1. Hoaït ñoäng naøo laø hoaït ñoäng cuûa teá baøo LimPhoâ B ? A Tieát khaùng theå voâ hieäu hoùa khaùng nguyeân B Thöïc baøo baûo veä cô theå . C Töï tieát chaát baûo veä cô theå 2. Baïch caàu tham gia baûo veä cô theå baèng cô cheá naøo ? A Thöïc baøo	C Phaù huûy teá baøo bò nhieãm beänh B Tieát khaùng theå	 D caû 3 ñuùng** 3. Mieãn dich laø gì? Coù maáy loaïi mieãn dòch?Mieãn dòch laø khaû naêng cô theå khoâng maát moät soá beänh naøo ñoù. Coù 2 loaïi mieãn dòch töï nhieân vaø mieãn dòch nhaân taïoDAËN DOØ- Hoïc thuoäc baøi- Soaïn baøi: Ñoâng maùu vaø nguyeân taéc truyeàn maùu+ Trình baøy cô cheá ñoâng maùu ( döïa vaøo hình veõ vaø TT SGK)+ ÔÛ ngöôøi coù maáy nhoùm maùu ? + Truyeàn maùu tuaân theo nguyeân taéc naøo?+ Keõ sô ñoà T48 vaøo taäp .