Đề ôn thi học sinh giỏi Giáo dục công dân Lớp 8

VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Câu 1: Đạo đức hiện nay của một số bộ phận thanh thiếu niên xuông cấp trầm trọng, thể hiện qua rất nhiều vụ án cướp của, giết người hàng loạt, đặc biệt hơn hiện tượng này đã và đang diễn ra chính trong môi trường giáo dục, em hãy nêu nguyên nhân và phương hướng tác động của gia đình và xã hội nhằm ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn trên. 
Gợi ý: Nguyên nhân:
 - Từ chính bản thân như đua đòi, chứng tỏ bản lĩnh, thiếu thốn tình cảm, quan tâm . 
 – Mối quan hệ trong gia đình đổ vỡ
 - Môi trường xã hội, bạn bè
 Hậu quả: Gia đình tan vỡ, người vào tù, vào bệnh viện, mất mạng, gánh nặng cho xã hội.
 Tác động: Quan tâm từ nhiều phía như: quan tâm dạy dỗ chỉ bảo từ chính gia đình, giáo dục nghiêm túc từ nhà trường, môi trường trong sạch của xã hội.
Các em có thể vận dụng một số những kiến thức về đạo đức sau để nói lên tầm quan trọng của đạo đức.
* Đạo đức là gì?
- Trong cuộc sống hàng ngày của con người, có nhiều mối quan hệ rất phong phú, đa dạng và phức tạp, bao gồm quan hệ giữa cá nhân với cá nhân, cá nhân với tập thể và với xã hội. Con người cần phải tự giác điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với những yêu cầu, chuẩn mực chung của xã hội.
- Giúp đỡ người hoạn nạn...được coi là có đạo đức. Ngược lại, Gặp người hoạn nạn không cứu giúp...
- Em sẽ giúp người phụ nữ đó mang cái túi. Làm như vậy, là hành vi giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn. (Tình hình xã hội phức tạp, một số phụ nữ không muốn người lạ mang hộ tài sản của mình?) Như vậy, tự điều chỉnh hành vi của cá nhân không phải là việc tuỳ ý mà luôn phải tuân theo một hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xác định.
- Đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội.
- Lịch sử loài người tồn tại các nền đạo đức xã hội khác nhau và bị chi phối bởi quan điểm và lợi ích của giai cấp thống trị.
Ví dụ: xã hội phong kiến, “trung” là trung thành vô điều kiện với vua. Xã hội ta “trung” là trung thành với lợi ích của đất nước, của nhân dân
- KL: Nền đạo đức ở nước ta vừa kế thừa phát huy, phát triển những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc và những tinh hoa văn hoá nhân loại.
*: Phân biệt đạo đức với pháp luật và phong tục, tập quán trong sự điều chỉnh hành vi của con người.
- Ví dụ (sgk)
+ Trong giờ kiểm tra bạn A giúp bạn B bằng cách đọc cho bạn B chép bài của mình.
+ Anh A vượt đèn đỏ khi tham gia giao thông, bị phạt vi cảnh.
+ Cúng giỗ tổ tiên.
Từ ví dụ trên, cho thấy; Đạo đức; Pháp luật và phong tục, tập quán:
* Giống nhau: là đều điều chỉnh hành vi của con người cho phù hợp với những yêu cầu và chuẩn mực đạo đức chung của xã hội.
* Khác nhau: + Đạo đức, điều chỉnh hành vi mang tính tự giác (điều chỉnh bằng lương tâm).
 + Pháp luật, điều chỉnh hành vi mang tính bắt buộc, tính cưỡng chế, bằng những quy tắc xử sự do nhà nước ban hành, buộc mọi người phải thực hiện.
 + Phong tục, tập quán, là những thói quen, những quy tắc chuẩn mực xã hội xuất phát từ quan niệm sống, về mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân, lợi ích người khác và xã hội, về những yêu cầu xã hội đối với con người trong điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Nó trở thành nét đẹp trong đời sống đạo đức, trở thành thuần phong, mĩ tục cần duy trì và phát huy. Ngược lại, những hủ tục, cần phải loại bỏ. Như vậy, điều chỉnh hành vi vừa mang tính tự giác, vừa mang tính bắt buộc phải thực hiện các quy tắc chuẩn mực của xã hội, nếu không dư luận xã hội sẽ lên án.
*Vai trò của đạo đức trong sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội
 a) Đối với cá nhân
- Đạo đức: 
+ Góp phần hoàn thiện nhân cách con người. 
+ Giúp cá nhân có năng lực sống thiện, sống có ích, thêm yêu Tổ quốc, đồng bào và toàn nhân loại.
- Một cá nhân sống thiếu đạo đức, thì mọi phẩm chất năng lực khác sẽ không còn ý nghĩa.
- “Tiên học lễ, hậu học văn”. “Lễ” ở đây là đạo đức. “Văn” là kiến thức văn hoá.
b) Đối với gia đình
- Đạo đức: 
+ Là nền tảng của gia đình, tạo sự ổn định và phát triển vững chắc của gia đình.
+ Sự tan vỡ của gia đình có nguyên nhân từ việc vi phạm các quy tắc, chuẩn mực đạo đức.
- Một vài biểu hiện vi phạm: Con cái không vâng lời cha mẹ, các thành viên gia đình không tôn trọng lẫn nhau, vợ chồng không chung thuỷ...
c) Đối với xã hội
- Đạo đức: + Được coi là sức khỏe của cơ thể sống
 + Một xã hội các quy tắc, chuẩn mực đạo đức được tôn trọng, củng cố và phát triển, thì xã hội có thể phát triển bền vững.
 + Một môi trường xã hội các chuẩn mực đạo đức bị xem nhẹ, không được tôn trọng, thì nơi đó sẽ xảy ra mất ổn định.
- Xây dựng, củng cố và phát triển nền đạo đức mới ở nước ta có ý nghĩa to lớn trong chiến lược phát triển con người VN hiện đại; Góp phần xây dựng, phát triển nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
- Việc hiến máu nhân đạo, là nghĩa cử cao đẹp của mỗi người, là tình cảm, là nghĩa vụ của tuổi trẻ... 
 d ) Nghĩa vụ là gì?
 + Nghĩa vụ là sự phản ánh những mối quan hệ đạo đức, đặc biệt, giữa cá nhân với cá nhân và cá nhân với xã hội. Là biểu hiện riêng chỉ có ở con người; khác với con vật chỉ quan hệ với nhau trên cơ sở bản năng.
 + Ví dụ: (sgk, tr 68) Về sự khác nhau giữa nghĩa vụ của con người (cha mẹ nuôi dạy con cái) và bản năng của con vật (sói mẹ nuôi con).
- Trong cuộc sống xã hội, để đảm bảo nhu cầu, lợi ích của cá nhân cần phải có mối quan hệ xã hội, phải kết hợp hài hoà với các cá nhân khác và toàn xã hội, không thể tự mình thoả mãn được. Khi các cá nhân ý thức được trách nhiệm của bản thân, thì đó được gọi là nghĩa vụ của cá nhân.
 Ví dụ: sgk, tr 68. Trẻ em cần được đi học, muốn vậy phải có trường học và đội ngũ thầy cô giáo. Do đó, mọi người phải thực hiên nghĩa vụ đóng thuế để xây dựng trường và trả lương cho thầy, cô giáo.
- Nghĩa vụ là trách nhiệm của cá nhân đối với yêu cầu, lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội.
e) Nghĩa vụ của người thanh niên Việt Nam hiện nay.
- Một là, chăm lo rèn luyện đạo đức bản thân. Có ý thức quan tâm đến những người xung quanh, dám đấu tranh chống lại các ác, bảo vệ cái thiện, góp phần xây dựng xã hội mới công bằng, dân chủ, văn minh.
- Hai là, không ngừng học tập nâng cao trình độ văn hoá, tiếp thu khoa học và công nghệ hiện đại, nâng cao nhận thức về chính trị, xã hội để làm chủ đất nước và đẩy mạnh sự nghiệp CNH và HĐH đất nước, phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
- Ba là, tích cực lao động sx để tạo ra của cải vật chất, văn hoá tinh thầngóp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh; mỗi người phải lao động cần cù, sáng tạo, trung thực và có trách nhiệm; phê phán những hiện tượng lười biếng, làm bừa làm ẩu, gây ra nhiều hậu quả xấu cho xã hội và cho chính những người đó.
- Bốn là, sẵn sàng tham gia vào sự nghiệp bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Câu 2: Hiện nay tình hình xâm chiếm của nước ngoài đối với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa đang điễn biến phức tạp. Theo em! Chúng ta phải làm gì để bảo vệ vùng biên giới hải đảo ở nước ta?
Gợi ý: Nêu được ý nghĩa và tầm quan trọng của 2 quần đảo, khẳng định chủ quyền tuyệt đối của Việt nam, biết phê phán hành vi xâm lược bất hợp pháp, không tôn trọng luật pháp quốc tế về biển, hải đảo.
 Nêu những hoạt động củ thể của nhà nước ta trong việc tuyên truyền và bảo vệ quần đảo Trờng Sa và Hoàng Sa ( Văn nghệ hát về Trường Sa, góp đá xây trường sa, ..)
 Nói được trách nhiệm của bản thân, gia đình, xã hội, nhân loại, )
Các em có thể vận dụng kiến thức sau để hỗ trợ cho bài làm.
a)Lòng yêu nước là gì?
- Lòng yêu nước là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem hết khả năng của mình phục vụ lợi ích của Tổ quốc.
- Lòng yêu nước bắt nguồn từ tình yêu con người, như yêu gia đình, người thân, những thành quả do mình tạo ra, yêu nơi mình sinh ra lớn lên yêu quê hương, làng xóm, tình yêu đất nước. (tình yêu quê hương, đất nước, con người).
b) Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam
- Yêu nước là một truyền thống đạo đức cao quý và thiêng liêng nhất của dân tộc Việt Nam. Người Việt Nam yêu nước, tình yêu đó được hình thành và hun đúc từ trong cuộc đấu tranh gian khổ và kiên cường chống giặc ngoại xâm và lao động xây dựng đất nước.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và lũ cướp nước ”
- KL: Truyền thống yêu nước là sức mạnh nội sinh giúp đất nước ta, dân tộc ta vượt qua bao khó khăn, thử thách, chiến thắng thiên tai khắc nghiệt và giặc ngoại xâm, tồn tại và phát triển với đầy đủ bản sắc của mình.
- Lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam thể hiện:
+ Tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước. (Hướng về cội nguồn, ông bà, cha mẹ, tổ tiên, quê hương của mình; khi phải xa luôn hướng về quê hương, Tổ quốc).
+ Tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi, dân tộc. ( Mỗi người dân VN đều cảm thông sâu sắc nỗi đau của đồng bào, dân tộc, mong muốn đồng bào mình được sống ấm no, hạnh phúc).
+ Lòng tự hào dân tộc chính đáng. ( Tự hào về con ngưòi, quê hương, đất nước, anh hùng hào kiệt, danh nhân văn hoá, về non sông gấm vóc, những sản vật phong phú).
+ Đoàn kết, kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm. (Bảo vệ chủ quyền, nền độc lập, không chịu làm nô lệ. Tinh thần đoàn kết, kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm).
+ Cần cù và sáng tạo trong lao động để xây dựng và phát triển nền văn hoá dân tộc và xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
c.Trách nhiệm xây dựng Tổ quốc
- Lời Bác Hồ muốn nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm bảo vệ giang sơn, đất nước mà cha ông chúng ta đã bao mồ hôi, xương máu mới gây dựng được.
 Chúng ta phải thể hiện lòng yêu nước bằng những thái độ, việc làm cụ thể. Mỗi HS cần phải làm gì để góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?
- Thanh niên HS cần phải:
+ Chăm chỉ, sáng tạo, học tập, lao động; có mục đích, động cơ học tập đúng đắn; học tập để mai sau xây dựng đất nước, hiểu học tập tốt là yêu nước.
+ Tích cực rèn luyện đạo đức, tác phong; sống trong sáng, lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội; biết đấu tranh chống các biểu hiện của lối sống lai căng, thực dụng, xa rời các giá trị văn hoá- đạo đức truyền thống của dân tộc.
+ Quan tâm đến đời sống chính trị- xã hội của địa phương, đất nước. Thực hiện tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; đồng thời vận động mọi người xung quanh cùng thực hiện.
+ Tích cực tham gia góp phần xây dựng quê hương bằng những việc làm thiết thực, phù hợp khả năng như: bảo vệ môi trường, phòng chống tệ nạn xã hội, xoá đói giảm nghèo, chống tiêu cực, tham nhũng 
+ Biết phê phán, đấu tranh với những hành vi đi ngược lại lợi ích quốc gia, dân tộc. 
*Trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc
- lịch sử chứng minh, dựng nước phải đi đôi với giữ nước, giành được chính quyền đã khó, nhưng giữ chính quyền lại càng khó hơn. Ngày nay, đất nước ta hoàn toàn thống nhất, nhưng chúng ta phải luôn cánh giác, chống lại mọi âm mưu phá hoại của kẻ thù để bảo vệ Tổ quốc.
Vì vậy, bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng cao quý của mỗi công dân.
- Trách nhiệm của thanh niên HS:
+ Trung thành với Tổ quốc, với chế độ xã hội chủ nghĩa. Cảnh giác trước âm mưu chia rẽ, xuyên tạc của các thế lực thù địch; phê phán, đấu tranh với những thái độ, việc làm gây tổn hại đến an ninh quốc gia, xâm phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
+ Tích cực học tập, rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ sức khoẻ.
+ Tham gia đăng kí nghĩ vụ quân sự khi đến tuổi; sẵn sàng lên đường làm nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.
+ Tích cực tham gia các hoạt động an ninh, quốc phòng ở địa phương; tham gia hoạt động đền ơn đáp nghĩa 
+ Vận động bạn bè, người thân thực hiện tốt nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.
*Vai trò và nhiệm vụ của quốc phòng và an ninh
a) Vai trò của quốc phòng và an ninh
- Chúng ta phải tăng cường QP & AN. Vì:
+ Các thế lực thù địch vẫn thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, gây rối, tìm mọi cơ hội để gây bạo loạn, lật đổ và can thiệp vũ trang.
+ Trong cơ chế thị trường, bên cạnh những mặt tích cực còn tồn tại những biểu hiện tiêu cực, ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống xã hội.
- QP & AN có vai trò trực tiếp giữ gìn và bảo vệ vững chắc Tổ quốc VN XHCN.
KL: Nhiệm vụ hàng đầu là xd CNXH, nhưng không được lơi lỏng nhiệm vụ bảo vệ vững chắc TQ.
b) Nhiệm vụ của quốc phòng và an ninh
- Xây dựng nền QP toàn dân và AN nhân dân vững mạnh toàn diện.
- Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của TQ.
- Bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN.
- Bảo vệ an ninh chính trị, AN kinh tế, AN văn hoá - tư tưởng.
- Duy trì trật tự kỉ cương, an toàn xã hội.
- Giữ vững ổn định chính trị của đất nước, ngăn ngừa, đẩy lùi và làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá, thù địch, không để bị động, bất ngờ.
 Những phương hướng cơ bản nhằm tăng cường quốc phòng và an ninh
- Phát huy sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng.Vì: 
+Nền QP của ta là nền QP toàn dân và AN nhân dân, bảo vệ lợi ích của nhân dân nên phát huy được sức mạnh của dt và sức mạnh thời đại.
+ đó là khối đại đoàn kết toàn dân và của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Kết hợp sức mạnh dan tộc với sức mạnh thời đại.
+ Sức mạnh dt bao gồm truyền thống tốt đẹp, sức mạnh văn hoá tinh thần và sức mạnh vật chất của dt.
+ Sức mạnh thời đại là sức mạnh của KH và CNo, sức mạnh của các lực lượng tiến bộ và cách mạng trên thế giới.
- Kết hợp quốc phòng với an ninh.
+ Là kết hợp sức mạnh của lực lượng và thế trận của QP với sức mạnh của lực lượng và thế trận của an ninh.
+ Lực lượng QP toàn dân và AN nhân dân bao gồm: con người, phương tiện vc và khả năng khác của dt.
+ Thế trận của QP và AN nhân dân là việc tổ chức hợp lí lực lượng trên địa bàn cả nước, từng địa phương.
- Kết hợp KT – XH với quốc phòng và an ninh.
+ Ta thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ CL xây dựng và bảo vệ Tổ quốc tất yếu phải kết hợp KT với QP và AN.
+ CL phát triển KT – XH phải gắn liền với CL QP và AN, CL QP và AN phục vụ cho CL KT – XH.
- Trong tình hình hiện nay, xd QĐND và CAND chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; đồng thời phải tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với QĐND và CAND là một đòi hỏi khách quan của nước ta.
. Trách nhiệm của công dân đối với chính sách quốc phòng và an ninh
- Tin tưởng vào chính sách QP và AN của Đngr và Nhà nước.
- Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác trước mọi âm mưu, thủ đoạn tinh vi của kẻ thù.
- Chấp hành PL về QP và AN, giữ gìn trật tự, AN quốc gia.
- Sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ quân sự.
- Tích cực tham gia các hoạt động trong lĩnh vực QP và AN ở nơi cư trú.
Câu 3: Hiện nay biến đổi khí hậu đang được cả thế giới quan tâm, bằng chứng đã và đang tổ chức các hội nghị thưởng đỉnh về biến đổi khí hậu để các quốc gia tìm giải pháp khắc phục hậu quả. Và Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu. Em hãy cho biết chúng ta phải làm gì để đối phó hiện tượng biến đổi khí hậu!
 Gợi ý: Nguyên nhân của biến đổi khí hậu: Khách quan và chủ quan
 Hậu quả của biến đổi khí hậu: nước biển dâng cao, lũ lụt , hạn hán, thiên tai, trái đát nóng lên, 
 Hoạt động của con người nhằm giảm thiểu sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu: giảm lượng khí thải, sử dụng năng lượng, sản phẩm thân thiện với môi trường, bảo vệ rừng, ..
 Trách nhiệm của bản thân.
Các em có thể vận dụng kiến thức sau để hỗ trợ cho bài làm.
a.Ô nhiễm môi trường
- Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người như: đất, nước, khí quyển, tài nguyên các loại trong lòng đất, dưới biển, trên rừng, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.
- Cuộc sống con người luôn gắn bó mật thiết với tự nhiên. Lao động sáng tạo làm cho cuộc sống nâng cao. Song, quá trình hoạt động con người vi phạm các yếu tố cân bằng của tự nhiên. môi trường bị ô nhiễm nặng nề. Tài nguyên khoáng sản, động thực vật ngày càng cạn kiệt do khai thác bừa bãi. Khí hậu thay đổi, hạn hán kéo dài; lũ lụt, tầng ô-dôn bị chọc thủng, Trái Đất có xu hướng nóng dần lên 
- Các nhà khoa học cảnh báo nếu tiếp tục huỷ hoại môi trường sống, loài người có nguy cơ tự huỷ diệt mình.
b) Trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ môi trường
- Bảo vệ môi trường thực chất là khắc phục mâu thuẫn nảy sinh trong quan hệ giữa con người với tự nhiên, làm thế nào để hoạt động con người không phá vỡ các yếu tố cân bằng của tự nhiên.
- Là hs chúng ta phải có nghĩa vụ thực hiện tốt pháp luật và cá chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường. Cụ thể là:
+ Giữ gìn trật tự, vệ sinh lớp học, trường học, nơi ở và nơi công cộng; không vứt rác, xả nước thải bừa bãi.
+ Bảo vệ và sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên: bảo vệ nguồn nước, bảo vệ động, thực vật; không đốt phá rừng, khai thác khoáng sản bừa bãi, dùng chất nổ đánh bắt thuỷ, hải sản; không tham gia mua bán động vật quí hiếm.
+ Tích cực tham gia tổng vệ sinh trường lớp, nơi ở, đường làng, ngõ xóm; trồng cây, trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi trọc.
+ Có thái độ phê phán đối với các hành vi làm ảnh hưởng không tốt đến môi trường; phát hiện, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. 
Tình hình tài nguyên, môi trường ở nước ta hiện nay
- Do đặc điểm khí hậu và địa hình nên nguồn tài nguyên thiên nhiên nước ta rất đa dạng:
+ Khoáng sản khá phong phú (dầu mỏ, sắt, bô xít, crôm, thiếc, than...)
+ Đất đai màu mỡ; rừng có nhiều loài quí hiếm (ĐV: Voi, tê giác, bò rừng, hổ, báo, hưu sao, vượn. TV: Đinh, lim, sến, táu, cẩm lai, giáng hương, lát hoa...)
+ Biển rộng lớn, phong cảnh đẹp, có nhiều hải sản quí; không khí ánh sáng và nguồn nước dồi dào, thuận lợi cho sự phát triển đất nước.
KL: Nước ta nguồn tài nguyên phong phú, nếu được khai thác, sử dụng hợp lí, có hiệu quả, chúng ta sẽ tạo được sự phát triển bền vững.
- Những điều đáng lo ngại hiện nay là:
+ Về tài nguyên: khoáng sản có nguy cơ cạn kiệt, dt rừng đang bị thu hẹp, nhiều loài động, thực vật quí hiếm đang bị xoá sổ hoặc có nguy cơ tuyệt chủng, chất lượng đất suy giảm, đất canh tác bị thu hẹp dần, tài nguyên biển ở gần bờ cũng suy giảm đáng kể.
+ Về môi trường: ô nhiễm nước, không khí và đất ở nhiều nơi, nhiều vấn đề vệ sinh môi trường phát sinh cả thành thị và nông thôn. Môi trường biển bắt đầu bị ô nhiễm, do khai thác dầu, sự cố môi tường như bão lụt, hạn hán...
- Nguyên nhân:
+ Nguyên nhân chủ quan là chính, việc nâng cao nhận thức về bảo vệ TN- MT cho toàn dân chưa được quan tâm đúng mức, chưa phát huy được mọi nguồn lực tham gia bảo vệ TN- MT.
 + Tình trạng khai thác, sử dụng tài nguyên còn bừa bãi, việc chặt phá rừng, săn bắt thú quí hiếm chưa được ngăn chặn, ý thức bảo vệ môi trường kém.
+ Dân số tăng nhanh và tập trung đông các đô thị lớn nên ô nhiễm không khí, nguồn nước trầm trọng. ảnh hưởng xấu trực tiếp đến đời sống và sức khoẻ con người.
. Mục tiêu, phương hướng cơ bản của chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường
- Mục tiêu: Sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học,từng bước nâng cao chất lượng môi trường, góp phần phát triển KT- XH bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.
- Phương hướng cơ bản: 
+ Tăng cường công tác quản lí của Nhà nước về bảo vệ môi trường. Hoàn chỉnh hệ thống PL về bảo vệ môi trường; ban hành cs về phát triển KT phải gắn với bảo vệ MT; mọi tài nguyên đưa vào sử dụng phải nộp thuế.
+ Thường xuyên gd, tuyên truyền, xd ý thức trách nhiệm về bảo vệ TN, MT cho toàn dân; xd nếp sống vệ sinh, tiết kiệm, đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia bảo vệ MT.
+ Coi trong công tác nghiên cứu khoa học và công nghệ, mở rộng hợp tác quốc tế, khu vực trong lĩnh vực bảo vệ MT, tham gia các chương trình hợp tác quốc tế.
+ Chủ động phòng ngừa ngăn chặn ô nhiễm, cải thiện MT, bảo tồn thiên nhiên.(che phủ rừng, bảo vệ động vật, thực vật, xd các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia, bảo vệ đa dạng sinh học, chống ô nhiễm đất, nước, không khí...)
+ Khai thác, sử dụng hợp lí, tiết kiệm TN, TN. (chấm dứt tình trạng khai thác bừa bãi gây lãng phí tài nguyên rừng, suy thoái đất và ô nhiễm MT.
+ áp dụng công nghệ hiện đại để khai thác tài nguyên và xử lí chất thải, rác thải, bụi, tiếng ồn...
. Trách nhiệm của công dân đối với chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường
 Bảo vệ TN, MT là yêu cầu bức thiết của toàn nhân loại và dân tộc VN; có ý nghĩa với cả hiện tại và tương lai; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta. Vì vậy, chúng ta phải:
- Chấp hành chính sách, PL về bảo vệ TN, MT.
- Tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ TN, MT như trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, bảo vệ rừng đầu nguồn...
- Vận động mọi người cùng thực hiện; chống lại các hành vi vi phạm PL về tài nguyên và bảo vệ môi trường.
VẬN DỤNG CÁC CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NƯỚC TRONG ĐỜI SÓNG XÃ HỘI
1) Mục tiêu và phương hướng cơ bản để thực hiện chính sách dân số
- Mục tiêu: Tiếp tục giảm tốc độ gia tăng dân số, sớm ổn định qui mô, cơ cấu và phân bố dân số, nâng cao chất lượng dân số nhằm phát triển nguồn nhân lực cho đất nước.
- Phương hướng cơ bản:
+ Tăng cường công tác lãnh đạo và quản lí, tổ chức tốt bộ máy làm công tác dân số từ TW đến cơ sở, tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành.
+ Làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục với nội dung thích hợp, hình thức đa dạng với nội dung rộng rãi các chủ trương, biện pháp KHHGĐ.
+ Nâng cao sự hiểu biết của người dân về vai trò của gia đình, bình đẳng giới, sức khoẻ sinh sản, nhằm nâng cao chất lượng dân số về thể chất, trí tuệ, tinh thần. 
+ Nhà nước đầu tư đúng mức, tranh thủ các nguồn lực trong và ngoài nước; thực hiện xh hoá công tác dân số, tạo đk kiện để mọi gia đình, cá nhân tự nguyện tham gia chính sách dân số.
2. Chính sách giải quyết việc làm
a) Tình hình việc làm ở nước ta hiện nay
- Đảng và Nhà nước đã ban hành những chính sách nhằm mở rộng sx, dịch vụ, đa dạng hoá ngành nghề, thực hiện tốt kế hoạch, chương trình KT – XH, để tạo nhiều việc làm. Tuy nhiên:
- Là vấn đề bức xúc của xh, (tình trạng thiếu việc làm ở cả thành thị và nông thôn).
b) Mục tiêu và phương hướng cơ bản của chính sách giải quyết việc làm
- Mục tiêu: Tập trung sức giải quyết việc làm ở cả thành thị và nông thôn, phát triển nguồn nhân lực, mở rộng thị trường lao động, giảm tỉ lệ thất nghiệp và tăng tỉ lệ người lđ đã qua đào tạo nghề.
- Phương hướng cơ bản: 
+ Thúc đẩy phát triển sx và dịch vụ, (KKcác thành phần KT, các nhà đầu tư trong, ngoài nước sx, kinh doanh có hiệu quả, tạo ra nhiều việc làm cho người lđ.
+ KK làm giàu theo PL, tự do hành nghề, khôi phục, phát triển các ngành nghề truyền thống, đẩy mạnh phong trào lập nghiệp của thanh niên.
+ đẩy mạnh XK lao động, đặc biệt lđ qua đào tạo, lđ nông nghiệp, nhằm giải quyết y/c trước mắt và lâu dài, tăng thu nhập cho người lđ.
+ Sử dụng có hiệu quả nguồn vốn trong chương trình mục tiêu quốc gia để giải quyết việc làm, cải thiện đk việc làm cho người lđ.
. Trách nhiệm của công dân đối với chính sách dân số và giải quyết việc làm
- Chấp hành cs ds và PL về ds.
- Chấp hành cs giải quyết việc là
m và PL về lđ.
- Động viên người thân trong gia đình và những người khác cùng chấp hành, đấu tranh chống hành vi vi phạm cs ds và giải quyết việc làm.
- Có ý chí vươn lên nắm bắt khoa học kĩ thuật tiên tiến, định hướng nghề nghiệp đúng đắn để tích cực, chủ động tìm việc làm, tăng thu nhập bản thân và gia đình, góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước.
Chính sách giáo dục và đào tạo
a) Nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo
- Giáo dục và đào tạo có tầm quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực con người.
- Đảng Nhà nước ta xác định gd - đt là quốc sách hàng đầu, coi đầu tư cho gd - đt là đầu tư cho phát triển.
- Nhiệm vụ của gd - đt là: Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài nhằm phát triển tiềm năng trí tuệ, cung cấp cho đất nước nguồn lao động có chất lượng cao.
b) Phương hướng cơ bản để phát triển giáo dục và đào tạo
- Nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo; vì đây là đòi hỏi khách quan của đất nước. Muốn vậy, phải giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy học; cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lí, có cs đúng đắn trong việc phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nhân tài.
- Mở rộng qui mô giáo dục; vì trên cơ sở chất lượng và hiệu quả, gắn với yêu cầu phát triển KT- XH, Nhà nước phải mở rộng qui mô giáo dục từ gd mầm non đến gd đại học, tăng nhanh dạy nghề và trung cấp chuyên nghiệp.
- Ưu tiên đầu tư cho giáo dục; Nhà nước phải huy động mọi nguồn lực để phát triển gd - đt, xd cơ sở vật chất cho các trường học, thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá nhà trường.
- Thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục; có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, bảo đảm học tập là quyền và nghĩa vụ của công dân, tạo mọi đk để người nghèo có cơ hội được học tập, người giỏi được phát huy tài năng.
- Xã hội hoá giáo dục; vì phát triển giáo dục là sự nghiệp của Nhà nước và toàn dân, do đó cần đa dạng hoá các loại hình nhà trường, các hình thức giáo dục, xd xã hội học tập đáp ứng nhu cầu học thường xuyên, học suốt đời của nhân dân.
- Phải tăng cường hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo; phải tiếp cận những chuẩn mực gd tiên tiến của thế giới phù hợp yêu cầu phát triển nước ta, tham gia đào tạo nhân lực khu vực và thế giới.
5. Chính sách khoa học và công nghệ
a) Nhiệm vụ của khoa học và công nghệ
- Muốn đất nước phát triển nhanh phải nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng và sử dụng những thành tựu của KH và CNo.
 Từ một nền KT kém phát triển, thực hiện CNH, HĐH trong bối cảnh nền KT tri thức ngày càng nổi bật; vì vậy, Đảng và Nhà nước ta coi KH và CNo là quốc sách hàng đầu, là động lực thúc đẩy sự nghiệp phát triển của đất nước.
- Nhiệm vụ của KH và CNo:
+ Giải đáp kịp thời những vấn đề lí luận và thực tiễn do cuộc sống đặt ra.
+ Cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
+ Đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ trong toàn bộ nền KT quốc dân.
+ Nâng cao trình độ quản lí, hiệu quả của hoạt động KH và CNo.
b) Phương hướng cơ bản để phát triển khoa học và công nghệ
- KH và CNo cần phát triển theo 4 phương hướng cơ bản:
+ Đổi mới cơ chế quản lí KH và CNo .
+ Tạo thị trường cho KH và CNo .
+ Xây dựng tiềm lực cho KH và CNo .
+ Tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm.
Đổi mới cơ chế quản lí KH và CNo nhằm:
+ Khai thác mọi tiềm năng sáng tạo trong nghiên cứu khoa học, lí luận.
+ Đầu tư ngân sách vào các trương trình nghiên cứu quốc gia đạt trình độ khu vực và thế giới.
+ Huy động nguồn lực để đi nhanh vào một số lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ tiên tiến.
Tạo thị trường cho KH và CNo nhằm:
+ Tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy việc áp dụng tiến bộ KH và CNo.
+ Đổi mới công nghệ, hoàn thiện cơ sở pháp lí và nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật về sở hữu trí tuệ, trọng dụng nhan tài.
Xây dựng tiềm lực cho KH và CNo nhằm:
+ Tập trung nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng.
+ Nâng cao chất lượng, tăng thêm số lượng đội ngũ cán bộ khoa học.
+ Tăng cường cơ sở vc-kt, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu KH- CNo.
Tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm nhăm:
+ Đẩy mạnh nghiên cứu các lĩnh vực khoa học xã hội. 
+ Ứng dụng, chuyển giao công nghệ phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn, phát triển công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới.
Việc Hạ Long trở thành 1 trong 7 kỳ quan thiên nhiên thế giới là vinh dự và tự hào cho cho đất nước ta. Em nhìn nhận về vấn đề này như thế nào.
Gợi ý: Ca ngợi và tự hào vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng của Vịnh Hạ Long
 Nói lên tinh thần dân tộc trong việc đoàn kết, tuyên truyền và bầu chọn cho Vịnh Hạ Long.
 Trách nhiệm của chúng ta trong việc tiếp tục giữ gìn và phát huy Di sản thiên nhiên TG của Vịnh Hạ Long.
Các em có thể vận dụng kiến thức sau để hỗ trợ cho bài làm.
6. Chính sách văn hoá
a) Nhiệm vụ của văn hoá
- VH là nền tảng tinh thần của xh, là động lực thúc đẩy sự phát triển KT- XH, đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. VH khơi dậy tiềm năng, sức sáng tạo của con người, tạo sự phát triển hài hoà giữa đời sống vật chất và tinh thần.
- Nhiệm vụ VH:
Xây dựng nền VH tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng con người VN phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo.
- Nền VH tiên tiến: Không chỉ ở nội dung tư tưởng mà cả trong hình thức biểu hiện, trong các phương tiện chuyển tải về nội dung. 
 Thể hiện tinh thần yêu nước và tiến bộ, nội dung cốt lõi là lí tưởng độc lập dt và CNXH của CN M-LN và tư tưởng Hồ Chí Minh; vì hạnh phúc con người...
 - Nền Vh đậm đà bản sắc dân tộc: Bởi vì “gốc của VH là dân tộc” xu hướng toàn cầu hoá đang tác động, thì ý thức về cội nguồn dt, về độc lập, tự chủ phải được coi trọng; mới bảo đảm hội nhập mà không hoà tan, mất đi bản sắc dân tộc.
Đó là lòng yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân- gia đình- làng xã- Tổ quốc, lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lí, đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động...
b) Phương hướng cơ bản để xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc
- Làm cho CN M- LN và tư tưởng HCM giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của nhân dân. 
+ CN M- LN giúp ta nhận thức đúng đắn các quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy để xây dựng xh mới.
+ Tư tưởng HCM là sự vận dụng sáng tạo CN M- LN vào đk cụ thể nước ta và trở thành những giá trị tinh thần, tài sản quí báu của dân tộc ta. Những giá trị ấy đã và đang cổ vũ dân tộc ta trong công cuộc xd, bảo vệ Tổ quốc và xd nền VH mới.
- Kế thừa, phát huy những di sản và truyền thống VH của dân tộc.
+ Phải kế thừa, phát huy những giá trị tinh thần, đạo đức, thẩm mĩ, vh, nghệ thuật, thuần phong mĩ tục của dân tộc.
+ Phải coi trọng việc bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử, di sản vh và danh lam thắng cảnh của đất nước. 
- Tiếp thu tinh hoa VH nhân loại. 
+ Tiếp thu những tư tưởng tiến bộ, nhân đạo, những thành tựu của nhân loại để làm giàu cho trí tuệ