Giáo án Tin học Lớp 8 - Chủ đề 4: Sử dụng biến và hằng trong chương trình - Năm học 2021-2022

Ngày soạn: 1/ 11/2021
Chủ đề: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Tổng số tiết:4 ; từ tiết: 13 đến tiết: 16
Giới thiệu chung chủ đề: 
Với chủ đề này giúp các em tìm hiểu:
+ Biến và hằng là gì?
+ Cách sử dụng biến và hằng trong chương trình
I. Mục tiêu
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ
a. Kiến thức:
- Giúp các em hiểu chức năng, nhiệm vụ, cách khai báo, sử dụng biến và hằng trong lập trình Pascal.
- Phân biệt sự giống và khác nhau giữa biến và hằng trong lập trình Free Pascal
b./ Kĩ năng:
- Tập trung, nghiêm túc thực hiện các hoạt động học tập theo sự hướng dẫn của giáo viên
- Có ý thức tự giác cao và có tính thần giúp đỡ lẫn nhau trong học tập.
- Yêu thích môn Tin học và hình thành ý thức vận dụng các kiến thức đã học để áp dụng có hiệu quả trong thực tiễn cuộc sống.
c./ Thái độ:
-Học tập nghiêm túc, chuyên cần, hợp tác, phối hợp cùng giáo viên, bạn bè nâng cao trình độ kiến thức, rèn luyện khả năng tư duy, sáng tạo.
-Chủ động tìm tòi, nghiên cứu, tự khám phá, học hỏi.
-Chuyên cần, chăm chỉ, hợp tác trong học tập
2. Định hướng phát triển năng lực học sinh: 
- Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề:
+ Biết cách nghiên cứu các tình huống gợi vấn đề, từ đó học sinh phát hiện vấn đề, tìm cách giải quyết vấn đề. 
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin:
+Biết cách vận dụng kiến thức đã học và các nhu cầu cần thiết cho cuộc sống.
- Năng lực hợp tác và năng lực về đạo đức hành vi phù hợp khi sử dụng công nghệ thông tin..
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1.Giáo viên:
- Hệ thống câu hỏi, bài tập.
- Phòng máy, Tivi,... phục vụ cho dạy và học lý thuyết và thực hành.
 2. Học sinh:
- Hệ thống kiến thức cũ có liên quan.
- Bảng nhóm: dùng để mô tả ngắn gọn sản phẩm của nhóm.
- Chuẩn bị nội dung chủ đề mới.
- Đồ dùng học tập, tập vở, bút, sách giáo khoa.
III. Tiến trình dạy học
Hoạt động I: Tình huống xuất phát/Khởi động (Dự kiến thời lượng 5’)
- Mục tiêu hoạt động: Giới thiệu chung các nội dung cần tìm hiểu, khơi gợi hứng thú, tìm hiểu, khám phá kiến thức
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
Trình bày các hình ảnh minh họa
Giới thiệu các thành phần của chủ đề:
-1. Biến là công cụ trong lập trình
-2. Khai báo biến
-3. Sử dụng biến trong chương trình
-4. Hằng
Trong toán học em đã biết biến số (gọi tắt là biến) là một đại lượng có thể nhận các giá trị khác nhau và thường được sử dụng trong các biểu diễn các hàm số, các biểu thức.
Ví dụ: Bài toán tính chu vi và diện tích hình tròn với bán kính R = 3 ? 
Kết quả tính toán như sau:
 Chu vi hình tròn : 2. Pi. R = 2. 3,14 . 3 
 Diện tích hình tròn : Pi. R2 = 3,14. 3. 3
Bán kính hình tròn R có thể được xem là một biến trong bài toán trên
-Trong lập trình, biến cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng.
-Ta có thể viết chương trình Pascal cho phép người sử dụng nhập từ bàn phím bán kính của hình tròn, sau đó tính toán chu vi và diện tích hình tròn, thông báo quả ra màn hình như sau:
Các thành phần chính của chủ đề:
-1. Biến là công cụ trong lập trình
-2. Khai báo biến
-3. Sử dụng biến trong chương trình
-4. Hằng
Hoạt động II: Hình thành kiến thức (Dự kiến thời lượng 85’)
1. Nội dung 1 (Dự kiến thời lượng 15’)
Giúp học sinh khám phá và tìm hiểu Biến là công cụ trong lập trình.
Thảo luận, nguyên cứu, đúc kết kiến thức, kĩ năng cần thiết
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
Nội dung 1. Biến là công cụ trong lập trình :
Trình bày các hình ảnh minh họa, đặt các vấn đề, tình huống cần tìm hiểu, khám phá, giải đáp:
-Hoạt động cơ bản của máy tính là xử lí dữ liệu. Trước khi được máy tính xử lí, dữ liệu cần được lưu trong bộ nhớ của máy tính. Ví dụ tính tổng hai số:
Writeln (15+5); 
in ra màn hình kết quả số 20
Để chương trình luôn biết chính xác dữ liệu cần được lưu ở vị trí nào trong bộ nhớ, các ngôn ngữ lập trình cung cấp một công cụ lập trình rất quan trọng. Đó là biến nhớ, hay gọi ngắn gọn là biến
Ta có thể sử dụng hai biến X và Y để lưu giá trị của hai số 15 và 5. Khi đó lệnh: Writeln (x+y); -> kết quả là 20.
Em hãy thảo luận và trình bày về biến trong ngôn ngữ lập trình Pascal
* Hoạt động:Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận, trình bày
*Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Quan sát, theo dõi các nhóm hoạt động.
*Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Thông báo hết giờ thảo luận, yêu cầu đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả. Yêu cầu các nhóm nhận xét, đánh giá các nhóm còn lại (nhóm 1 đánh giá nhóm 3, nhóm 2 đánh giá nhóm 4... hoặc cho các nhóm tự đánh giá, chấm điểm chéo nhau)
*Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động:
GV:Thông qua các nhóm tự nhận xét, đánh giá với nhau thì GV đưa ra nhận xét chung về kết quả thực hiện nhiệm vụ của từng nhóm (ghi điểm cho từng nhóm) 
1. Biến là công cụ trong lập trình:
HS: Quan sát Tiến hành phân chia nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm và để giải quyết nội dung trên 
HS: Hoạt động thảo luận nhóm thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
(trình bày đáp án tóm tắt)
-Trong lập trình, biến được dùng để lưu trữ dữ liệu và dữ liệu được biến lưu trữ có thể thay đổi trong khi thực hiện chương trình.
-Dữ liệu do biến lưu trữ được gọi là giá trị của biến.
HS: Lắng nghe.
*Ghi nhớ kiến thức.
2. Nội dung 2 (Dự kiến thời lượng 25)
- Mục tiêu hoạt động: Giúp học sinh khám phá và tìm hiểu Khai báo biến.
-Thảo luận, nguyên cứu, đúc kết kiến thức, kĩ năng cần thiết
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
b.Nội dung 2. Khai báo biến:
Trình bày các hình ảnh minh họa, đặt các vấn đề, tình huống cần tìm hiểu, khám phá, giải đáp:
Em hãy nhớ lại cấu trúc chương trình gồm mấy phần?
Biến cần được khai báo ở đâu?
Khai báo biến gồm những gì?
Trình bày cú pháp khai báo biến?
* Hoạt động:Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận, trình bày
*Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Quan sát, theo dõi các nhóm hoạt động.
*Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Thông báo hết giờ thảo luận, yêu cầu đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả. Yêu cầu các nhóm nhận xét, đánh giá các nhóm còn lại (nhóm 1 đánh giá nhóm 3, nhóm 2 đánh giá nhóm 4... hoặc cho các nhóm tự đánh giá, chấm điểm chéo nhau)
*Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động:
GV:Thông qua các nhóm tự nhận xét, đánh giá với nhau thì GV đưa ra nhận xét chung về kết quả thực hiện nhiệm vụ của từng nhóm (ghi điểm cho từng nhóm) 
Luyện tập:
Bài tập : Đánh dấu ۷ vào lựa chọn đúng hoặc sai :
Khai báo
Đúng
Sai
Var end : String;
Var a,b : Integer ;
 C : Real ;
Var 5ch : String ;
Var x : Char
Var m,n : Integer ;
Var chieu dai : Real;
Var bankinh,S : Real ;
 P , S : Integer ; 
Bài tập: Hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết chương trình sau đây:
Viết chương trình nhập vào họ tên, lớp, chiều cao, cân nặng của học sinh và in ra màn hình.
HS thảo luận nhóm, giải đáp câu hỏi bài tập củng cố.
GV. Nhận xét ,đánh giá.
2. Khai báo biến:
HS: Quan sát Tiến hành phân chia nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm và để giải quyết nội dung trên.
HS: Hoạt động thảo luận nhóm thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
(trình bày đáp án tóm tắt)
HS: Lắng nghe.
*Ghi nhớ kiến thức:
- Các biến dùng trong chương trình cần phải được khai báo ngay trong phần khai báo của chương trình.
- Việc khai báo biến gồm: 
*Khai báo tên biến
*Khai báo kiểu dữ liệu của biến.
-Tên biến phải tuân theo quy tắc đặt tên của ngôn ngữ lập trình.
-Cú pháp khai báo biến:
 Var : ;
-Var: là từ khoá dùng để khai báo biến.
-Danh sách tên biến: do người lập trình đặt theo qui tắc, viết cách nhau bởi dấu phẩy “,”.
-Kiểu dữ liệu: Là kiểu dữ liệu của biến sẽ nhận trong chương trình (string, integer, char, real, boolean, ).
 Ví dụ: Var a,b: integer;
 S, dien_tich:real;
 thong_bao:string;
HS. thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
-Các biến hoten và lop là kiểu chuỗi; 
-Biến chieucao, cannang : kiểu số thực;
Khai báo biến
Var hoten, lop : string ;
 chieucao, cannang : real ;
3. Nội dung 3 (Dự kiến thời lượng 25’)
- Mục tiêu hoạt động: Giúp học sinh khám phá và tìm hiểu sử dụng biến trong chương trình.
. Thảo luận, nguyên cứu, đúc kết kiến thức, kĩ năng cần thiết
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
c.Nội dung: 3. Sử dụng biến trong chương trình:
Sau khi khai báo, ta có thể sử dụng các biến trong các câu lệnh để tính toán hoặc xử lí chúng như với các giá trị dữ liệu (số, kí tự hay xâu, ). Điều phải lưu ý là để có kết quả tính toán đúng mục tiêu của chương trình, cần phải gán các giá trị dữ liệu thích hợp cho các biến
Thao tác có thể thực hiện với các biến là gì?
*Câu lệnh gán giá trị trong các ngôn ngữ lập trình có dạng:
 Tên biến Ñ Biểu thức cần gán giá trị cho biến
 Trong đó dấu ← biểu thị phép gán
Ví dụ:
x Ñ -a/b (Biến x nhận giá trị -a/b)
x Ñ y (Biến x được gán giá trị của biến y)
i Ñ i + 1 (Biến i nhận giá trị bằng giá trị hiện thời của i cộng thêm 5
Em hãy trình bày phép gán cho biến trong pascal?
Lệnh gán giá trị cho biến?
* Hoạt động:Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận, trình bày
*Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Quan sát, theo dõi các nhóm hoạt động.
*Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Thông báo hết giờ thảo luận, yêu cầu đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả. Yêu cầu các nhóm nhận xét, đánh giá các nhóm còn lại (nhóm 1 đánh giá nhóm 3, nhóm 2 đánh giá nhóm 4... hoặc cho các nhóm tự đánh giá, chấm điểm chéo nhau)
Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động
GV: Nhận xét, đánh giá chung cho kết quả hoạt động của các nhóm. Chốt nội dung kiến thức chính.
*Luyện tập:
Bài tập: Cho biết ý nghĩa của các lệnh sau:
Lệnh trong Pascal
Ý nghĩa
X:= 12;
X:=Y;
X:=(a+b)/2;
X:=X+1;
Bài tập: Các phép gán sau có hợp lệ không? Giả xử biến A được khai báo kiểu dữ liệu số thực, biến X là kiểu dữ liệu xâu.
Phép gán
Hợp lệ
Không hợp lệ
1. A:=30;
2. X:=1234;
3. A:=’25’;
4. X:=‘lop 8H’;
5. A:=‘Pascal’;
Bài tập: Chương trình nhập vào chiều dài và chiều rộng của hình chữ nhật là 2 số nguyên. Tính và in ra màn hình chu vi và diện tích của hình chữ nhật đó.(Cho d = 5, r = 3)
Học sinh thảo luận nhóm, giải đáp câu hỏi bài tập củng cố.
GV. Nhận xét ,đánh giá.
3. Sử dụng biến trong chương trình:
HS: Quan sát Tiến hành phân chia nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm và để giải quyết nội dung trên.
HS: Hoạt động thảo luận nhóm thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
(trình bày đáp án tóm tắt)
Các thao tác có thể thực hiện với biến là:
-Gán giá trị cho biến
-Tính toán với giá trị của biến.
Kiểu dữ liệu của giá trị được gán cho biến phải trùng với kiểu của biến.
Kí hiệu phép gán trong Pascal là dấu :=
 := ;
-Trong Pascal, lệnh để gán giá trị cho biến khi nhập từ bàn phím: 
 Readln( );
 Read( );
HS: Lắng nghe.
*Ghi nhớ kiến thức:
Ví dụ: Gán giá trị cho biến x:
X := 12;
X := y;
X := (a+b)/2;
X := x+1;
Readln(x);
Read(x);
Đáp án dự kiến:
4. Nội dung 4 (Dự kiến thời lượng 20’)
- Mục tiêu hoạt động: Giúp học sinh khám phá và tìm hiểu về hằng.
. Thảo luận, nguyên cứu, đúc kết kiến thức, kĩ năng cần thiết
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
d.Nội dung: 4. Hằng:
Trình bày các hình ảnh minh họa, đặt các vấn đề, tình huống cần tìm hiểu, khám phá, giải đáp 
Ví dụ: Chương trình tính diện tích hình tròn có bán kính r như hình bên, các em thấy ngoài công cụ biến là r,s, trong ngôn ngữ lập trình còn có công cụ khác là hằng số pi=3.14
Program DTHTron;
Uses crt;
Var r, s: real;
Const pi = 3.14;
Begin
Writeln(‘Nhap ban kinh hinh tron r: ’); readln(r);
S:= r*r*pi;
Writeln(‘Dien tich hinh tron la ‘, s:8:2 );
End.
Tương tự như biến, hằng cũng là một công cụ lưu trữ dữ liệu. Khác với biến, hằng là một đại lượng có giá trị không đổi trong suốt chương trình.
Em hãy nêu cú pháp khai báo hằng trong chương trình?
* Hoạt động:Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận, trình bày
*Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Quan sát, theo dõi các nhóm hoạt động.
*Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:
GV:Thông báo hết giờ thảo luận, yêu cầu đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả. Yêu cầu các nhóm nhận xét, đánh giá các nhóm còn lại (nhóm 1 đánh giá nhóm 3, nhóm 2 đánh giá nhóm 4... hoặc cho các nhóm tự đánh giá, chấm điểm chéo nhau)
Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động
GV: Nhận xét, đánh giá chung cho kết quả hoạt động của các nhóm. Chốt nội dung kiến thức chính.
Luyện tập:
Bài tập : Với khai báo :
 Const pi = 3.14;
 Bankinh = 2; 
 Var Chuvi: Real;
Các phép gán sau đúng hay sai ?
Lệnh
Đúng
Sai
1) Chuvi:=2*pi*bankinh;
2) Pi:=3.1416;
3) bankinh:=bankinh+2;
Bài tập: Hãy chỉ ra lỗi nếu có trong chương trình sau:
Var x,y,z :=integer; (1)
Const a:= 5;	 (2)
Begin	 (3)
x=45;	 (4)
y:=30	 (5)
z:=(x+y)/5;	 (6)
Writeln(z);	 (7)
Readln	 (8)
End	 (9)
Bài tập : Đánh dấu ۷ vào lựa chọn đúng hoặc sai :
Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu, R là hằng được khai báo R=3. Các phép gán sau đây có hợp lệ không ?
Phép gán
Hợp lệ
Không hợp lệ
A:= 5;
X:= 1212;
X:= ‘3383';	
R:=4;
A:= ‘Nguyen Du'.
Học sinh thảo luận nhóm, giải đáp câu hỏi bài tập củng cố.
GV. Nhận xét ,đánh giá.
4. Hằng:
HS: Quan sát Tiến hành phân chia nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm và để giải quyết nội dung trên.
HS: Hoạt động thảo luận nhóm thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
(trình bày đáp án tóm tắt)
Trong Pascal, hằng được khai báo theo cú pháp sau:
 Const = ;
Trong đó : Const là từ khóa để khai báo hằng .
HS: Lắng nghe.
*Ghi nhớ kiến thức.
-Hằng là đại lượng để lưu trữ dữ liệu và hằng có giá trị không đổi trong suốt quá trình thực hiện chương trình.
-Để sử dụng hằng ta phải khai báo và gán giá trị.
Bài tập:
HSTL
1. Thừa dấu bằng
2. Thừa dấu hai chấm
3. Đúng
4. Thiếu dấu hai chấm
5. Thiếu dấu chấm phấy
6. Đúng
7. Đúng
8. Đúng
9. Thiếu dấu chấm
HSTL.
*Nhận xét, đánh giá kết luận.
Ghi nhớ: 
-Biến và hằng là các đại lượng được đặt tên dùng để lưu trữ dữ liệu. Giá trị của biến có thể thay đổi, còn giá trị của hằng được giữ nguyên trong suốt quá trình thực hiện chương trình. 
- Biến và hằng phải được khai báo trước khi sử dụng.
Hoạt động III: Luyện tập (Dự kiến thời lượng 70’)
- Mục tiêu hoạt động: Hướng dẫn học sinh giải đáp các yêu cầu bài tập, thực hành
-Đúc kết kinh nghiệm, kiến thức
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
Nội dung 1: Bài tập 1. Viết chương trình Pascal có khai báo và sử dụng biến:
Bài toán: Một cửa hàng cung cấp dịch vụ bán hàng thanh toán tại nhà. Khách hàng chỉ cần đăng kí số lượng mặt hàng cần mua, nhân viên của hàng sẽ trả hàng và nhận tiền thanh toán tại nhà khách hàng. Ngoài trị giá hàng hóa, khách hàng còn phải trả thêm phí dịch vụ. Hãy viết chương trình Pascal để tính tiền thanh toán trong trường hợp khách hàng chỉ mua một mặt hàng duy nhất.
Công thức gợi ý:
 Tiền thanh toán = Đơn giá x số lượng + phí dịch vụ
a./ Khởi động Pascal. Gõ chương trình sau và tìm hiểu ý nghĩa của từng câu lệnh trong chương trình.
Program Tinh_tien;
Uses crt;
Var Soluong: integer; dongia, thanhtien: real; thongbao:string;
Const phi=10000;
Begin
clrscr; thongbao:= 'Tong so tien phai thanh toan : ‘; 
{Nhap don gia va so luong hang}
write('Don gia = '); readln(dongia); 
write('So luong = '); readln(soluong);
thanhtien:= soluong * dongia + phi; (*In ra so tien phai tra*)
Writeln(Thongbao, thanhtien:10:2); readln
End.
b./Lưu chương trình với tên TINHTIEN.PAS. Dịch và chỉnh sửa các lỗi gõ, nếu có.
c./ Chạy chương trình với các bộ dữ liệu (đơn giá và số lượng) như sau (1000, 20),
(3500, 200), (18500, 123). Kiểm tra tính đúng của các kết quả in ra.
d./ Chạy chương trình với bộ dữ liệu (1, 35000). Quan sát kết quả nhận được. Hãy thử đoán lý do tại sao chương trình cho kết quả sai.
Hoạt động: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
(Tổ chức HS hoạt động nhóm)
GV: Yêu cầu các nhóm hoàn thành nhiệm vụ học tập 
Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ các cá nhân hoặc nhóm gặp khó khăn. Có thể cho phép các em HS khá, giỏi hỗ trợ các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Thông báo hết thời gian hoạt động nhóm. Gọi đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả hoạt động.
*Hoạt động: Luyện tập (tương tự như hướng dẫn thường xuyên)
Bài tập 1. Viết chương trình Pascal có khai báo và sử dụng biến:
Học sinh theo dõi hướng dẫn, ghi nhớ.
Các nhóm thực hành trên máy tính cá nhân.
Đại diện nhóm báo cáo kết quả thực hiện.
So sánh kết quả thực hiện giữa các nhóm và với bài mẫu của giáo viên
Nhận xét, chữa sai, rút kinh nghiệm
Nội dung 2: Bài tập 2: 
-Chuyển các lệnh gán trên thành câu lệnh gán trong Pascal
	 .
	 .
	 .
- Giả sử trước đó X=10, Y=5. Sau khi thực hiện các lệnh trên giá trị của X=?, Y=?
Viết chương trình nhập các số nguyên x và y, in giá trị của x và y ra màn hình. Sau đó hoán đổi các giá trị của x và y rồi in lại ra màn hình giá trị của x và y.
Yêu cầu: 
1. Khai báo biến x và y là kiểu dữ liệu gì?
 x,y kiểu nguyên
2. Viết các lệnh Pascal thể hiện:
 nhập các giá trị x và y
 Readln(x); Readln(y); 
 in ra màn hình các giá trị x và y
 writeln(x); writeln(y);
 hoán đổi giá trị x cho y và y cho x.
 z:=x; x:=y; y:=z; 
 in lại ra màn hình các giá trị x và y
 writeln(x); writeln(y); 
3. Viết thành chương trình hoàn chỉnh
4. Thực hành trên máy tính (Ghi lại kết quả thực hành vào bảng sau)
Biến
Giá trị nhập vào
Giá trị cuối cùng in ra màn hình
X
Y
Program hoan_doi;
Uses Crt;
Var X, Y : Integer;
Begin
	Writeln( ‘ chuong trinh hoan doi gia tri’ );
	Write( ‘Nhap x’ ); Readln(x);
	Write( ‘Nhap y’ ); Readln(y);
	Writeln( ‘x = ’ , x , ’y =’ , y);
	Z:= X;
	X:= Y;
	Y:= Z;
	Writeln( ‘x = ’ , x , ’y =’ , y);
	Readln
End.
5. Mở lại chương trình HoanDoi trên 
	thay đoạn lệnh z:=x; 
 x:=y; 
 y:=z;
 	bằng các lệnh: x:=x+y; 
 	 y:=x-y; 
 	 x:=x-y; 
Chạy chương trình, kiểm tra kết quả và nhận xét.
Program hoan_doi;
Uses Crt;
Var x, y : Integer;
Begin
	Writeln( ‘ chuong trinh hoan doi gia tri’ );
	Write( ‘Nhap x’ ); Readln(x);
	Write( ‘Nhap y’ ); Readln(y);
	Writeln( ‘x = ’ , x , ‘y =’ , y);
	x:=x+y;
	y:=x-y;
	x:=x-y;
	Writeln( ‘x = ’ , x , ’y =’ , y);
	Readln
End.
Hướng dẫn thực hiện bài tập 2.
Hoạt động: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
(Tổ chức HS hoạt động nhóm)
GV: Yêu cầu các nhóm hoàn thành nhiệm vụ học tập 
Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ các cá nhân hoặc nhóm gặp khó khăn. Có thể cho phép các em HS khá, giỏi hỗ trợ các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Thông báo hết thời gian hoạt động nhóm. Gọi đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả hoạt động.
GV: Yêu cầu các nhóm khác nhận xét, đánh giá và chấm điểm chéo nhau theo phân công của GV.
Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động
GV: Nhận xét, đánh giá chung cho kết quả hoạt động của các nhóm. 
*Hoạt động: Luyện tập (tương tự như hướng dẫn thường xuyên)
Bài tập 2:
HS: Quan sát Tiến hành phân chia nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm và để giải quyết nội dung trên.
HS: Hoạt động thảo luận nhóm thảo luận theo nhóm, thống nhất kết quả và viết vào bảng nhóm.
HS: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả của nhóm mình 
(trình bày đáp án tóm tắt)
Z:=X;
X:=Y;
Y:=Z.
HS: Lắng nghe.
Học sinh theo dõi hướng dẫn, ghi nhớ.
Các nhóm thực hành trên máy tính cá nhân.
Đại diện nhóm báo cáo kết quả thực hiện.
So sánh kết quả thực hiện giữa các nhóm và với bài mẫu của giáo viên
Nhận xét, chữa sai, rút kinh nghiệm
Nội dung 3: BÀI TẬP:
Em hãy ghép tên kiểu dữ liệu ứng với phạm vi giá trị của chúng
Tên kiểu
Phạm vi giá trị
KQ
a./ Char
1./ Số nguyên trong khoảng từ -32000 đến +32000
b./ String
2./ Số thực có giá trị tuyệt đối trong khoảng 
1,5x10-45 đến 3,4x1038 và số 0
c./ Integer
3./ Một kí tự trong bảng chữ cái
d./ Real
4./ Xâu kí tự, tối đa gồm 255 kí tự
Trắc nghiệm:
1. Trong Pascal, cú pháp để khai báo biến là:
a. Var = <Kiểu dữ liệu ;
b. Var : ;
c. : ;
d. Var ;
2. Danh sách các biến là một hoặc nhiều tên biến, các tên biến được viết cách nhau bởi:
a. Dấu chấm phẩy (;) b. Dấu chấm (.)
c. Dấu phẩy (,) d. Dấu hai chấm (:)
3. Trong Pascal, cú pháp để nhập dữ liệu từ bàn phím là:
a. write( ); 
hay writeln( ); 
b. read( ); 
hay writeln( );
c. write( ); 
hay readln( ); 
d. read( ); 
hay readln( ); 
4. Nếu biến X được khai báo bởi cú pháp Var X:integer; khi chạy chương trình giả sử ta nhập giá trị cho X là 35280 và enter, thì chương trình sẽ:
a. Thông báo lỗi 
b. Thực hiện câu lệnh tiếp theo
c. Dừng lại, đợi nhập dữ liệu
d. Mời bạn nhập giá trị cho biến x
5. Trong Pascal, nội dung chú thích đặt trong cặp dấu:
a. [ và ] hoặc (* và *) b. { và } hoặc [ và ]
c. { và } hoặc [* và *] d. { và } hoặc (* và *)
6. Các chú thích được dùng để:
a. Thông báo lỗi của chương trình
b. Bỏ qua 1 câu lệnh nào đó
c. Làm cho chương trình dễ đọc, dễ hiểu
d. Làm cho chương trình đẹp hơn
7. Khai báo hằng nào trong các khai báo sau là đúng?
a. Const dt= real; b. Const phi= 1000;
c. Var diem= 10; d. Cont truong= ‘TQB’;
8. Cú pháp “lệnh gán” để gán giá trị trong Pascal là gì?
a. x:= 100; b. := tên biến;
c. := ;
d. := ;
9. Khai báo biến nào trong các khai báo sau là đúng?
a. Var dt: real; b. Var tb= real;
c. Var diem: interger; d. Var R= 512;
10. Lệnh nhập giá trị cho biến X trong Pascal là gì?
a. Write(X); b. Writeln(‘X= ‘,X);
c. Nhap(X); d. Readln(X);
11. Cú pháp khai báo hằng trong Pascal là gì?
a. Var = 
b. Const = ;
c. Const : ;
d. Const pi= 3.14;
12.Lệnh nhập giá trị cho biến X trong Pascal là gì?
a. Write(X); b. Writeln(‘X= ‘,X);
c. Nhap(X); d. Readln(X);
Bài tập. Hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến 
cần khai báo dưới đây:
a. Tính diện tích S của hình tròn có bán kính R. 
 (R là số tự nhiên được nhập vào từ bàn phím).
b. c:= a mod b; d:= a div b; (với a, b là 2 số nguyên)
c. t:=a/b; (với a, b là 2 số nguyên)
d. X:= ‘Ha Noi’;
Bài tập: Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu. Các phép gán sau đây có hợp lệ không?
Phép gán
Hợp lệ
Không hợp lệ
A:=4;
X:=3242;
X:=‘3242’;
A:=‘Ha Noi’;
Hoạt động: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
(Tổ chức HS hoạt động nhóm)
GV: Yêu cầu các nhóm hoàn thành nhiệm vụ học tập 
Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ các cá nhân hoặc nhóm gặp khó khăn. Có thể cho phép các em HS khá, giỏi hỗ trợ các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Thông báo hết thời gian hoạt động nhóm. Gọi đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả hoạt động.
GV: Yêu cầu các nhóm khác nhận xét, đánh giá và chấm điểm chéo nhau theo phân công của GV.
Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động
GV: Nhận xét, đánh giá chung cho kết quả hoạt động của các nhóm. 
*Hoạt động: Luyện tập (tương tự như hướng dẫn thường xuyên)
Bài tập.
Đáp án trắc nghiệm
1.b
2.c
3.d
4.a
5.d
6.c
7.b
8.d
9.a
10.d
11.b
12.d
a. à Var R: integer; S: real;
b. à Var a, b, c, d: integer;
c. à Var a, b: integer; t: real;
d. à Var X: string;
Ghi nhớ:
1.Cú pháp khai báo biến trong pascal:
Var : ;
trong đó danh sách biến gồm tên các biến được cách nhau bởi dấu phẩy
2.Cú pháp lệnh gán giá trị cho biến trong pascal:
 := ;
3.Lệnh Read( ) ; hay Readln( );
 Trong đó danh sách biến gồm tên các biến đã khai báo, được sử dụng để nhập dữ liệu từ bàn phím. Sau khi nhập xong nhấn Enter để xác nhận. Nếu giá trị nhập vào vượt quá phạm vị của biến, kết quả tính toán sẽ sai.
4. Nội dung chú thích đặt trong cặp dấu { và } hoặc (* và *). Chú thích bị bỏ quả khi dịch và chạy chương trình. Các chú thích được dùng để làm cho chương trình dễ đọc, dễ hiểu
Hoạt động IV: Vận dụng (Dự kiến thời lượng 20’)
- Mục tiêu hoạt động: HS giải đáp các yêu cầu bài tập, thực hành, vận dụng
-Đúc kết kinh nghiệm, liên hệ thực tế, mở rộng kiến thức
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm,
đánh giá kết quả hoạt động
Nội dung: Bài tập Viết chương trình nhập vào ba số nguyên a, b và c từ bàn phím. Tính và in ra màn hình:
a. X= a + b + c.
b. Y= (a + b)2 / c.
c. Chạy lại chương trình và nhập giá trị cho a là 10.5, quan sát kết quả và nêu nhận xét.
Hoạt động: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
(Tổ chức HS hoạt động nhóm)
GV: Yêu cầu các nhóm hoàn thành nhiệm vụ học tập.
Hoạt động: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ các cá nhân hoặc nhóm gặp khó khăn. Có thể cho phép các em HS khá, giỏi hỗ trợ các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Hoạt động: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV: Thông báo hết thời gian hoạt động nhóm. Gọi đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả hoạt động.
GV: Yêu cầu các nhóm khác nhận xét, đánh giá và chấm điểm chéo nhau theo phân công của GV.
Hoạt động: Đánh giá kết quả hoạt động
GV: Nhận xét, đánh giá chung cho kết quả hoạt động của các nhóm.
Bài tập:
Học sinh theo dõi hướng dẫn, ghi nhớ.
Các nhóm thực hành trên máy tính cá nhân.
Đại diện nhóm báo cáo kết quả thực hiện.
a.
Var a, b, c, X: integer;
 Begin
	write(‘a= ‘); readln(a);
	write(‘b= ‘); readln(b);
	write(‘c= ‘); readln(c);
	X:= a + b + c;
	Writeln(‘X = ‘,X);
	Readln
 End.
b .
So sánh kết quả thực hiện giữa các nhóm và với bài mẫu của giáo viên
Nhận xét, chữa sai, rút kinh nghiệm
Nội dung: Bài tập 2: (Hướng dẫn về nhà)
Học sinh theo dõi hướng dẫn, ghi nhớ.
Lắng nghe.
Ghi chép những nội dung cần thiết.
Tự hoàn thành bài tập về nhà
Nội dung: Bài tập 3: Hướng dẫn bài tập về nhà
Em hãy viết một chương trình Pascal hoàn chỉnh để tính diện tích và chu vi một hình chữ nhật (HCN) , trong đó số đo hai cạnh được nhập vào từ bàn phím.
a.Khai báo các biến a và b để lưu chiều rộng và chiều dài của HCN được nhập vào từ bàn phím.
b.Khai báo các biến CV và S để lưu chu vi và diện tích HCN.
c.Thân chương trình gồm các lệnh
-Nhập giá trị của các kích thước a và b
-Tính chu vi CV và diện tích S của hình chữ nhật đó
-In ra màn hình giá trị của các biến CV và S đã tính được ở trên
-Lưu chương trình với tên tệp tin là HCNHAT.PAS
Học sinh theo dõi hướng dẫn, ghi nhớ.
Lắng nghe.
Ghi chép những nội dung cần thiết.
Tự hoàn thành bài tập về nhà 
IV. Câu hỏi/Bài tập kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh
1. Bảng mô tả ma trận kiểm tra, đánh giá theo các mức độ nhận thức
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Vận dụng cao
-1. Biến là công cụ trong lập trình
C2
-2. Khai báo biến
C3
-3. Sử dụng biến trong chương trình
C1
C4
-4. Hằng
1. Mức độ nhận biết:
Câu 1: Cú pháp “lệnh gán” để gán giá trị trong Pascal là gì? 
 A. x:= 100; B. := tên biến;
 C. := ; D. := ;
2. Mức độ thông hiểu:
Câu 2: Biến là: 
 A. Là đại lượng có giá trị không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình 
 B. Là đại lượng có giá trị luôn thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình 
 C. Là đại lượng dùng để tính toán 
 D. Là đại lượng dùng để khai báo tên chương trình 
3. Mức độ vận dụng:
Câu 3: Cho biết cần sử dụng bao nhiêu biến để giải bài toán tính diện tích hình chữ nhật?
4. Vận dụng nâng cao:
Câu 4:Viết chương trình thông báo ra màn hình diện tích hình chữ nhật với độ dài của chiều rộng và chiều dài hình chữ nhật được nhập từ bàn phím.
V. Phụ lục : 
PHIẾU HỌC TẬP 1
Lớp: ., NHÓM .., Thành viên: 
Đánh dấu ۷ vào lựa chọn đúng hoặc sai:
Khai báo
Đúng
Sai
Var end : String;
Var a,b : Integer ;
 C : Real ;
Var 5ch : String ;
Var x : Char
Var m,n : Integer ;
Var chieu dai : Real;
Var bankinh,S : Real ;
 P , S : Integer ; 
Bài tập: Hãy cho biết kiểu dữ liệu của các biến cần khai báo dùng để viết chương trình sau đây:
Viết chương trình nhập vào họ tên, lớp, chiều cao, cân nặng của học sinh và in ra màn hình.
PHIẾU HỌC TẬP 2
Bài tập: Cho biết ý nghĩa các câu lệnh sau:
Lệnh trong Pascal
Ý nghĩa
X:= 12;
X:=Y;
X:=(a+b)/2;
X:=X+1;
Các phép gán sau có hợp lệ không? Giả xử biến A được khai báo kiểu dữ liệu số thực, biến X là kiểu dữ liệu xâu.
Phép gán
Hợp lệ
Không hợp lệ
1. A:=30;
2. X:=1234;
3. A:=’25’;
4. X:=‘lop 8H’;
5. A:=‘Pascal’;
PHIẾU HỌC TẬP 3
Em hãy nêu cú pháp khai báo biến trong chương trình? Ví dụ?
Em hãy nêu cú pháp khai báo hằng trong chương trình? Ví dụ?
PHIẾU HỌC TẬP 4
Với khai báo :
 Const pi = 3.14;
 Bankinh = 2; 
 Var Chuvi: Real;
Các phép gán sau đúng hay sai ?
Lệnh
Đúng
Sai
1) Chuvi:=2*pi*bankinh;
2) Pi:=3.1416;
3) bankinh:=bankinh+2;
Bài tập: Hãy chỉ ra lỗi nếu có trong chương trình sau:
Var x,y,z :=integer; 
Const a:= 5;	 
Begin	 
x=45;	 
y:=30	 
z:=(x+y)/5;	 
Writeln(z);	 
Readln	 
End 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
(6) 
(7) 
(8) 
(9) 
Bài tập : Đánh dấu ۷ vào lựa chọn đúng hoặc sai :
Giả sử A được khai báo là biến với kiểu dữ liệu số thực, X là biến với kiểu dữ liệu xâu, R là hằng được khai báo R=3. Các phép gán sau đây có hợp lệ không ?
Phép gán
Hợp lệ
Không hợp lệ
A:= 5;
X:= 1212;
X:= ‘3383';	
R:=4;
A:= ‘Nguyen Du'.
PHIẾU HỌC TẬP 5
Chương trình tính tiền
Ý nghĩa câu lệnh:
Program Tinh_tien;
Uses crt;
Var Soluong: integer; 
 dongia, thanhtien: real; 
 thongbao:string;
Const phi=10000;
Begin
clrscr; 
 thongbao:=