Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Chương II: Xã hội Việt Nam từ năm 1897 đến năm 1918 - Tiết 47, Bài 29: Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam

Chương II 
LỊCH SỬ 8 
XÃ HỘI VIỆT NAM 
TỪ NĂM 1897 ĐẾN NĂM 1918 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
1) Vì sao một số sĩ phu, quan lại triều đình Huế đưa ra những đề nghị cải cách ở những năm cuối thế kỷ XIX? 
a) Kinh tế – xã hội Việt Nam khủng hoảng 
b) Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, muốn cho nước nhà giàu mạnh, có thể đường đầu với cuộc xâm lược của thực dân Pháp. 
c) Bản thân một số sĩ phu, quan lại có điều kiện đi nhiều, biết nhiều, đã từng chứng kiến sự phồn thịnh của tư bản Âu-Mĩ và thành tựu văn hoá phương Tây. 
d) a, b, c đều đúng. 
2) Nguyên nhân chính khiến cho những cải cách không thể thực hiện được? 
a) Các đề nghị cải cách còn lẻ tẻ, rời rạc. 
b) Các cải cách rập khuôn, mô phỏng nước ngoài, khi mà điều kiện nước ta có những điểm khác biệt. 
c) Triều đình phong kiến Nguyễn bảo thủ, cự tuyệt, đối lập với mọi sự thay đổi. 
d) a, b, c đều đúng. 
CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 
Bài 29 
Tiết 47 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
2. Chính sách kinh tế 
3. Chính sách văn hóa giáo dục 
LIÊN BANG ĐÔNG DƯƠNG (Toàn quyền Đông Dương) 
BẮC KÌ (Thống sứ) 
TRUNG KÌ (Khâm sứ) 
NAM KÌ (Thống đốc) 
CAMPUCHIA (Khâm sứ) 
LÀO (Khâm sứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP KÌ (Pháp) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH, HUYỆN (Pháp + bản xứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ, THÔN (bản xứ ) 
ĐẤT NỬA BẢO HỘ 
ĐẤT 
 BẢO 
 HỘ 
 ĐẤT 
 THUỘC PHÁP 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương. 
 LIÊN 
 BANG 
 ĐÔNG 
 DƯƠNG 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
LIÊN BANG ĐÔNG DƯƠNG (Toàn quyền Đông Dương) 
BẮC KÌ (Thống sứ) 
TRUNG KÌ (Khâm sứ) 
NAM KÌ (Thống đốc) 
CAMPUCHIA(Khâm sứ) 
LÀO (Khâm sứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP KÌ (Pháp) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH (Pháp + bản xứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN , XÃ, THÔN (bản xứ ) 
Dựa vào thông tin SGK và sơ đồ trên, em hãy mô tả tổ chức bộ máy nhà nước Đông Dương? 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
LIÊN BANG ĐÔNG DƯƠNG (Toàn quyền Đông Dương) 
BẮC KÌ (Thống sứ) 
TRUNG KÌ (Khâm sứ) 
NAM KÌ (Thống đốc) 
CAMPUCHIA(Khâm sứ) 
LÀO (Khâm sứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP KÌ (Pháp) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH (Pháp + bản xứ) 
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN XÃ, THÔN (bản xứ ) 
Việc tổ chức bộ máy nhà nước này của Pháp nhằm mục đích gì? 
Phủ toàn quyền Đông Dương tại Hà Nội 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương. 
- Việt Nam bị chia thành 3 kì với 3 chế độ cai trị khác nhau. 
ĐẤT 
 BẢO 
 HỘ 
ĐẤT NỬA BẢO HỘ 
 ĐẤT 
 THUỘC PHÁP 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
1. Tổ chức bộ máy nhà nước 
* Nhận xét: 
- Bộ máy chính quyền từ trung ương đến cơ sở đều do thực dân Pháp chi phối. 
- Kết hợp chặt chẽ giữa nhà nước thực dân với quan lại phong kiến. 
Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương? 
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương. 
- Việt Nam bị chia thành 3 kì với 3 chế độ cai trị khác nhau. 
Soá lieäu ruoäng ñaát bò Phaùp chieám 
Caû nöôùc 
( 10.900 ha ) 
 ha 
 Naêm 
Caû nöôùc 
( 301.000 ha ) 
Baéc Kì 
( 470.000 ha ) 
Nam Kì 
( 1.528.000 ha ) 
Toång saûn löôïng khai thaùc than 
( 285.915 Taán ) 
( 415.000 Taán ) 
( 500.000 Taán ) 
 Taán 
 Naêm 
CẦU LONG BIÊN 
BẾN NHÀ RỒNG 
CẢNG SÀI GÒN 
Tuyến đường sắt xuyên Việt được xây dựng từ 1902 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
2. Chính sách kinh tế 
Lĩnh vực 
Nội dung các chính sách 
Nông nghiệp 
Công nghiệp 
Giao thông vận tải 
Thương nghiệp 
Tài chính 
 Tập trung vào khai thác than và kim loại. 
 Xây dựng một số ngành: xi-măng, điện nước, giấy, rượu, đường, vải sợi... 
 Xây dựng hệ thống giao thông vận tải: đường bộ, đường thủy, đường sắt. 
Nắm giữ độc quyền thị trường Việt Nam. 
Đánh thuế nặng, đặt thêm thuế mới để tăng ngân sách. 
 Đẩy mạnh việc cướp đoạt ruộng đất. 
 Bóc lột nông dân theo kiểu phát canh thu tô. 
 Thông ngôn ký lục chi chi Mãn đời lính tập, trọn vì quan sang Các hạng thuế các làng tăng mãi Hết dinh điền rồi lại trâu bò Thuế chó cũi, thuế lợn lò Thuế muối, thuế rượu, thuế đò, thuế xe Thuế sản vật, thuế chè, thuế thuốc Thuế môn bài, thuế nước, thuế đèn Thuế nhà cửa, thuế chùa chiền, Thuế rừng tre gỗ, thuế thuyền bán buônThuế hết cả phấn son phường phố 
Thuế những anh thuốc lọ gầy mòn Thuế gò, thuế bãi, thuế cồn Thuế người chức sắc, thuế con hát đàn. Thuế dầu mật, thuế sơn mọi chợ Thuế gạo ngô, thuế đỗ, thuế bông Thuế tơ, thuế sắt, thuế đồng Thuế chim, thuế cá, khắp trong lưỡng kỳ Các hạng thuế kể chi cho xiết Thuế xí kia mới thiệt lạ lùng Làm cho thập thất cửu không Làm cho đau đớn, khốn cùng chưa thôi 
Trích “ á tế á ca của Phan Bội Châu” 
CHÖÔNG II 
XAÕ HOÄI VIEÄT NAM TÖØ NAÊM 1897 ÑEÁN NAÊM 1918 
Baøi 29 : Chính saùch khai thaùc thuoäc ñòa cuûa thöïc daân Phaùp vaø 
nhöõng bieán chuyeån kinh teá- xaõ hoäi ôû Vieät Nam. 
I/ CUOÄC KHAI THAÙC THUOÄC ÑÒA LAÀN THÖÙ NHAÁT CUÛA THÖÏC DAÂN PHAÙP (1897 – 1914) 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
2. Chính sách kinh tế 
- Các chính sách kinh tế 
(SGK) 
Việc thực hiện các chính sách kinh tế của Pháp nhằm mục đích gì? 
Vơ vét sức người, sức của ở Việt Nam, đáp ứng nhu cầu của chính quốc. 
- Mục đích: 
Nhà máy xi-măng Hải Phòng 
Ga Hà Nội (năm 1900) 
Cảng Sài Gòn 
Ngân hàng Đông Dương 
(Ngân hàng nhà nước hiện nay) 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
2. Chính sách kinh tế 
- Các chính sách kinh tế 
(SGK) 
- Mục đích: 
- Tác động tích cực: 
Nội dung của các chính sách kinh tế có những yếu tố tích cực nào? 
Những yếu tố của nền sản xuất TBCN được du nhập vào VN. 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
- Mục đích: 
- Tác động tích cực: 
+ Tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam bị khai thác cạn kiệt. 
Kinh tế VN về cơ bản vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, phụ thuộc vào nền kinh tế Pháp. 
- Hậu quả: 
Thảo luận : Hậu quả của nó đối với nền kinh tế Việt Nam? 
+ Nông nghiệp lạc hậu. Nông dân bị bóc lột tàn nhẫn, bị mất ruộng đất. 
+ Công thương nghiệp không phát triển được, đời sống nhân dân cơ cực, đất nước nghèo đi. 
2. Chính sách kinh tế 
- Các chính sách kinh tế 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
3. Chính sách văn hóa, giáo dục 
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp. 
“Nhà nước ba năm mở một khoa 
Trường Nam thi lẫn với trường Hà. 
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ 
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa. 
Lộng cắm rợp trời quan sứ đến 
Váy lê quét đất mụ đầm ra. 
Nhân tài đất Bắc nào ai đó 
Ngoảng cổ mà trông cảnh nước nhà.” 
VỊNH KHOA THI HƯƠNG NĂM ĐINH DẬU 
Tú Xương 
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học. 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
2. Chính sách văn hóa, giáo dục 
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp. 
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học. 
Đọc đoạn in nghiêng trong SGK, nhận xét về hệ th Ố ng giáo dục ? 
- Hạn chế tối đa số người đi học. 
- Nội dung học: chữ Pháp dần dần trở thành yêu cầu bắt buộc (đào tạo tay sai). 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
 Trường Bưởi	 (Trường Chu Văn An-Hà Nội) 
Trong lớp học 
Trường Đại học Đông Dương (Đại học quốc gia Hà Nội ngày nay) 
Giờ học môn Vật lý tại giảng đường Đại học Đông Dương 
Cảnh hút thuốc phiện 
Cờ bạc 
Mê tín dị đoan 
Nấu rượu 
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914) 
3. Chính sách văn hóa, giáo dục 
- Cho đến năm 1919 : 
- Năm 1905: 
- Năm 1906: 
Theo em, chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp có phải để “khai hóa văn minh” cho người Việt Nam hay không? Tại sao? 
- Tạo ra một lớp người chỉ biết phục tùng. 
* Mục tiêu: 
- Kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị. 
- Triệt để sử dụng phong kiến Nam triều, dùng người Việt trị người Việt. 
CỦNG CỐ BÀI HỌC 
1) Mục đích chính sách cai trị Đông Dương của thực dân Pháp thể hiện ở bộ máy nhà nước như thế nào? 
a) Chia rẽ các dân tộc ở Đông Dương, các dân tộc ở Việt Nam. 
a) Biến Đông Dương thành một tỉnh của nước Pháp, xoá tên Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia trên thế giới. 
c) Tăng cường ách áp bức, kìm kẹp, làm giàu cho tư bản Pháp. 
d) a, b, c đều đúng. 
2) Chính sách khai thác của thực dân Pháp đã gây tác hại như thế nào cho nền kinh tế nước ta? 
a) Nền kinh tế Việt Nam cơ bản vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, phụ thuộc. 
b) Tài nguyên thiên nhiên bị bóc lột cùng kiệt. 
c) Nông nghiệp giẫm chân tại chỗ. 
d) Công nghiệp phát triển nhỏ giọt, thiếu hẳn công nghiệp nặng. 
e) a, b, c đều đúng. 
d) a, b, c đều đúng. 
1/ Mục đích các chính sách khai thác kinh tế của thực dân Pháp là gì ? 
Nhằm cứu vãn nền nông nghiệp đang sa sút ở Việt Nam. 
A 
Rất tiếc, bạn sai rồi! 
Nhằm đưa nền sản xuất công nghiệp nặng vào Việt Nam 
B 
Rất tiếc, bạn sai rồi! 
Nhằm phát triển nền kinh tế ở Việt Nam 
C 
Rất tiếc, bạn sai rồi ! 
Nhằm vơ vét sức người, sức của của nhân dân Đông Dương. 
D 
Hoan hô ! Bạn chọn đúng 
 Bài tập: 
Chọn đáp án đúng 
 2/ Môc đích c ña Pháp trong v iÖ c më tr ­ê ng häc đ Ó làm gì ? 
 Phát triển nền giáo dục Việt Nam. 
A 
Rất tiếc, bạn sai rồi! 
 Khai hóa nền giáo dục Việt Nam. 
B 
Rất tiếc, bạn sai rồi! 
 Đào tạo lớp người bản xứ phục vụ công việc cai trị cho Pháp. 
C 
Hoan hô ! Bạn chọn đúng. 
 Do nhu cầu học tập của nhân dân ngày một cao. 
D 
Rất tiếc, bạn sai rồi! 
Chọn đáp án đúng 
 Bài tập: 
DINH TOÀN QUYỀN ĐÔNG DƯƠNG PHỦ CHỦ TỊCH NGÀY NAY . 
1 
1. Đứng đầu bộ máy cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương là ai? 
Trả lời: Viên Phủ toàn quyền Đông Dương 
3 
3. Mục đích trong chính sách kinh tế của Pháp ở Đông Dương là gì? 
Trả lời : Ra sức vơ vét bóc lột nhân dân Đông Dương để làm giàu cho tư bản Pháp. 
2 
2. Hệ thống giáo dục của Pháp ở Đông Dương được tổ chức như thế nào? 
Trả lời: Hệ thống Giáo dục được chia làm 3 cấp: + Ấu học + Tiểu học + Trung học 
4 
3. Mục đích của thực dân Pháp trong việc mở các trường học ở Việt Nam? 
Trả lời: Đào tạo ra lớp người bản xứ phục vụ cho Pháp 
BÀI TẬP 
d 
a 
 
Sai rồi! 
 
Đúng rồi! 
b 
 
Sai rồi! 
c 
 
Sai r ồi 
Câu 1: Ý đồ của Pháp trong chính sách giáo dục là gì? 
Để khai hoá văn minh cho dân tộc ta. 
Thông qua giai cấp phong kiến để tạo ra lớp người biết phục tùng, dùng người Việt trị người Việt. 
Câu b, c đúng. 
Kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để cai trị 
BÀI TẬP 
DINH TOÀN QUYỀN ĐÔNG DƯƠNG PHỦ CHỦ TỊCH NGÀY NAY . 
1 
1. Đứng đầu bộ máy cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương là ai? 
Trả lời: Viên Phủ toàn quyền Đông Dương 
3 
3. Mục đích trong chính sách kinh tế của Pháp ở Đông Dương là gì? 
Trả lời : Ra sức vơ vét bóc lột nhân dân Đông Dương để làm giàu cho tư bản Pháp. 
2 
2. Hệ thống giáo dục của Pháp ở Đông Dương được tổ chức như thế nào? 
Trả lời: Hệ thống Giáo dục được chia làm 3 cấp: + Ấu học + Tiểu học + Trung học 
4 
4. Mục đích của thực dân Pháp trong việc mở các trường học ở Việt nam? 
Trả lời: Đào tạo ra lớp người bản xứ phục vụ cho Pháp 
BÀI TẬP 
BÀI TẬP GIẢI Ô CHỮ 
K 
I 
M 
L 
O 
A 
I 
1 
2 
G 
I 
A 
O 
T 
H 
Ô 
3 
N 
G 
Đ 
I 
A 
C 
H 
U 
N 
G 
U 
D 
 
N 
4 
Ngoài khai thác than TD Pháp còn khai thác? 
Trong văn hóa giáo dục 
 nhằm dễ cai trị dân ta? 
Phục vụ cho công cuộc khai thác 
Pháp phát triển ngành? 
Đây là giai cấp tay sai 
đắc lực cho Pháp 
Chú ý các chữ màu đỏ 
trong mỗi câu hỏi 
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ 
VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐÃ ĐẾN DỰ