Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Tiết 42, Bài 27: Khởi nghĩa Yên Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX - Trần Anh Tuấn

TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ MỸ LONG 
LỊCH SỬ LỚP 8 
Tiết 42 – Bài 27 
GIÁO VIÊN: TRẦN ANH TUẤN 
NÀM 
KHỞI NGHĨA YÊN THẾ VÀ PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP 
CỦA ĐỒNG BÀO MIỀN NÚI CUỐI THẾ KỈ XIX 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
 Cuộc khởi nghĩa có quy mô lớn nhất, trình độ tổ chức cao, chiến đấu bền bỉ, đánh dấu bước phát triển cao nhất của Phong trào Cần vương? 
KHỞI NGHĨA HƯƠNG KHÊ 
Vùng đất Yên Thế 
Tỉnh Bắc Giang 
Vùng đất Yên Thế 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
1. Căn cứ Yên Thế 
Đọc sách giáo khoa, kết hợp quan sát lược đồ, mô tả vị trí Yên Thế? 
I. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913) 
1. Căn cứ Yên Thế 
Em hãy xác định vị trí Yên Thế? 
I. Khởi nghĩa Yên Thế(1884-1913) 
1. Căn cứ Yên Thế 
- Nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Bắc Giang. 
Bắc Giang 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
1. Căn cứ Yên Thế 
-Yên thế nằm ở phía Tây bắc tỉnh Bắc Giang, diện tích khoảng 40-50km 2 . Đây là vùng đất đồi, cây cối rậm rạp, địa hình hiểm trở. 
- Lãnh đạo: Đề Nắm, Đề Thám (Hoàng Hoa Thám), xuất thân nông dân 
Đất rừng Yên Thế 
LƯỢC ĐỒ CĂN CỨ YÊN THẾ 
+ Căn cứ Yên Thế nằm ở phía Tây Bắc Giang có diện tích rộng chừng 40-50km 2 gồm đất đồi là chủ yếu, có cây cối rậm rạp, gò bụi um tùm. 
+ Từ đây có thể đi thông sang Tam Đảo, Thái Nguyên, xuống Phúc Yên, Vĩnh Yên. Địa hình rất hiểm trở. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
1. Căn cứ Yên Thế 
Đặc điểm dân cư? 
Dân nghèo vùng đồng bằng Bắc Kì lên làm ăn sinh sống. Giữa TKXIX, họ lập làng, tổ chức sản xuất. 
2. Nguyên nhân khởi nghĩa 
Yên Thế trở thành mục tiêu bình định của Pháp. 
Nguyên nhân khởi nghĩa? 
Yên thế nằm ở phía Tây bắc tỉnh Bắc Giang. Đây là vùng đất đồi, cây cối rậm rạp, địa hình hiểm trở. 
- Lãnh đạo: Đề Nắm, Đề Thám ( Hoàng Hoa Thám, xuất thân nông dân 
Để bảo vệ cuộc sống, nhân dân Yên Thế đứng lên đấu tranh. 
Tại sao Yên Thế trở thành mục tiêu bình định của Pháp? 
CĂN CỨ YÊN THẾ 
HÌNH CHỤP BÊN TRONG CĂN CỨ YÊN THẾ 
ĐÌNH LÀNG-NƠI ĂN THỀ CỦA NGHĨA QUÂN YÊN THẾ 
 Dựa vào SGK và lược đồ cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế. Em hãy cho biết cuộc khởi nghĩa Yên Thế chia làm mấy giai đoạn? 
3. Diễn biến. 
Khởi nghĩa Yên Thế 
Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ 
Đề Nắm lãnh đạo 
Giai đoạn 1 
(1884 -1892) 
Giai đoạn 2 (1893 - 1908) 
Gai đoạn 3 
(1909 – 1913) 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
3. Diễn biến 
Hoàng Hoa Thám (1851-1913) 
Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ, chưa có sự chỉ huy thống nhất. Thủ lĩnh có uy tín nhất là Đề Nắm. 
a. Giai đoạn 1884-1892 
1892, Đề Thám (Hoàng Hoa Thám) trở thành vị chỉ huy tối cao của phong trào. 
Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) (1851 – 1913) 
Hoàng Hoa Thám hồi còn bé tên là Trương Văn Nghĩa sinh năm 1851 quê ở xã Dị Chế, huyện Tiên Lữ , tỉnh Hưng Yên ; sau di cư lên Sơn Tây ( Hà Tây ), rồi đến Yên Thế ( Bắc Giang ). 
Tháng 4 năm 1892 , Đề Nắm mất, Hoàng Hoa Thám trở thành thủ lĩnh tối cao của phong trào Yên Thế. Đề Thám tiếp tục hoạt động, lập căn cứ ở Yên Thế và trở thành thủ lĩnh danh tiếng nhất của phong trào nông dân chống Pháp với biệt danh "Hùm xám Yên Thế". Trong gần 30 năm lãnh đạo đã tổ chức đánh nhiều trận, tiêu biểu là các trận ở thung lũng Hố Chuối (tháng 12 năm 1890 ) và Đồng Hom (tháng 2 năm 1892 ). 
Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ,chưa có sự chỉ huy thống nhất 
Khởi nghĩa Yên Thế 
Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ 
Đề Nắm lãnh đạo 
Giai đoạn 1 
(1884 -1892) 
Giai đoạn 2 (1893 - 1908) 
Đề Thám lãnh đạo 
Đề Thám lãnh đạo 
Gai đoạn 3 
(1909 – 1913) 
3. Diễn biến. 
Diễn biến giai đoạn 1893- 1908 có gì khác so với giai đoạn trước 
Nghĩa quân vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở 
3. Diễn biến. 
Nghĩa quân vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở 
1893 - 1908 
Diễn biến. 
1893 - 1908 
Hai lần giảng hòa với Pháp : 
+ 26/10/1894. 
+ 12/1897 
Em hãy nêu nguyên nhân giảng hòa lần thứ nhất? 
Tương quan lực lượng giữa ta 
và địch quá chênh lệch 
Kết quả giảng hòa lần II như thế nào? 
Lược đồ căn cứ Yên Thế 
Những nhà yêu nước nào đã tìm đến cuộc khởi nghĩa Yên Thế? 
Phan Bội Châu (1867-1940) 
Phan Châu Trinh (1872-1926) 
Những nhà yêu nước này đã từng tìm đến Yên Thế, bắt liên lạc với Đề Thám. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
4. Diễn biến 
T ại sao nghĩa quân lại giảng hòa với Pháp? 
b. Giai đoạn 1893-1908 
a. Giai đoạn 1884-1892 
Thời kì vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở. 
- 1893-1897: Nghĩa quân 2 lần giảng hòa với Pháp. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
4. Diễn biến 
b. Giai đoạn 1893-1908 
a. Giai đoạn 1884-1892 
Thời kì vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở. 
- 1893-1897: Nghĩa quân 2 lần giảng hòa với Pháp. 
1897-1908: Nghĩa quân xây dựng đồn điền Phồn Xương, lo tích trữ lương thực, xây dựng quân đội, sẵn sàng chiến đấu 
Khởi nghĩa Yên Thế 
Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ 
Đề Nắm lãnh đạo 
Giai đoạn 1 
(1884 -1892) 
Nghĩa quân vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở 
Thực dân Pháp tập trung lưc lượng tấn công, Lực lượng nghĩa quân hao mòn dần 
Giai đoạn 2 (1893 - 1908) 
Đề Thám lãnh đạo 
Đề Thám lãnh đạo 
Gai đoạn 3 
(1909 – 1913) 
3. Diễn biến. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
4. Diễn biến 
b. Giai đoạn 1893-1908 
a. Giai đoạn 1884-1892 
Thời kì vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở. 
- 1893-1897: Nghĩa quân 2 lần giảng hòa với Pháp. 
1897-1908: Nghĩa quân xây dựng đồn điền Phồn Xương, lo tích trữ lương thực, xây dựng quân đội, sẵn sàng chiến đấu 
Đề Thám và con cháu 
Ngôi chùa mà hàng tháng nghĩa quân đến tụ họp và thề nguyện trung thành 
Lính Pháp Chuẩn bị tấn công căn cứ Yên Thế 
3. Diễn biến. 
Thực dân Pháp tập trung lưc lượng tấn công, Lực lượng nghĩa quân hao mòn dần 
1909 – 1913 
Kết quả cuộc khởi nghĩa như thế nào 
- 10-2-1913 Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
4. Diễn biến 
b. Giai đoạn 1893-1908 
a. Giai đoạn 1884-1892 
c. Giai đoạn 1909-1913 
Nghĩa quân liên tục chống càn, lực lượng hao mòn dần. 
Ngày 10-2-1913, Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã. 
Nghĩa quân bị bắt chờ xử tử 
Đầu nghĩa quân bị xử tử 
Thời gian 
Diễn biến chính 
Gđ1: 
1884-1892 
Thủ lĩnh: Đề Nắm 
 Hoạt động riêng lẻ, chưa có sự thống nhất. 
Gđ 2: 
1893-1908 
Thủ lĩnh: Đề Thám: 
 Vừa chiến đấu, vừa xây dựng cơ sở. 
- Hai lần giảng hòa với Pháp. 
Gđ3: 
1909-1913 
Pháp tấn công lên Yên Thế, sát hại thủ lĩnh. Khởi nghĩa tan rã. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884 - 1913) 
 * Diễn biến. 
* Kết quả. 
 - 10-2-1913 Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã. 
I. KHỞI NGHĨA YÊN THẾ (1884-1913) 
4. Diễn biến 
b. Giai đoạn 1893-1908 
a. Giai đoạn 1884-1892 
c. Giai đoạn 1909-1913 
Nghĩa quân liên tục chống càn, lực lượng hao mòn dần. 
Ngày 10-2-1913, Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã. 
Em có nhận xét gì về cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế? 
* Nhận xét 
- Thời gian tồn tại lâu hơn bất cứ cuộc khởi nghĩa nào trong phong trào Cần Vương. 
- Lượng lượng nông dân tham gia đông đảo. 
- Tình chất: Tính dân tộc, yêu nước sâu sắc. 
- Nguyên nhân thất bại: Pháp mạnh, lại còn câu kết với với phong kiến. Lực lượng nghĩa quân mỏng, yếu, phạm vi hoạt động bó hẹp trong một địa phương). 
- Thời gian tồn tại 
- Lực lượng tham gia 
- Tính chất 
- Nguyên nhân thất bại 
? Em hãy lập niên biểu ngắn gọn các giai đoạn của khởi nghĩa Yên Thế? 
Giai đoạn 
Nội dung chính 
Giai đoạn 1 
1884-1892 
Giai đoạn 2 
1893-1908 
Giai đoạn 3 
1909-1913 
Giai đoạn 
Nội dung chính 
Giai đoạn 1 
1884-1892 
 N hiều toán nghĩa quân hoạt động riêng rẽ, không có sự chỉ huy thống nhất. 
4.1892 sau khi Đề Nắm mất, Đề Thám trở thành thủ lĩnh tối cao của phong trào. 
Giai đoạn 2 
1893-1908 
Do Đề Thám chỉ huy, vừa chiến đấu vừa xây dựng cơ sở . 
- Nghĩa quân đã chiến đấu quyết liệt, buộc kẻ thù hai lần phải giảng hòa và nhượng bộ một số điều kiện có lợi cho ta. 
Giai đoạn 3 
1909-1913 
- Pháp tập trung lực lượng tấn công qui mô lên Yên Thế 
- Lực lượng nghĩa quân hao mòn . 
- Ngày 10-2-1913 Đề Thám bị sát hại phong trào tan rã . 
* Nguyên nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử 
Nguyên nhân thất bạii. 
Vì sao khởi nghĩa Yên Thế thất bại? 
- Do Pháp lúc này còn mạnh, câu kết với phong kiến lực lượng nghĩa quân còn mỏng và yếu 
 - Cách thức tổ chức và lãnh đạo còn hạn chế 
2. Ý nghĩa lịch sử 
Cuộc khởi nghĩa thể hiện tinh thần yêu 
nước 
Góp phần làm chậm quá trình bình định 
 của Pháp 
Cuộc khởi nghĩa Yên Thế có ý nghĩa lịch sử như thế nào? 
 I. Khởi nghĩa Yên Thế( 1884 - 1913) 
II. Phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi. 
Đọc thêm trong SGK 
CỦNG CỐ 
Cột A 
Cột B 
1.Giai đoạn 1884-1892 
a.Ngày 10-2-1913, Đề Thám bị sát hại. Phong trào tan rã. 
2.Giai đoạn 1893-1908 
b.Nhiều toán nghĩa quân đoàn kết hoạt động dưới sự chỉ huy của Đề Nắm. 
3.Giai đoạn 1909-1913 
c.Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng lẽ dưới sự chỉ huy của Đề Nắm. 
d.Pháp tập trung lực lượng tấn công lên Yên Thế. 
e.Nghĩa quân vừa xây dựng, vừa chiến đấu dưới sự chỉ huy của Đề Thám. 
Câu 1: Hãy lựa chọn những sự kiện ở Cột B sao cho phù hợp mốc thời gian ở Cột A. 
CỦNG CỐ 
Cột A 
Cột B 
1.Giai đoạn 1884-1892 
a.Ngày 10-2-1913, Đề Thám bị sát hại. Phong trào tan rã. 
2.Giai đoạn 1893-1908 
b.Nhiều toán nghĩa quân đoàn kết hoạt động dưới sự chỉ huy của Đề Nắm. 
3.Giai đoạn 1909-1913 
c.Nhiều toán nghĩa quân hoạt động riêng lẽ dưới sự chỉ huy của Đề Nắm. 
d.Pháp tập trung lực lượng tấn công lên Yên Thế. 
e.Nghĩa quân vừa xây dựng, vừa chiến đấu dưới sự chỉ huy của Đề Thám. 
Câu 1: Hãy lựa chọn những sự kiện ở Cột B sao cho phù hợp mốc thời gian ở Cột A. 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ 
Thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta đầu tiên ở đâu? 
Người thủ lĩnh đầu tiên của phong trào Yên Thế là ai? 
Tên điền chủ người Pháp bị nghĩa quân Yên Thế bắt được. 
Tên của ông vua kiên quyết chống thực dân Pháp. 
Vào năm 1874 triều đình Huế kí với Pháp hiệp ước nào? 
Hiệp ước Hác Măng (1883) còn có tên là? 
Ô khóa: Đây là nhân vật được mệnh danh là Hùm Thiêng Yên Thế , ông là ai ? 
Đ 
À 
N 
Ẵ 
N 
G 
Đ 
Ề 
N 
Ắ 
M 
S 
É 
T 
N 
A 
Y 
H 
À 
M 
N 
G 
H 
I 
G 
I 
Á 
P 
T 
U 
Ấ 
T 
Q 
Ú 
Y 
M 
Ù 
I 
Đ 
À 
N 
Ẵ 
N 
G 
Đ 
Ề 
N 
Ắ 
M 
S 
Ế 
T 
N 
A 
Y 
H 
À 
M 
N 
G 
H 
I 
G 
I 
Á 
P 
T 
U 
Ấ 
T 
Q 
Ú 
Y 
M 
Ù 
I 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC TẾ TẠI BẢO TÀNG YÊN THẾ (8-3-2013) 
Lựu đạn 
Nòng súng 
Đao, mã tấu 
Bàn đạp ngựa 
BỐ VỢ CỦA ĐỀ THÁM BỊ BẮT 
BÀ BA CẨN ( VỢ BA CỦA ĐỀ THÁM) BỊ BẮT 
Hình ảnh về lễ hội Yên Thế. 
Hoàng Hoa Thám 
Cuộc khởi nghĩa Yên Thế và phong trào Cần Vương có điểm gì khác nhau? 
 Nội dung 
so sánh 
Phong trào 
C ần v ươ ng 
Khởi nghĩa 
Y ê n Th ế 
 T hời gian 
 Mục tiêu 
 Lãnh đạo 
 Lực lượng 
Các tầng lớp nhân dân 
Nông dân 
Giúp vua cứu nước. 
Chống Pháp, bảo vệ cuộc sống của mình. 
Văn thân, sĩ phu yêu nước. 
Những nông dân kiệt xuất, tài năng, có uy tín. 
1885-1896 
1884-1913 
CHÀO CÁC EM !