Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Tiết 6+7, Bài 4: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX - Trần Thị Ngân

Giáo viên: Trần Thị Ngân  
THẾ KỈ XI BÀI 4 
TIẾT 6-7 : 
 ĐÔNG NAM Á 
TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX 
BÀI 4: 
ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX. 
1. Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây 
- In-đô-nê-xi-a: Thực dân Bồ Đào Nha xâm nhập ngay từ thế kỉ XVI. Đến giữ thế kỉ XIX, Hà Lan đã hoàn thành xâm lược 
- Mã Lai (Ma-lai-xi-a) và Miến Điện (Min-an-ma): Từ sau thế kỉ XVI, Anh, Pháp, Hà Lan tranh chấp. 
 - Phi-lip-pin: Giữa thế kỉ XVI, Tây Ban Nha đánh chiếm, năm 1898, Mĩ xâm lược và biến nước này thành thuộc địa. 
- Ba nước Đông Dương (Việt Nam, Làm, Cam pu chia): Từ thế kỉ XVI, nhiều nước thực dân tranh giành ảnh hưởng. Cuối thế kỉ XIX, Pháp độc chiếm ba nước Đông Dương 
- Xiêm (Thái Lan): Do chính sách ngoại giao mềm dẻo của vua 
Ra-ma V nên giữ được nên độc lập tương đối. 
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
Chính sách cai trị của thực dân phương Tây 
Tình hình về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
Câu hỏi: Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn đến điều gì? 
Trả lời: Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn tới những chuyển biến lớn lao của các nước trong khu vực Đông Nam Á. 
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
Khai thác tư liệu (tr.21), em biết điều gì về chính sách cai trị của chính quyền thực dân ở một số nước Đông Nam Á? 
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây 
Đoạn tư liệu trên phản ánh về chính sách “chia để trị” của 
chính quyền thực dân ở một số nước Đông Nam Á 
+ “Chia để trị” là một chính sách thâm độc của các nước thực dân phương Tây. 
+ Việc các nước thực dân phương Tây tiến hành chính sách “chia để trị” đã để lại nhiều hậu quả cho nhân dân Đông Nam Á. 
“Chia để trị”: thông qua việc dùng nhiều biện pháp chia rẽ khác nhau, các nước thực dân muốn: cắt đứt những mối liên hệ cơ bản của nước thuộc địa trên nhiều phương diện; từ đó giảm dần và đi đến xóa bỏ ý chí đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước của nhân dân thuộc địa. 
Việc tiến hành chính sách “chia để trị” đã để lại nhiều hậu quả cho nhân dân Đông Nam Á, ví dụ như: tạo ra sự chia rẽ, rạn nứt khối đoàn kết, mâu thuẫn giữa các vùng trong cả nước và giữa các nước với nhau; bộ máy cai trị của chính quyền thực dân được củng cố. 
HS HOẠT ĐỘNG NHÓM ( MỖI TỔ LÀ 1 NHÓM, THỰC HIỆN TRONG VÒNG 5 PHÚT ĐỂ HOÀN THÀNH YÊU CẦU) 
NHÓM 2: VỀ TÌNH HÌNH KINH TẾ 
NHÓM 4: VỀ TÌNH HÌNH XÃ HỘI 
NHÓM 1: VỀ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ 
NHÓM 3: VỀ TÌNH HÌNH VĂN HÓA 
Các chính sách cai trị 
Chính trị 
Kinh tế 
Văn hóa 
Xã hội 
+ Bộ máy ở trung ương, cấp tỉnh đều do các quan chức thực dân 
+ Chính quyền, tầng lớp trên ở các nước đã đầu hàng, phụ thuộc hoặc làm tay sai cho thực dân. 
+ Đẩy mạnh vơ vét, bóc lột người dân bản xứ, cướp đoạt ruộng đất đề lập đồn điền,.... 
+ Mở rộng đường giao thông để phục vụ cho công cuộc khai thác 
+ Du nhập của văn hoá phương Tây làm xói mòn những giá trị văn hoá truyền thống. 
+ Thực hiện chính sách nô dịch 
+ Có sự phân hoá sâu sắc: 
- Giai cấp nông dân 
- Một bộ phận quý tộc, lãnh chúa phong kiến 
- GC tư sản dân tộc, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản 
3. Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống thực dân phương Tây từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX. 
Lược đồ các quốc gia phong kiến Đông Nam Á thế kỉ XIII-XV 
Tại sao Đông Nam Á trở thành đối tượng xâm lược của tư bản phương Tây? 
Khu vực Đông Nam Á trở thành đối tượng xâm lược của các nước tư bản phương Tây vì: 
- Sau cách mạng công nghiệp, nền kinh tế tư bản phát triển mạnh, các nước tư bản cần thị trường và thuộc địa, vì vậy đẩy mạnh xâm lược, tranh giành thuộc địa. 
- Đông Nam Á là một khu vực rộng lớn, đông dân, giàu tài nguyên, có vị trí chiến lược quan trọng, chế độ phong kiến đang suy yếu, trở thành đối tượng xâm lược của thực dân Âu – Mĩ 
Tên nước 
Thực dân xâm lược 
Phong trào tiêu biểu 
Kết quả 
- Khởi nghĩa Tơ-ru-nô Giê-giô (1675). 
- Khởi nghĩa Su-ra-pa-tít (1683– 1719). 
- Khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô-nô (1825 –1830). 
Hà Lan 
Thất bại 
In-đô-nê-xi-a 
Phi-líp-pin 
Miến Điện 
Thực dân Tây Ban Nha 
- Sự chống trả của thổ dân đảo Mác-tan (1521) 
- Khởi nghĩa của Nô va – lét (1823) 
Quân Anh 
(1824 – 2826) 
- Sự kháng cự của quân Miến Điện do tướng Ban-đu-la chỉ huy 
Thất bại 
Thất bại 
Hình 4.4. Tượng La-pu-la-pu (Phi-líp-pin ) 
Lapu-Lapu là vua của Cebu tại Visayas. Philippines xem ông là người anh hùng đầu tiên Philippines vì ông là người dân tộc bản địa đầu tiên chống lại thực dân Tây Ban Nha thông qua chiến thắng của ông đối với nhà thám hiểm Ferdinand Magellan. 
Tại sao các phong trào này đều thất bại ? 
- Lực lượng của các nước thực dân phương Tây còn mạnh. 
- Chính quyền phong kiến ở các nước đầu hàng, làm tay sai. 
- Các cuộc đấu tranh của nhân dân còn diễn ra lẻ tẻ, chưa có tổ chức và lãnh đạo chặt chẽ. 
LUYỆN TẬP 
Em có nhận xét gì về chính sách đô hộ của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á? 
ĐÁP ÁN 
+ Trong quá trình cai trị các nước Đông Nam Á, thực dân phương Tây đã tiến hành những chính sách cai trị thâm độc và toàn diện ở tất cả các lĩnh vực, từ: chính trị đến kinh tế, văn hóa, xã hội, 
+ Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn đến những chuyển biến lớn ở các nước trong khu vực Đông Nam Á; đồng thời khiến mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân thuộc địa với chính quyền thực dân ngày càng sâu sắc. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của hàng loạt các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở các nước Đông Nam Á. 
VẬN DỤNG 
 Câu hỏi 1 
Em có nhận xét gì về chính sách đô hộ của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á? 
VẬN DỤNG 
GỢI Ý TRẢ LỜI 
+ Chúng tiến hành những chính sách cai trị thâm độc và toàn diện ở tất cả các lĩnh vực, từ: chính trị đến kinh tế, văn hóa, xã hội, 
+ Sự thống trị đó tạo ra chuyển biến lớn ở các nước trong khu vực Đông Nam Á; khiến mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân thuộc địa với chính quyền thực dân ngày càng sâu sắc. 
Có ý kiến cho rằng: Các nước tư bản phương Tây xâm chiếm Đông Nam Á là để giúp đỡ những nước này thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Em đồng ý với ý kiến đó không? Hãy sưu tầm một số tư liệu từ sách, báo và internet để chứng minh cho ý kiến của em. 
VẬN DỤNG 
 Câu hỏi 2 
VẬN DỤNG 
GỢI Ý TRẢ LỜI 
- Nếu không đồng tình, HS đưa 1 số tư liệu để chứng minh: 
+ Tư liệu 1. “ Chính quyền thực dân bán rượu ở khắp nơi, đại lí rượu và thuốc phiện nhiều hơn trường học, trong 1000 làng chỉ có 10 trường học, nhưng đại lí rượu và thuốc phiện lại nhiều gấp 150 lần trường học ” (trích Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 2, NXH Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 1995, trang 38). 
CHÀO TẠM BIỆT CÁC EM!