Bài giảng môn Địa lí 8 - Bài 33: Đặc điểm sông ngòi Việt Nam

 BÀI 33 
ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
1. Đặc điểm chung 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Nêu đặc điểm mạng lưới sông ngòi ở nước ta ? Giải thích tại sao? Tại sao sông ngòi nước ta chủ yếu là sông nhỏ, ngắn và dốc ? Xác định trên lược đồ một số con sông lớn ở nước ta. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
S. MÃ 
S. BẾN HẢI 
S. CẢ 
S. THU BỒN 
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên phạm vi cả nước. 
- Vì ước ta có lượng mưa nhiều. 
- Lãnh thổ nước ta hẹp ngang, nằm sát biển  sông ngắn, nhỏ. - Địa hình ¾ là núi, ăn ra sát biển  sông ngòi dốc. 
- Các sông lớn chỉ có phần trung lưu và hạ lưu chảy qua nước ta như sông Hồng, sông Mê Công. 
1. Đặc điểm chung 
a. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước 
- Nước ta có 2360 con sông dài trên 10 km, chủ yếu là các sông nhỏ và ngắn (93%). 
- Các sông lớn: S.Hồng, S.Cửu Long . 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Sông ngòi nước ta chảy theo những hướng chính nào ? Xác định trên lược đồ các sông ngòi chảy theo các hướng chính ? Giải thích tại sao ? 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
SÔNG HỒNG 
SÔNG MÃ 
SÔNG ĐÀ 
SÔNG TIỀN 
 * Hướng chảy chính: Tây Bắc - Đông Nam và vòng cung: 
- Hướng TB-ĐN: sông Đà, sông Hồng, sông Mã, sông Tiền, sông Hậu 
 SÔNG GÂM 
SÔNG BA 
SÔNG CẦU 
SÔNG LÔ 
- Hướng vòng cung: sông Lô, sông Cầu, sông Thương 
- Địa hình nước ta có 2 hướng chính: Tây Bắc – Đông Nam và vòng cung nên đã định hướng cho các dòng sông 
1. Đặc điểm chung 
a. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước 
b. Sông ngòi nước ta chảy theo 2 hướng chính: Tây Bắc - Đông Nam và vòng cung 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Sông ngòi nước ta có mấy mùa nước ? Nêu đặc điểm của từng mùa ? Giải thích tại sao? 
SÔNG HỒNG 
SÔNG HẬU 
Chế độ nước theo mùa: mùa lũ và mùa cạn khác nhau rõ rệt: - Mùa lũ (mùa mưa), chiếm 70-80% lượng nước cả năm, mùa cạn (mùa khô) chiếm 20 – 30% lượng nước cả năm. 
- Vì khí hậu nước ta có 2 mùa: mùa mưa và mùa khô 
Tháng 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
Sông ở Bắc Bộ 
+ 
+ 
++ 
+ 
+ 
Sông ở Trung Bộ 
+ 
+ 
++ 
+ 
 Sông ở Nam Bộ 
+ 
+ 
+ 
++ 
+ 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Mùa lũ trên các lưu vực sông có trùng nhau không ? Giải thích tại sao? 
Bảng 33.1. Mùa lũ trên các l ư u vực sông. 
Mùa lũ trên các lưu vực sông không trùng nhau vì chế độ mưa trên mỗi lưu vực một khác, các sông ở Trung Bộ lũ vào các tháng cuối năm vì mùa mưa vào các tháng cuối năm. 
? Khi có lũ về, nhân dân ta có những biện pháp nào đề khai thác nguồn lợi từ lũ ? Để hạn chế tác hại từ lũ, chúng ta cần có biện pháp gì ? 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
 Nhân dân ta đã tiến hành những biện pháp để khai thác các nguồn lợi và hạn chế tác hại của lũ lụt là: 
 Khai thác nguồn lợi từ lũ: thủy sản, gtvt, bồi đắp phù sa, thau chua rửa mặn, khai thác con giống tự nhiên, mở rộng đồng bằng, 
- Sống chung với lũ, trồng rừng, đắp đê bao, xây nhà nơi cao ráo, 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Mùa khô: Hiện nay, ĐBSCL đang bị nước mặn xâm nhập, đất đai bị mặn hóa. Thảm họa này ngày càng gia tăng bởi biến đổi khí hậu do nước biển dâng cao và do việc tích nước hàng loạt tại các đập thủy lợi, thủy điện của các quốc gia lân cận ở thượng nguồn, làm giảm mực nước hệ thống sông Cửu Long vào mùa khô. 
Các dòng sông Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long đang bị xâm nhập mặn vào nội địa trên 70 km, và có chiều hướng tăng nhanh. Hiện một số địa phuơng trong vùng ĐBSCL đã xuất hiện tình trạng thiếu nước ngọt trầm trọng. 
? Những biện pháp khai thác các nguồn lợi từ sông ngòi nước ta 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Những biện pháp khai thác các nguồn lợi từ sông ngòi nước ta 
Những biện pháp hạn chế tác hại lũ lụt 
BẢO VỆ RỪNG ĐẦU NGUỒN 
ĐÀO HỒ 
ĐẮP ĐÊ 
1. Đặc điểm chung 
a. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước 
b. Sông ngòi nước ta chảy theo 2 hướng chính: Tây Bắc - Đông Nam và vòng cung 
c. Sông ngòi nước ta có 2 mùa nước: mùa lũ và mùa cạn 
- Mùa lũ chiếm 70- 80% lượng nước cả năm. 
- Mùa cạn chiếm 20-30% lượng nước cả năm. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Nêu đặc điểm phù sa của sông ngòi nước ta ? Giải thích tại sao. 
? Lượng phù sa lớn như vậy đã có những tác động như thế nào tới thiên nhiên và đời sống cư dân đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long ? 
PHÙ SA SÔNG HỒNG 
* Lượng phù sa: hàm lượng phù sa lớn: - Tổng lượng phù sa 200 triệu tấn / năm. - 1m 3 nước sông có 223 g cát bùn và các chất hoà tan khác 
SÔNG HỒNG 
- Do ¾ địa hình đồi núi - dốc, mưa tập trung 1 mùa tạo nên sự bóc mòn, xói mòn mạnh mẽ. 
Phù sa S. Hồng 
Phù sa S. Cửu Long 
Đất đai màu mỡ 
Tạo nên phong tục tập quán 
trong nông nghiệp . 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
1. Đặc điểm chung 
a. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước 
b. Sông ngòi nước ta chảy theo 2 hướng chính: Tây Bắc - Đông Nam và vòng cung 
c. Sông ngòi nước ta có 2 mùa nước: mùa lũ và mùa cạn. 
d. Sông ngòi nước ta có lượng phù sa lớn. 
- Các sông có hàm lượng phù sa rất lớn, trung bình 223g /m 3 . Tổng lượng phù sa 200 triệu tấn / năm. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
 Cho biết mối quan hệ giữa sông ngòi với địa hình, khí hậu ? 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
- Địa hình : quyết định độ dốc, hướng chảy của dòng sông. 
- Khí hậu (lượng mưa và nhiệt độ) : quyết định mùa nước của dòng sông. 
1. Đặc điểm chung 
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các 
dòng sông 
a. Giá trị của sông ngòi 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Thủy điện Hòa Bình 
Thuỷ lợi 
Khai thác, nuôi trồng thuỷ sản 
Em hãy cho biết một số giá trị của sông ngòi nước ta ? 
Giao thông 
Bồi đắp phù sa 
Giao thông, du lịch 
1. Đặc điểm chung 
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các 
dòng sông 
a. Giá trị của sông ngòi 
- Phát triển thủy điện, thủy lợi, thủy sản, bồi đắp phù sa, giao thông vận tải, du lịch, cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất, nuôi trồng thủy sản, khai thác cát, 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Các hệ thống sông lớn ở Việt Nam 
Hồ Hòa Bình 
(Sông Đà) 
Hồ Trị An 
(Sông Đồng Nai) 
Hồ Thác Bà 
(Sông Chảy) 
Hồ Dầu Tiếng 
(Sông Sài Gòn) 
Hồ Y-a-ly 
(Sông Xê-xan) 
 Tìm trên lược đồ, các hồ Hòa Bình, Trị An, Y-a-ly, Thác Bà, Dầu Tiếng và cho biết chúng nằm trên những dòng sông nào? 
Quan sát ảnh, em có nhận xét gì về nguồn nước sông ở nước ta? 
Sông Thị Vải (Đồng Nai) 
Sông Đáy (Hà Nội) 
Sông Hậu (khu CN) 
Sông Cà Ty (Đà Nẵng) 
1. Đặc điểm chung. 
a. Giá trị của sông ngòi. 
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các 
dòng sông. 
b. Sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Em có nhận xét gì về màu của nước sông ? 
Sông Thị Vải (Đồng Nai) 
Sông Đáy (Hà Nội) 
Sông Hậu (khu CN) 
Sông Cà Ty (Đà Nẵng) 
 Vì sao sông ngòi nước ta bị ô nhiễm? 
* Nguyên nhân: do mất rừng, chất thải công nghiệp, chất thải sinh hoạt chưa xử lí đã thải trực tiếp xuống sông ngòi, 
1. Đặc điểm chung 
a. Giá trị của sông ngòi 
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các 
dòng sông 
b. Sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm 
- Nguyên nhân: chặt phá rừng quá mức, chất thải sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp, 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
? Nêu hậu quả khi dòng sông bị ô nhiễm ? 
Ngày 6/9 /2015 , các cơ sở chế biến hải sản tại xã Tân Hải, huyện Tân Thành(Bà Rịa- Vũng tàu) xả nước thải ra sông Chà Và, khiến cá nuôi lồng bè chết hàng loạt . 
Ngày 16/2/2016, h ơn 1.000 tấn cá chết trên sông ở Đồng Tháp, An Giang 
HẬU QUẢ 
Để dòng sông không bị ô nhiễm chúng ta cần phải làm gì ? 
Bảo vệ sông ngòi 
Khơi thông lòng sông 
Khơi thông lòng sông 
Trồng cây gây rừng 
Trồng cây gây rừng 
Xử lý, tái chế chất thải 
Xây dựng nhà máy xử lí nước thải công nghiệp và nước thải sinh hoạt. Kiểm tra vấn đề bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp, các khu công nghiệp, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. 
1. Đặc điểm chung 
a. Giá trị của sông ngòi 
2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các 
dòng sông 
b. Sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm 
Nguyên nhân: chặt phá rừng quá mức, chất thải sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp, 
- Biện pháp: 
+ Bảo vệ rừng đầu nguồn 
+ Xử lí các chất thải. 
+ Bảo vệ và khai thác hợp lí các nguồn lợi từ sông ngòi. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Em có nhận xét gì về thực trạng của các dòng sông nơi em sinh sống ? 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
 Là học sinh, em cần làm gì để bảo vệ các dòng sông ? 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
Là học sinh em cần: vệ sinh nơi ở, vệ sinh trường, lớp, không vứt rác, xác động vật, ... xuống dòng sông, trồng cây. 
Bài 33 : ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM 
CỦNG CỐ 
 Nêu đặc điểm sông ngòi Việt Nam ? 
Giá trị của sông ngòi 
Thủy lợi, cung cấp nước sinh hoạt 
Thủy điện 
Nuôi trồng đánh bắt thủy sản 
Giao thông 
Du lịch 
Khai thác vật liệu xây dựng 
CỦNG CỐ 
 Vì sao sông ngòi nước ta bị ô nhiễm ? 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
Vẽ biểu đồ dòng chảy trong năm tại trạm Sơn Tây (sông Hồng) theo bảng số liệu trang 120 SGK. 
1000 
2000 
3000 
4000 
5000 
6000 
7000 
8000 
9000 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
Tháng 
m3 /s 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
Chuẩn bị bài 34: CÁC HỆ THỐNG SÔNG LỚN CỦA NƯỚC TA 
- Xác định 9 hệ thống sông lớn của nước ta 
- Sự khác nhau về đặc điểm của sông ngòi 3 khu vực : Bắc bộ, Trung bộ và Nam bộ. 
- Sưu tầm tranh, ảnh, tư liệu về sông ngòi Việt Nam.