Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 1+2: Đọc hiểu Tôi đi học (Thanh Tịnh)

VĂN BẢN: TÔI ĐI HỌC-THANH TỊNH-I. Tìm hiểu chung.1.Tác giả- tác phẩm.*Tác giả: Thanh Tịnh (1911-1988).Tên khai sinh: Trần Văn NinhÔng vừa là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ. Sáng tác của ông đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.Ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH* 2.Tác phẩm:- Truyện ngắn “Tôi đi học” in trong tập “Quê mẹ”(1941)- Thể loại: Truyện ngắn trữ tình.- PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảmBố cục: 3 phần* 1.Từ đầu đến “Trên ngọn núi” Khởi nguồn nỗi nhớ và cảm nhận của “Tôi” trên đường tới trường.* 2.Tiếp đến “Được nghỉ ngơi cả ngày nữa” Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường.* 3.Còn lại Cảm nhận của “Tôi” khi ở trong lớp học.1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường:Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH- Thời gian: Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh- Dấu hiệu: Lá ngoài đường rụng nhiều, mây bàng bạc ? Kỷ niệm ngày đầu đến trường của nhân vật 'tôi" gắn với thời gian, không gian cụ thể nào?? Vì sao không gian, thời gian ấy trở thành kỉ niệm trong tâm trí tác giả?-> quen thuộc và gần gũi, gắn liền với tuổi thơ -> Đó là lần đầu được cắp sách tới trường.? Tâm trạng của nhân vật "tôi" khi nhớ lại kỉ niệm cũ như thế nào?Tâm trạng: Nao nức (kỉ niệm mơn man) cảm giác trong sáng; tưng bừng, rộn rã ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật sử dụng từ ngữ & câu văn. Tác dụng của nó?=> Từ láy+ so sánh làm nổi bật tâm trạng xúc động chân thành của tôi khi nhớ lại kỷ niệm tựu trường.* Khơi nguồn:Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH* Cảm nhận*Cảm nhận của tôi trên đường đến trườngCon đường .quen đi lại lắm lần tự nhiên thấy lạLòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học? Giải thích vì sao nhân vật Tôi lại có cảm giác thấy lạ trong buổi đầu tiên đến trường dù, Tôi quen đi lại lắm lần? => Tình cảm, nhận thức có sự thay đổi, bản thân đã lớn.? Tâm trạng đó thay đổi cụ thể qua suy nghĩ, cử chỉ, hành động và lời nói như thế nào?-Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa-Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn-Thèm được nhí nhảnh; bặm tay ghì thật chặt - Quyển vở xệch ra ... chúi xuống đất. Xóc lên và nắm lại cẩn thận; - Muốn thử sức mình.-Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thướcEm có nhận xét gì về cách dùng từ miêu tả của tác giảEm hình dung ra cậu bé có thái độ như thế nào với việc học=> Động từ sử dụng đúng chỗ-> hình dung rõ ràng tư thế, cử chỉ ngộ nghĩnh ngây thơ đáng yêu của chú bé=> Yêu học, yêu bạn bè và mái trường thân yêuTiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNHPhân tích giá trị nghệ thuật của câu văn “ Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”Hình ảnh: Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”-> So sánh một hiện tượng vô hình với một hiện tượng thiên nhiên hữu hình đẹp đẽ => nổi bật sự ngây thơ, trong sáng đáng yêu của cậu bé trong kỉ niệm lần đầu tới trường 	Với những câu văn nhẹ nhàng, từ ngữ gợi cảm, giàu hình ảnh, dòng hồi tưởng được gợi lên hết sức tự nhiên với sự liên tưởng giữa hiện tại và quá khứ. Từ tâm trạng náo nức, tưng bừng rộn rã tác giả nhớ lại cảm xúc, những hình ảnh quen thuộc trên đường cùng mẹ tới trường Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNHTiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH2. Cảm nhận của "tôi" lúc ở sân trường.* Khung cảnh trước sân trường: ? Cảnh trướ-c sân trường làng Mĩ Lí lưu lại trong tâm trí tôi có gì nổi bật?-Dày đặc cả người-Người nào quần áo cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi sáng sủa-Tôi: Trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp? « Trường Mĩ Lí vừa xinh xắn vừa oai nghiêm đình làng lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ". Em hiểu ý nghĩa của hình ảnh trênđình làng: nơi thờ cúng, tế lễ, nơi thiêng liêng cất giấu những điều bí ẩn.)=>Hìng ảnh so sánh thể hiện cảm xúc thành kính trang nghiêm của cậu học trò nhỏ trước ngôi trường mới với nhiều điều thiêng liêng hấp dẫn? Đứng giữa sân trường nhìn cảnh người dày đặc, trò cũ vào lớp, ngôi trường oai nghiêm, H/ảnh nhân vật “Tôi” ntn?* Hình ảnhTôi: bỡ ngỡ đứng nép bên người thân- như con chim con đứng bên bờ tổ, muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ? Cảm nhận của em về hình ảnh so sánh trên? Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới trường Thể hiện khát vọng bay cao; khám phá những chân trời tri thức mới của tuổi trẻ trước cánh cửa trường họcTiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH* Khi được gọi tên vào lớp: ? Hình ảnh và tâm trạng của Tôi và các bạn khi được gọi tên vào lớp?- Khi có trống thúc: cảm thấy mình chơ vơ - Khi được gọi tên: quả tim tôi ngừng đập, quên cả mẹ đứng sau, tự nhiên giật mình và lúng túng * Khi sắp hàng vào lớp: + cảm thấy một bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước Từ láy gợi tả gợi cảm miêu tả chân thực sự chuyển biến tâm lí của nhân vật- tâm hồn nhạy cảm+ thấy nặng nề một cách lạ; Dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc ? Em cảm nhận thêm được điều gì về nhân vật Tôi? Giàu cảm xúc với trường, lớp, người thân, có những dấu hiệu trưởng thành trong nhận thức và tình cảm ngay trong những ngày đầu tiên đi học.Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH3. Khi vào lớp học?Khi vào lớp học, “tôi” đã cảm nhận mọi thứ bằng giác quan nào?? Cảm nhận đó như thế nào?- Mùi hương lạ xông lên - Hình treo trên tường: Thấy lạ lạ, hay hay-Bàn ghế, chỗ ngồi: tự lạm nhận là vật riêng của mình- Cánh chim một kỉ niệm cũ sống lạiMấy người bạn ngồi bên: không cảm thấy xa lạ chút nào - Âm thanh: Tiếng chim hót, tiếng phấn của thầy - Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm đánh vần đọc: Bài viết tập: Tôi đi học? Em hãy diễn tả tâm trạng cảm xúc của Tôi lúc này?=>Những suy nghĩ, cảm xúc trong sáng, chân thực =>Tâm hồn yêu thiên nhiên, cảnh vật, yêu bạn bè trường lớp, trân trọng việc học hành=> Tự tin, bước vào buổi học đầu tiên.Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNHThảo luận:Ở đoạn cuối văn bản có 2 chi tiết. Cảm nhận của em?+ “Một con chimcon liệng đến đứngđứng bên bờ cửasổ.... tôi đưa mắtthèm thuồng nhìntheo cánh chim”+ “Những tiếngphấn của thầy giáogạch mạnh trênbảng đen đã đưatôi về cảnh thật....lẩm bẩm đánh vần Tôi đi học”...Một chút buồn khi phải từ giã tuổi thơ, những ngày vui chơi tự do... Trưởng thành trong nhận thức & việc học hành của bản thân.? Dòng chữ "Tôi đi học" kết thúc truyện có ý nghĩa gì ?-> Cách kết thúc truyện tự nhiên bất ngờ - Dòng chữ “Tôi đi học” vừa khép lại bài văn vừa mở ra một thế giới mới, một khoảng không gian, thời gian mới, một tâm trạng, tình cảm mới, một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ. Đồng thời dòng chữ đã chốt lại chủ đề bài văn.Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH? Đó là những ai? Em hãy chỉ rõ và trình bày cảm nhận của em về thái độ của họ?4/ Thái độ, cử chỉ của người lớn đối với các em bé lần đầu tiên đi học- Phụ huynh: đều chuẩn bị chu đáo cho con em mình, đều trân trọng buổi lễ, đến dự và động viên các con- Ông đốc – người lãnh đạo nhà trường:+ Nhìn chúng tôi nói sẽ; + Cặp mắt hiền từ và cảm động+ Tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi=> nhân hậu, từ tốn, bao dung.- Thày giáo: tươi cười chào đón chúng tôi =>Gia đình và nhà trường đều có trách nhiệm với thế hệ tương lai.=>Gia đình và nhà trường đều có trách nhiệm với thế hệ tương lai.=>“Tôi” đã cảm nhận sâu sắc về sự lớn lao, thiêng liêng của ngôi trường làng Mĩ Lí, trân trọng, cảm nhận sự ân cần, bao dung của ông Đốc, đồng thời cũng nhận thức về sự tự lập của bản thân trong việc đến trường học tập.I. Tìm hiểu chung.II. Đọc hiểu văn bản.1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường.Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌCTHANH TỊNH2. Cảm nhận của "tôi" lúc ở sân trường.3. Khi vào lớp học4. Tổng kết:*NT: -Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của nhân vật “tôi” trong ngày đầu đi học .- Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh sosánh độc đáo; giọng điệu trữ tình, trong sáng.- Kết hợp miêu tả+ tự sự+ biểu cảm.*ND: Trong cuộc đời mỗi con người, kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên, thường được ghi nhớ mãi.II. Luyện tập: Bài 1.? Nhận xét nào nói đúng nhất những yếu tố góp phần tạo nên chất thơ của tác phẩm? A. Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của ''tôi'' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường.B. Có sự kết hợp hài hoà giữa các phương thức tự sự, miêu tả, biểu cảm.C. Tình huống truyện chứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng các h/ả so sánh giàu chất trữ tình.D. Cả A, B, CBài 2: ? phân tích một số hình ảnh so sánh đặc sắc trong bài.? Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ1.- Học thuộc ghi nhớ. Cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật2. - Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về tâm trạng trong ngày đầu tiên đến trường. - Soạn bài "Trong lòng mẹ" .Hướng dẫn về nhà:  - Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về tâm trạng trong ngày đầu tiên đến trường. - Soạn bài "Trong lòng mẹ" .