Bài giảng môn Sinh học Khối 8 - Bài 46: Trụ não, tiểu não, não trung gian

BỘ PHẬN TRUNG ƯƠNGBỘ PHẬN NGOẠI BIÊNNÃO BỘTỦY SỐNGDÂY THẦN KINHHẠCH THẦN KINHHỆTHẦNKINHKIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Hệ thần kinh chia theo cấu tạo gồm các bộ phận nào?Phân hệ thần kinh vận động: HỆTHẦNKINHKIỂM TRA BÀI CŨCâu 2: Hệ thần kinh chia theo chức năng gồm các phận hệ nào?cho ví dụ.Điều hòa hoạt động của cơ vân Phân hệ thần kinh sinh: dưỡng: Điều hòa hoạt động của cơ quanSinh dưỡng và cơ quan sinh sản Trò chơi:"Đuổi hình bắt chữ"5 chữ cáiAOOBNTS ...nằm trên cùng.Trụ não tiếp liền với tủy sống ở phía dưới. Nằm giữa trụ não và đại não là .... Trụ não gồm . .. , và . Não giữa gồm . ở mặt trước và ..... ở mặt sau. Phía sau trụ não là Đồi thịDưới đồi thịNãotrunggianCủ não sinh tưCuống nãoNão giữaTrụ nãoCầu nãoHành nãonão trung gianhành nãocầu nãonão giữaCủ não sinh tưcuống nãotiểu nãoTiểu nãoĐại nãoHình 46.1 – Não bộ bổ dọcNãotrunggianTrụ nãoTiểu não2345678I. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: Thảo luận nhóm (2 phút): Quan sát hình và điền tên các thành phần của não bộ vào các số từ 1 đến 7? 1Đại nãoĐồi thịDưới đồi thịNãotrunggianCủ não sinh tưCuống nãoNão giữaTrụ nãoCầu nãoHành nãoTiểu nãoĐại nãoHình 46.1 – Não bộ bổ dọcNãotrunggianTrụ nãoTiểu nãoI. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: Đại não- Đại não: phần não phát triển nhất- Trụ não tiếp liền với tuỷ sống ở phía dưới gồm: hành não, cầu não, não giữa.- Não trung gian nằm giữa trụ não và đại não gồm: Đồ thị và dưới đồi thị- Phía sau trụ não là tiểu não.I. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: 2.1. Trụ não: 2. Chức năng của trụ não, não trung gian và tiểu não: A/ Cấu tạoCấu tạo ngoài: Gồm hành não, cầu não và não giữa.Cấu tạo trong :Chất xám trong trụ não không tập trung thành dải liên tục như ở tủy sống mà bị các bó chất trắng từ trên đi xuống (bó vận động) và từ dưới đi lên để bắt chéo từ trái sang phải hoặc từ phải sang trái cùng các đường liên lạc ngang nối với các bán cầu tiểu não đan nhau phân chất xám thành các nhân xám có liên quan với các dây thần kinh não.Củ não sinh tưCuống nãoCầu nãoHành nãoNão giữaTrụ não2.1 CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA TRỤ NÃO -Trụ não gồm những bộ phận nào?-Vị trí của chất xám và chất trắng trong trụ não như thế nào?2.1 CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA TRỤ NÃO B/ Chức năng.Củ não sinh tưCuống nãoCầu nãoHành nãoNão giữaTrụ não--Trụ não có chức năng gì?Ví dụ: tim chúng ta đang co bóp, máu đang lưu thông trong cơ thể chúng ta là do trụ não điều khiển.-Chất trắng:nhiệm vụ là dẫn truyền lên (cảm giác), dẫn truyền xuống (vận động) tủy sống -Chất xám: Điều khiển, điều hoà hoạt động của các nội quan:đặc biệt là hoạt động hô hấp, tuần hoàn, tiêu hoá.Nôi baét cheùo cuûa ñöôøng daãn truyeàn xuoáng Đường dẫn truyền xuốngHầu hết các đường thần kinh cảm giác từ dưới đi lên hoặc các đường vận động từ trên xuống đi qua trụ não đều bắt chéo sang phía đối diện . Do đó nếu 1 bán cầu não bị tổn thương ( có thể xuất huyết não ) sẽ làm tê liệt nửa thân bên đối diện..IIIIIIIVVIIIVIVVIIXIXXIXIIHình 46-2. Các dây thần kinh não (nhìn mặt dưới não)Hình 46.2. Các dây thần kinh não (nhìn mặt dưới não)Trụ não còn là nơi xuất phát 12 đôi dây thần kinh não,( gồm 3 loại: dây cảm giác, dây vận động và dây pha) mỗi đôi dây thần kinh sẽ dẫn truyền xung thần kinh đến những cơ quan nhất định.Ví dụ như đôi dây thần kinh số II sẽ dẫn truyền xung thần kinh đến cơ quan thị giác, đôi dây thần kinh số VIII sẽ dần truyền xung thần kinh đến cơ quan thính giác 2.1 CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA TRỤ NÃO I. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: 2.1. Trụ não: 2. Chức năng của trụ não, não trung gian và tiểu não: 2.2. Não trung gian: 2.2 NÃO TRUNG GIAN NãotrunggianĐồi thịDưới đồi thịĐồi thịDưới đồi thịNãotrunggianQuan saùt laïi hình 46.1 và thoâng tin phần III traû lôøi caâu hoûi sau:Haõy neâu caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa naõo trung gian? 2.2 NÃO TRUNG GIAN NãotrunggianĐồi thịDưới đồi thịĐồi thịDưới đồi thịNãotrunggian- Đồi thị (chất trắng) là trạm cuối cùng chuyển tiếp xung thần kinhcảm giác từ dưới đi lên não.- Các nhân xám (nằm ở vùng dưới đồi thị) là trung khu điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt.Đồi thịDưới đồi thịVí dụ như: trời nóng hoặc chúng ta lao động nặng thì não trung gian sẽ điều khiển cho cơ thể tăng tiết mồi hôi làm mát cơ thể đồng thời điều khiển mạch máu dưới da dãn để thoát nhiệt, làm cơ thể giảm sự nóng.a/ Cấu tạoGồm Đồi thị và dưới đồi thịb/ Chức năng.I. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: 2. Chức năng của trụ não, não trung gian và tiểu não: 2.1. Trụ não: 2.2. Não trung gian: I. NÃO BỘ:1. Vị trí và các thành phần của não bộ: 2.1. Trụ não: 2. Chức năng của trụ não, não trung gian và tiểu não: 2.2. Não trung gian: 2.3. Tiểu não: 4. Hội chứng tiểu não2.3. TIỂU NÃO Nghiên cứu lại hình 46.1 và hình 46.3 và thông tin trả lời các câu hỏi sau:1. Vị trí của tiểu não?2. Tiểu não có cấu tạo như thế nào?Sau trụ não dưới đại não- Chất xám:- Chất trắng: Cấu tạo: + Chất xám: ở ngoài làm thành vỏ tiểu não và các nhân xám+ Chất trắng: ở trong là các đường dẫn truyền.Nghiên cứu 2 thí nghiệm sau: TN1: Phá tiểu não chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng.TN2: Phá hủy một bên tiểu não ếch cũng làm ếch nhảy, bơi lệch về phía bị hủy tiểu não.=> Từ 2 thí nghiệm trên em hãy rút ra kết luận về chức năng của tiểu não. Điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng của cơ thể.- Chức năng :Tiểu nãoĐồi thịDưới đồi thịNãotrunggianCủ não sinh tưCuống nãoNão giữaTrụ nãoCầu nãoHành nãoTiểu nãoĐại nãoTiểu nãoTiểu não Ở ngoài làm thành vỏ tiểu não và các nhân xám Ở trong là các đường dẫn truyền.2.3. TIỂU NÃO 1. Vị trí của tiểu não?Sau trụnão dưới đại não- Chất xám:- Chất trắng: Cấu ạo: Nghiên cứu 2 thí nghiệm sau: TN1: Phá tiểu não chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng.TN2: Phá hủy một bên tiểu não ếch cũng làm ếch nhảy, bơi lệch về phía bị hủy tiểu não.=> Từ 2 thí nghiệm trên em hãy rút ra kết luận về chức năng của tiểu não. Điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng của cơ thể.- Chức năng :Tiểu nãoĐồi thịDưới đồi thịNãotrunggianCủ não sinh tưCuống nãoNão giữaTrụ nãoCầu nãoHành nãoTiểu nãoĐại nãoTiểu não Ở ngoài làm thành vỏ tiểu não và các nhân xám Ở trong là các đường dẫn truyền. Tiểu não có cấu tạo như thế nào ? Cấu tạo: Chất xám ở ngoài làm thành vỏ tiểu não và chất trắng ở trong là các đường dẫn truyền.Thí nghiệm:TN1: Phá hủy một bên tiểu não ếch cũng làm ếch nhảy, bơi lệch về phía bị hủy tiểu não.TN2: Phá tiểu não chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng.Từ 2 thí nghiệm trên em hãy rút ra kết luận về chức năng của tiểu não. Cấu tạo: Chất xám ở ngoài làm thành vỏ tiểu não và chất trắng ở trong là các đường dẫn truyền. 2.3 TIỂU NÃOChức năng:Chất xám (ngoài) : Trung khu điều hòa, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể. Chất trắng: dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân đến các phần khác của não.Trả lời: Do rượu đã ngăn cản, ức chế sự dẫn truyền qua xinap giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não khiến sự phối hợp các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể bị ảnh hưởng. Vì sao người say rượu thường có biểu hiện chân nam đá chân chiêu trong lúc đi?- Kh«ng ®Ó tæn th­¬ng ®¹i n·oChóng ta cÇn lµm gì ®Ó b¶o vÖ bé n·o ? Các bộ phậnĐặc điểmChức năngTrụ nãoNão trung gianTiểu nãoBảng cấu tạo và chức năng của trụ não, tiểu não và não trung gian- C.xám (trong): Điều khiển điều hòa hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng: tuần hoàn, tiêu hóa, hô hấp .... - C.trắng( ngoài): dẫn truyền cảm giác lên não và xuống tủy.- C.xám (ngoài) : Trung khu điều hòa, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể. -C.trắng: dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân đến các phần khác của não.hành não cầu nãocuống nãocủ não sinh tưnão giữaDưới đồi thịĐồi thị- C.xám (Vùng dưới đồi)Trung khu điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt C.trắng (đồi thị): Chuyển tiếp các đường xung thần kinh cảm giác từ dưới đi lên đại não Gồm hành não, cầu não và não giữa. - Chất trắng bao ngoài. Gồm đường dẫn truyền cảm giác và vận động. - C.xám là các nhân xám. Gồm đồi thị và dưới đồi.Chất trắng: ở trong C.xám ở ngoài làm thành lớp vỏ tiểu não và nhân xámCấu tạo Hãy sắp xếp các chức năng tương ứng với từng bộ phận của nãoCác bộ phận của não Trả lời Chức năng 1. Trụ não 1...........a. Điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hòa nhiệt.2. Tiểu não2...........b. Điều khiển điều hòa hoạt động của các nội quan (tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa).3. Não trung gian 3...........c. Điều hòa, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể . acbSƠ ĐỒ CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH:BỘ PHẬN TRUNG ƯƠNGBỘ PHẬN NGOẠI BIÊNNÃO BỘTỦY SỐNGDây thần kinhHạch thần kinhHỆTHẦNKINHTrụ nãoNão trung gianTiểu nãoĐại nãoDặn dò:Học bài tiết 48: Trụ não, não trung gian và tiểu não.Làm bài tập vở sinh học câu 1,2 trang 55Chuẩn bị tiết 49 (bài 47): Đại não