Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 21: Tiếng việt Câu cảm thán

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐẾN VỚI BÀI THUYẾT TRÌNH CỦA NHÓM 4I/ Đặc điểm hình thức và chức năng.Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cảm thán?Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán? Câu cảm thán dùng để làm gì? a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết Một người như thế ấy!...Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn Đặc điểm hình thức:dấu “!” và từ ngữ cảm thán “hỡi ơi” b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?Đặc điểm hình thức:dấu “!” và từ ngữ cảm thán “than ôi” - Chức năng:Chức năng chính của câu cảm thán là dùng để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói, người viết.II/ LUYỆN TẬP:1/ Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau đây có phải điều là những câu cảm thán không. Vì sao?a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!( Thế Lữ, Nhớ rừng)c) Chao ôi có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trả cảnh như thế. Thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi.( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)Bài tập 2:Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao? a) Ai làm cho bể kia đầyCho ao kia cạn cho gầy cò con? Lời than thân của người nông dân xưa.b) Xanh kia thăm thẳm từng trênVì ai gây dựng cho nên nỗi này? Lời than thân của người chinh phụ xưa.c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu Đem chi xuân lại gợi thêm sầu. Tâm trạng bế tắc của thi nhân trước Cách mạng.d) Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi.Tôi biết làm thế nào bây giờ? Nỗi ân hận của Dế Mèn trước cái chết tức tưởi của Dế Choắt.Các câu trên đều là những câu bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Nhưng không có câu nào là câu cảm thán, vì không có hình thức đặc trưng của kiểu câu này (không sử dụng từ ngữ cảm thán, không có dấu chấm than kết thúc câu).Bài 3:Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc:a.Trước tình cảm của người thân dành cho mình Ôi, mẹ thật tuyệt vời!b.Khi nhìn thấy mặt trời mọc Mặt trời mọc thật đẹp biết bao!CẢM ƠN CÁC BẠN VÀ QUÝ THẦY CÔ ĐÃ LẮNG NGHE