Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Tiết 19, Bài 18: Vận chuyển máu qua hệ mạch. Vệ sinh hệ tuần hoàn

Tiết trước chúng ta đã nghiên cứu cấu tạo hệ tuần hoàn. Vậy tim bơm tạo lực đẩy và vận chuyển máu qua hệ mạch như thế nào? Chúng ta phải làm gì để tăng cường hoạt động của hệ tuần hoàn. Để hiểu rõ vấn đề này hôm nay thầy trò chúng ta cùng nhau nghiên cứu tiết 19:Tiết 19- Bài 18 :VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH. VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNTiết 19 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch:Các em quan sát hình và kết hợp nghiên cứu thông tin/ 58 SGKMáy đo huyết ápI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch ? Qua nghiên cứu hình, đồ thị sự biến đổi huyết áp trong hệ mạch và kết hợp thông tin SGK, cho biết huyết áp là gì? Nêu một vài trị số của huyết áp? Tiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch: * Huyết áp: Là áp lực của máu lên thành mạch (huyết áp tối đa khi tâm thất co và huyết áp tối thiểu khi tâm thất dãn). I/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch? Dựa vào trị số biến đổi của huyết áp. Giải thích: Tại sao huyết áp là trị số biểu thị sức khỏe ?- Huyết áp là trị số biểu thị sức khỏe.Vì huyết áp tối đa hoặc huyết áp tối thiểu là biểu thị sức khỏe không bình thường.Tiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch:* Huyết áp: Là áp lực của máu lên thành mạch (huyết áp tối đa khi tâm thất co và huyết áp tối thiểu khi tâm thất dãn).- Huyết áp là trị số biểu thị sức khỏe.Quan sát 1 số hình ảnh và nghiên cứu thông tin liên quan đến sự vận chuyển máu qua hệ mạch.Sự biến đổi vận tốc máuab Mao mạchĐộng mạchTỉnh mạcha) Vận tốc máu b) Tổng tiết diện mạchBiến đổi của vận tốc trong hệ mạchTổng tiết diệnTốc độ máuĐộng mạch chủ5 – 6 cm20.5m/sMao mạch6000cm20,001m/sTĩnh mạch chủ> 5 – 6 cm2 0.2m/sNguyên nhân nào làm cho máu chảy nhanh ở cung động mạch, chảy chậm ở mao mạch? Điều đó có ý nghĩa gì? Đáp án: Do sự giảm dần của huyết áp. Nhờ chảy nhanh trong động mạch, máu tới các cơ quan được kịp thời, tại các tế bào của cơ quan máu chảy chậm giúp cho sự trao đổi chất diễn ra đầy đủ. 1.Lực chủ yếu giúp máu tuần hoàn liên tục theo một chiều trong hệ mạch được tạo ra từ đâu?2.Vận tốc máu ở Động mạch lớn ( 0,5m/s) là do đâu?Thảo luận nhóm3.Huyết áp trong tĩnh mạch rất nhỏ mà máu vẫn vận chuyển được qua tĩnh mạch về tim là nhờ tác động chủ yếu nào?Tiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch: * Huyết áp: Là áp lực của máu lên thành mạch (huyết áp tối đa khi tâm thất co và huyết áp tối thiểu khi tâm thất dãn)- Huyết áp là trị số biểu thị sức khỏe.1.Lực chủ yếu giúp máu tuần hoàn liên tục theo một chiều trong hệ mạch được tạo ra từ đâu? * Máu tuần hoàn liên tục và theo 1 chiều trong hệ mach nhờ: sức đẩy của tim, áp lực trong mạch và vận tốc máu. 2.Vận tốc máu ở Động mạch lớn ( 0,5m/s) là do đâu?- Ở động mạch: vận tốc máu lớn 0,5m/s nhờ: Sức đẩy của tim, sự co dãn của thành mạch.3. Huyết áp trong tĩnh mạch rất nhỏ mà máu vẫn vận chuyển được qua tĩnh mạch về tim là nhờ tác động chủ yếu nào?- Ở tĩnh mạch: máu vận chuyển nhờ: sự co bóp của cơ quanh thành mạch, sức hút của lồng ngực khi hít vào, sức hút của tâm nhĩ khi dãn ra và còn sự hỗ trợ của van 1 chiều.-Ở mao mạch máu vận chuyển rất chậm(0,001m/s)Vậy chúng ta cần làm gì để hệ tuần hoàn hoạt động có hiệu quả? Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cùng nghiên cứu mục II:II/ Vệ sinh hệ tim mạch:Quan sát 1 số hình ảnh liên quan đến các tác nhân gây hại cho hệ tim mạch và kết hợp nghiên cứu thông tin/ 59 SGKNicôtin * Trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 loại hoá chất. Trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc. Người ta chia ra 4 nhóm chính: Nicotin.Cacbon o xit (khí CO)Các phân tử nhỏ trong khói thuốc lá. Các chất gây ung thư.* Khi hút thuốc, chất nhựa trong khói thuốc lá sẽ bám vào phổi giống như bồ hóng bám vào ống khói. nếu hút 10 điếu thuốc lá → gây hại tim.- Toàn bộ số tiền mà những người hút thuốc lá tại Việt Nam dùng để mua thuốc lá năm 1998 khoảng 6000 tỷ đồng. Số tiền này có thể mua được 1.5 triệu tấn gạo hoặc 300.000 chiếc xe máy Super Dream.Các vi sinh vật gây bệnhXơ vữa động mạchXơ vữa động mạch vành timDo ăn thức ăn có nhiều mỡ động vật( colesteron), ăn mặnVi rút cúmVK thương hànRượuMỡ động vậtStress, giận dữ Thuốc láHêrôinHở van tim? Qua quan sát hình, cho biết: Các tác nhân nào có hại cho hệ tim mạch? - Khuyết tật tim, bị cú sốc mạnh, sử dụng nhiều các chất kích thích → tăng nhịp tim.- Một số virut, vi khuẩn tiết độc tố → gây hại tim. Món ăn chứa nhiều mỡ động vật → hại hệ mạch. Do luyện tập TDTT quá sức, tức giận → tăng huyết áp.II/ Vệ sinh tim mạch:Tiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch:II/ Vệ sinh hệ tim mạch:Thông tinNgười đang có biểu hiện đau tim, đau ngực, khó thở XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH* Nguyên nhân chủ yếu là ăn giàu chất côlesterôn. Chất này, ngấm vào thành mạch kèm theo sự ngấm các ion canxi => làm cho mạch bị hẹp lại, không còn nhẵn, xơ cứng và vữa ra => làm cho sự vận chuyển máu trong mạch khó khăn, tiểu cầu dễ bị vỡ hình thành cục máu đông gây tắt mạch ( đặc biệt nguy hiểm ở động mạch vành tim, gây: các cơn đau tim, đột quỵ)- Đông mạch xơ vữa rất dễ bị vỡ, gây: Xuất huyêt não, xuât huyết dạ dàyXuất huyết nãoTiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch: II/ Vệ sinh hệ tim mạch:Em hãy kể 1 số biểu hiện của người bị tim mạch? => Nhồi máu cơ tim, mỡ cao trong máu, huyết áp cao, nhồi máu não, ho ra máu, đau ngực, xơ vữa động mạch hồi hộp khó thở.Không hút thuốc và vận động mọi người Không nên hút thuốc .Trồng nhiều cây xanhVi rút cúm ( sar)Stress, giận dữ VK thương hànHêrôinRượuThuốc láII/ Vệ sinh tim mạch:Vi rút cúmStress, giận dữ VK thương hànHêrôinRượuThuốc lá? Qua quan sát hình, nêu các biện pháp bảo vệ cơ thể tránh các tác nhân có hại cho tim mạch? * Cần khắc phục và hạn chế: giận dữ, không sử dụng các chất kích thích → hạn chế tăng nhịp tim.- Bảo vệ bản thân hạn chế một số virut, vi khuẩn, bảo vệ môi trường → hạn chế gây hại tim.Không ăn các món ăn chứa nhiều mỡ động vật, không ăn mặn → tránh xơ vữa động mạch Không nên luyện tập TDTT quá sức, giận dữ → hạn chế tăng huyết áp- Ngoài ra, trồng cây xanh tạo bầu không khí trong lành → giúp tinh thần sản khoáiTiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch: II/ Vệ sinh hệ tim mạch:1- Bảo vệ tim mạch tránh các tác nhân có hại:=> Cần khắc phục và hạn chế các nguyên nhân làm tăng nhịp tim và huyết áp không mong muốn- Hạn chế ăn các thức ăn có hại cho tim mạch- Tiêm phòng các bệnh có hại cho tim mạch (ho gà, bạch hầu )2- Rèn luyện hệ tim mạch:2- Rèn luyện hệ tim mạch:Các chỉ sốTrạng tháiNgười bình thường Vận động viênNhịp tim(lần\phút). Lúc nghỉ ngơi. Lúc hoạt động gắng sức75 150 40-60 180-240 Lượng máu được bơm của một ngăn tim (ml\lần). Lúc nghỉ ngơi. Lúc hoat động gắng sức60 90 75-115 180-210 ? Có nhận xét gì về số nhịp tim và lượng máu bơm của vận động viên so với người bình thường lúc nghỉ ngơi và lúc hoạt động gắng sức? Nhận xét: Ở các vận động viên luyện tập lâu năm thường có chỉ số nhịp tim/phút nhỏ hơn người bình thường. Tim của họ đập chậm hơn, ít hơn mà vẫn cung cấp đủ nhu cầu ô xi cho cơ thể là vì mỗi lần đập tim bơm đi được nhiều máu hơn, hay nói cách khác là hiệu suất làm việc của tim cao hơn.Xoa bópLao động vừa sứcTập dưỡng sinhTập TDTT?Quan sát hình và cho biết có những biện pháp nào để rèn luyện tim mạch? Tập dưỡng sinhTập TDTTLao động vừa sứcLuyện tập TDTT, lao động vừa sức có ý nghĩa gì đối với hệ tim mạch?* Luyện tập TDTT, lao động vừa sức => Làm tăng khả năng hoạt động của hệ tim mạchXoa bópNgười già luyện tập dưỡng sinh hay xoa bóp có ý nghĩa gì đối với hệ tim mạch?Tập dưỡng sinh* Vì người già ít vận động. Việc luyện tập dưỡng sinh hay xoa bóp => Có tác dụng trực tiếp giúp cho toàn bộhệ mạch lưu thông tốtTiết 18 : VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH, VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀNI/ Sự vận chuyển máu qua hệ mạch: II/ Vệ sinh hệ tim mạch:1- Bảo vệ tim mạch tránh các tác nhân có hại: => Cần khắc phục và hạn chế các nguyên nhân làm tăng nhịp tim và huyết áp không mong muốn- Hạn chế ăn các thức ăn có hại cho tim mạch- Tiêm phòng các bệnh có hại cho tim mạch (ho gà, bạch hầu )2- Rèn luyện hệ tim mạch:Cần rèn luyện hệ tim mạch thường xuyên, đều đặn, vừa sức bằng các hình thức: tập TDTT, xoa bóp.Nguồn gốc cuộc thi chạy Maratông - Năm 490 trước Công nguyên, tại làng Maratông trong vùng Attic, quân đội Hi Lạp đã đánh tan quân xâm lược Ba tư, một người lính nhận lệnh chạy từ làng Maratông về thủ đô Aten để báo tin chiến thắng. Anh đã chạy một mạch 42,195 km và lăn ra chết ngay vì bị kiệt sức và tim ngừng đập sau khi báo tin chiến thắng. Để kỉ niệm sự kiện đáng nhớ đó, từ 1896 người ta đã tổ chức cuộc thi chạy hằng năm từ Maratông tới Aten và vô số vận động viên đã vượt qua quãng đường này an toàn với thời gian ngày càng rút ngắn (3 giờ, rồi 2 giờ). Đó là nhờ họ đã tích cực luyện tập thường xuyên và bền bỉ. Rõ ràng những trái tim được rèn luyện có khả năng hoạt động thật phi thường !? Bản thân là học sinh, em đã làm gì để bảo vệ bản thân và tham gia bảo vệ môi trường trong sạch ở trường và ở lớp?- Hạn chế không ăn nhiều thức ăn có mỡ động vật, không ăn mặn.Không hút thuốc láTham gia tạp thể dục giữa giờ và thể dục ngoại khóa thường xuyên, đều đặn.Không vứt rác, giấy bừa bãi.Không khạc nhổ bừa bãiKhông bẻ cây Chăm sóc bồn hoa ,cây cảnh, quét dọn vs Tuyên truyền cho các bạn khác cùng tham gia. *** BÀI TẬPLực đẩy chủ yếu giúp máu tuần hoàn liên tục và theo một chiều trong hệ mạch được tạo ra từ đâu?Đáp án: Máu vận chuyển qua hệ mạch nhờ sức đẩy của tim, áp lực trong mạch và vận tốc máu. ? Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng: 1/ Huyết áp cao nhất là ở:a. Động mạch phổi.b. Động mạch chủ.c. Tĩnh mạch chủ.  2/ Nguyên nhân của bệnh cao huyết áp:a. Người lớn tuổi động mạch xơ cứng.b. Do ăn mặn.c. Do ăn nhiều mỡ động vật.d. Người lớn tuổi động mạch xơ cứng, 	 do ăn mặn, ăn nhiều mỡ động vật. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀHọc bài, trả lời câu hỏi 1->4 SGK/60 vào vở bài tập.Đọc mục “ Em có biết”Chuẩn bị tiết sau kiểm tra 1 tiết: - Ôn lại kiến thức về chương 1: Chú ý bài Tế bào- Ôn lại kiến thức về chương 2: Chú ý bài 7,8,10Ôn lại kiến thức về chương 3:Chú ý bài 13,15,17,18Xin chân thành cảm ơn BGH và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành nhiệm vụ được giao.Chúc các em học tập tốt.