Bài giảng Vật lí Lớp 8 - Tiết 5, Bài 5: Sự cân bằng lực-Quán tính

Sự cân bằng lực - quán tính 
Bài giảng 
Kiểm tra bài cũ : Chọn câu đúng 
Câu 1 . Khi có một lực tác dụng lên vật thì vận tốc của vật sẽ : 
không thay đổi . 
tăng dần 
C. giảm dần . 
D. có thể tăng , có thể giảm . 
Câu 2 . Đại lượng lực có thể biểu diễn được trên hình vẽ vì : 
A. lực có điểm đặt . 
B. lực có phương , chiều . 
C. lực có độ lớn . 
D. lực có cả 3 yếu tố trên . 
Câu 3: Hãy biểu diễn trọng lực tác dụng lên các vật sau . Biết P 1 = 3N, P 2 = 0,5N, P 3 = 5N.Cho 1cm ứng với 1N 
1N 
P 1 
P 3 
P 2 
Chúng ta đã tìm hiểu về hai lực cân bằng trong Vật lí 6.Dưới tác dụng của 2 lực cân bằng , vật đang đứng yên sẽ ở trạng thái gì ? 
Vậy một vật đang chuyển động chịu tác dụng của 2 lực cân bằng sẽ như thế nào ? 
Tiết 5- Bài 5: Sự cân bằng lực - Quán tính . 
I.Hai lực cân bằng 
1 .Hai lực cân bằng là gì ? 
Các vật trên hình vẽ : quyển sách , quả cầu , quả bóng đang ở trạng thái gì ? 
P 1 
P 3 
P 2 
Nếu mỗi vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực P thì liệu chúng có ở trạng thái đứng yên như vậy không ? Tại sao ? 
Như vậy chắc chắn đã có một lực nữa tác dụng lên vật cân bằng với trọng lực P. Đó là lực nào trong mỗi trường hợp ? Hãy biểu diễn lực đó ? 
Q 
T 
Q 
Khi các vật ở trạng thái cân bằng,cặp lực tác dụng lên mỗi vật có chung đặc điểm gì ?( Xét theo các yếu tố của lực ) 
Tiết 5- Bài 5: Sự cân bằng lực - Quán tính . 
Hai lực cân bằng là hai lực : 
1 .Hai lực cân bằng là gì ? 
I.Hai lực cân bằng 
- Đặt lên cùng một vật . 
- Phương nằm trên một đường thẳng , chiều ngược nhau . 
- Có cường độ bằng nhau . 
Như vậy dưới tác dụng của hai lực cân bằng , một vật dang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên . Vậy nếu một vật đang chuyển động chịu tác dụng của các lực cân bằng thì vật sẽ ở trạng thái gì ? 
2. Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động 
a/ Dự đoán 
b/ Thí nghiệm kiểm tra : 
Thí nghiệm của nhà bác học A- tood 
Mô tả các dụng cụ thí nghiệm ? 
C2.Tại sao quả cân A ban đầu đứng yên ? 
C3.Khi đặt thêm Á lên quả cân A. Tại sao quả cân A cùng với Á sẽ chuyển động nhanh dần ? 
C4.Khi quả cân A chuyển động qua lỗ K thì vật nặng Á bị giữ lại . Lúc này quả cân A còn chịu tác dụng của những lực nào ? 
C5. Đo quãng đường đi được của quả cân A ( khi chuyển động phía dưới lỗ K ) sau mỗi khoảng thời gian 2s, ta có kết quả trong bảng sau : 
A 
K 
B 
Tính vận tốc trong mỗi trường hợp và điền kết quả vào bảng sau : 
Thời gian(s ) 
Quãng đường đi được S(cm ) 
Vận tốc v(cm/s ) 
Trong 2 giây đầu t 1 = 2s 
S 1 = 14cm 
v 1 = 
Trong 2 giây tiếp t 2 = 2s 
S 2 = 14cm 
v 2 = 
Trong 2 giây cuối t 3 = 2s 
S 3 = 14cm 
v 3 = 
7cm/s 
7cm/s 
7cm/s 
Đây là loại chuyển động gì ? 
Như vậy một vật ( vật A) đang chuyển động , nếu chịu tác dụng của các lực cân bằng sẽ ở trạng thái gì ? 
Như vậy một vật đang chuyển động , nếu chịu tác dụng của các lực cân bằng sẽ ở trạng thái chuyển động thẳng đều . 
Nếu một vật chịu tác dụng của các lực cân bằng thì vật có thể ở các trạng thái nào ? 
Kết luận : Nếu một vật chịu tác dụng của các lực cân bằng thì : 
Nếu vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên . 
Nếu vật đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều . 
Tiết 5- Bài 5: Sự cân bằng lực - Quán tính . 
Hai lực cân bằng là hai lực : 
1 .Hai lực cân bằng là gì ? 
I.Hai lực cân bằng 
- Đặt lên cùng một vật . 
- Phương nằm trên một đường thẳng , chiều ngược nhau . 
- Có cường độ bằng nhau . 
2. Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động 
a/ Dự đoán 
b/ Thí nghiệm kiểm tra : 
c/ Kết luận : 
II. Quán tính : 
1. Nhận xét : 
Nhận xét các hiện tượng sau : - Xe cộ bắt đầu chuyển động có thể đạt ngay vận tốc lớn được không ?- Xe cộ đang chạy nhanh , nếu ta phanh gấp liệu xe có dừng ngay không ? 
Khi có lực tác dụng , mọi vật đều không thể thay đổi vận tốc đột ngột được vì mọi vật đều có quán tính . 
Quán tính là tính giữ nguyên vận tốc của các vật ( về cả hướng và độ lớn ). 
2.Vận dụng : 
C6. Nếu bất chợt đẩy xe về phía trước , búp bê sẽ ngã về phía nào ? Tại sao ? 
Búp bê sẽ ngã về phía sau vì phần thân búp bê chưa kịp chịu tác dụng của lực đẩy vẫn giữ nguyên trạng thái đứng yên trong khi xe đã dời đi ( búp bê có quán tính ) 
C7.Xe và búp bê đang chuyển động , nếu xe bất chợt dừng lại , búp bê sẽ ngã về phía nào ? Tại sao ? 
Búp bê sẽ ngã về phía trước vì phần thân búp bê chưa kịp chịu tác dụng của lực cản vẫn giữ nguyên trạng thái chuyển động về phía trước trong khi xe đã dừng lại ( búp bê có quán tính ) 
Một số tai nạn giao thông do quán tính . 
Ô tô phóng nhanh , phanh không kịp , đã va vào xe công - tơ - nơ . 
C8.hãy dùng khái niệm quán tính để giải thích các hiện tượng sau đây : 
a/ Khi ô tô đột ngột rẽ phải , hành khách bị nghiêng về bên trái . b/ Khi nhảy từ bậc cao xuống , chân ta bị gập lại . c/ Bút tắc mực , ta vẩy mạnh , bút lại có thể viết tiếp . d/ Khi cán búa lỏng , có thể làm chặt lại bằng cách gõ mạnh đuôi cán xuống đất . e/ Đặt một cốc nước trên tờ giấy mỏng . Giật nhanh tờ giấy ra khỏi đáy cốc thì cốc vẫn đứng yên . 
Ghi nhớ : 
* Hai lực cân bằng là 2 lực cùng đặt lên một vật , có cường độ bằng nhau , phương nằm trên một đường thẳng , chiều ngược nhau . 
* Dưới tác dụng của các lực cân bằng,một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên ; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều . Chuyển động này được gọi là chuyển động theo quán tính . 
* Khi có lực tác dụng , mọi vật không thể thay đổi vận tốc đột ngột được vì có quán tính . 
Hướng dẫn về nhà : 
Thuộc ghi nhớ . 
Làm các bài tập SGK 
Làm các bài tập 5.1, 5.2, 5.3. 5.4 (SBT)