Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 2: Đọc-Hiểu văn bản: Tôi đi học

Tiết 2:Đọc - Hiểu văn bản.
TÔI ĐI HỌC
 ( Thanh Tịnh ) 
I . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức
Cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên trong một đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý trẻ nhở ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
- Rèn cho HS kĩ năng đọc diễn cảm , sáng tạo, kĩ năng phân tích, cảm thụ tác phẩm văn xuôi giàu chất trữ tình 
3. Thái độ:
 - Giáo dục HS biết rung động , cảm xúc với những kỉ niệm thời học trò và biết trân trọng, ghi nhớ những kỉ niệm ấy
4. Năng lực
- Phát triển cho HS năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo và hợp tác 
II. CHUẨN BỊ.
1. GV: 
 - Lập kế hoạc dạy học
 - Tư liệu tham khảo (Tập truyện “Quê Mẹ ” )
2. HS : Nghiên cứu bài học , chuẩn bị sản phẩm theo sự phân công 
III. Tổ chức các hoạt động
1. Mô tả phương pháp thực hiện chuỗi các hoạt động học trong bài học và kĩ thuật dạy học thực hiện trong các hoạt động.
a. HĐ khởi động:	
- Phương pháp: Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật: Kĩ thuật đặt câu hỏi.
b. HĐ hình thành kiến thức mới
 Tìm hiểu văn bản
- Phương pháp: Đàm thoại, dạy học nhóm, nêu và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật: Kĩ thuật khăn phủ bàn, chia nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi.
c. HĐ luyện tập:
- Phương pháp: Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật: Kĩ thuật đặt câu hỏi.
d. HĐ vận dụng :
- Phương pháp : Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi.
e. HĐ tìm tòi, sáng tạo :
- Phương pháp : Đàm thoại, nêu vấn đề.
- Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi.
2. Tổ chức các hoạt động:
 HĐ 1. HĐ khởi động:
* Mục tiêu:
 - Tạo tâm thế hứng thú cho HS. 
 - Kích thích HS nhớ lại, hồi tưởng lại kỉ niệm ngày tựu trường đầu tiên
* Nhiệm vụ: HS theo dõi đoạn văn và thực hiện yêu cầu của GV.
* Phương thức thực hiện: HĐ cá nhân, HĐ cả lớp.
* Yêu cầu sản phẩm: HS suy nghĩ trả lời.
* Cách tiến hành:
- GV chuyển giao nhiệm vụ:
 + GV cho khơi gợi cảm xúc cho HS nhớ về ngày khai trường đầu tiên của chính mình:Ngày đầu đi học thật khó, tôi chẳng biết gì cả. Tôi chẳng biết cầm bút, chẳng biết sách vở là gì nhưng điều đó chẳng khó gì khi có cô bên cạnh tôi. Cô đã chỉ tôi cách cầm bút, tập cho tôi viết chữ. Và rồi ba tiếng trống trường vang lên, báo hiệu giờ về đã đến. Những bạn khác thì được ba mẹ đón về nhà. Cô cũng về nhà, chỉ còn lại một mình tôi - cậu học trò lớp một cô đơn trong căn phòng lạnh lẽo. Tôi đã khóc, khóc rất to rồi đột nhiên có ai đó khẽ đặt tay lên vai tôi và nói: “Mình về nhà thôi con”, lúc đó tôi mới nhận ra là mẹ đã ở bên tôi.Ôi! Sao tôi thương đến thế, sao tôi nhớ đến thế. Cái ngày đầu tiên đi học của tôi. Cái ngày mà tôi có nhiều ki niệm nhất trong tuổi thơ của mình.”
? Đoạn văn trên nói về cảm xúc của ai? Cảm xúc về điều gì
- Dự kiến TL: Cảm xúc bỡ ngỡ, rụt rè, lo lắng, hồi hộp , sợ hãi của một bạn nhỏkhi bắt đầu giờ học đầu tiên .
? Hãy hồi tưởng lại ngày đầu tiên đi học và cho biết cảm xúc, tâm trạng của em ngày đó
- Dự kiến TL: Hồi hộp, sợ hãi, lo lắng, bỡ ngỡ 
- GV dẫn dắt vào bài : 	
 Thật khó diễn tả bằng lời những cảm xúc của các em học sinh lúc đó. Bởi mỗi người có những cảm xúc riêng. Hôm nay , cô và các em sẽ tiếp tục tìm hiểu tâm trạng của một bạn học trò trong văn bản “ Tôi đi hoc” với những kỉ niệm mơn man, buâng khuâng của một thời thơ ấu
 Hoạt động 2: HĐ hình thành kiến thức. 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng 
- Mục tiêu: Giúp HS thấy được tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nv Tôi khi đứng trước sân trường 
- Nhiệm vụ: HS thực hiện yêu cầu của GV-
- Phương thức thực hiện : HĐ chung, thảo luận nhóm, HĐ cặp đôi
- Yêu cầu sản phẩm: Vở ghi của HS
- Cách tiến hành:
1. GV chuyển giao nhiệm vụ:
Thảo luận nhóm bằng kĩ thuật khăn trải bàn(5 phút)
? Cảnh trước ngôi trường làng Mĩ Lí lưu lại trong tâm trí tác giả có gì nổi bật ?Tìm những chi tiết, hình ảnh miêu tả ngôi trường 
? Cảnh tượng ấy gợi không khí gì trong lòng người đọc
? Qua đoạn văn trên e có nhận xét gì về tâm trạng của nhân vật tôi khi đứng trước sân trường? Để khác họa tâm trạng, hình ảnh nhân vật Tôi tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào
2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: 
 + HS đọc yêu cầu
+ HS HĐ cá nhân
+HS thảo luận
Đại diện trình bày
Dự kiến trả lời:
+ Sân trường :
 + Dày đặc cả người
 + Ai cũng ăn mặc chỉn chu, tươm tất 
-> Không khí tưng bừng của ngày hội khai trường
- Tâm trạng
 + Lo sợ vẩn vơ
 + Ngập ngừng,e sợ
 + Thèm vụng, ước thầm
 + Chơ vơ, vụng về, lúng túng
NT so sánh :
 + trường: đình làng
 + họ: những chú chim non
- GV đánh giá quá trình thảo luận của nhóm, đánh giá sản phẩm của HS 
- GV chốt kiến thức và ghi bảng
- Mục tiêu: Giúp HS thấy được tâm trạng của nv Tôi khi nghe gọi tên và ngồi trong lớp học
- Nhiệm vụ: HS thực hiện yêu cầu của GV
- Phương thức thực hiện : HĐ chung, thảo luận nhóm, HĐ cặp đôi
- Yêu cầu sản phẩm: Vở ghi của HS, phiếu học tập
- Cách tiến hành:
1. GV chuyển giao nhiệm vụ:
Thảo luận nhóm bằng kĩ thuật khăn trải bàn(5 phút)
? Hình ảnh ông đốc được miêu tả qua những chi tiết nào ? Tâm trạng của nhân vật tôi khi nghe ông đốc gọi tên ra sao
? Những cảm giác mà nhân vật tôi nhận được khi bước vào lớp học là gì
? Khi đã rời xa mẹ , cùng các bạn bước vào trong lớp theo lời thúc giục của ông đốc và sự đón chào của thày giáo trẻ nhân vật tôi bước vào lớp với một tâm trạng mới. Những cảm giác mà nhân vật tôi nhận được khi bước vào lớp học là gì 
? Trước những cảm giác mới mẻ đó , nv tôi đã quan sát và suy nghĩ như thế nào khi nhìn ra cửa sổ
? E có nhận xét gì về nhan đề Tôi đi học- tên của bài học đầu tiên cũng chính là nhan đề của tác phẩm? Theo em , tác giả đặt tên tác phẩm trùng với tên của bài học đầu tiên có ý nghĩa gì
2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: 
 + HS đọc yêu cầu
+ HS HĐ cá nhân
+HS thảo luận
Đại diện trình bày
Dự kiến trả lời:
 Ông đốc : + Nói : các em phải cố gắng học 
 + Nhìn chúng tôi với đôi mắt hiền từ, cảm thông.
 + Tươi cười nhẫn nại....
- Khi nghe gọi tên: 
 + Tim : Ngừng đạp
 + Giật mình, lúng túng
 + Òa khóc 
-> Vùa lo sợ vùa sung sướng 
( Khi nghe ông đốc đọc danh sách học sinh mới , nhân vật tôi càng lúng túng . Nghe gọi tên thì giật mình và cảm thấy sợ khi phải xa bàn tay dịu dàng của mẹ . Chú cảm thấy như mình bước vào một thế giới khác và cách xa mẹ hơn bao giờ hết. Vừa ngỡ ngàng vừa tự tin cậu bước vào lớp . Và cậu cũng rất sung sướng vì mình bắt đầu trưởng thành , bắt đầu tồn tại độc lập và hòa nhập vào xã hội)
- Trong lớp :
 + Có mùi hương lạ
 + Cái gì cũng lạ và hay
 + Lạm nhận bàn ghế chỗ ngồi là riêng
 + Thấy quyến luyến bạn mới
- Ngoài cửa sổ: Chim liệng, hót, bay Kỉ niệm lại ùa về 
-> Cảm giác chân thực đan xen giữa lạ và quen
- Nhan đề : L à buổi tựu trường đầu tiên và chính là bài học đầu tiên trong đời của nhân vật tôi
- GV đánh giá quá trình thảo luận của nhóm, đánh giá sản phẩm của HS 
- GV chốt kiến thức và ghi bản
* Mục tiêu : Giúp HS nắm được những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản
* Nhiệm vụ: HS thực hiện theo yêu cầu của GV
* Phương thức thực hiện: cá nhân 
* Yêu cầu sản phẩm: câu trả lời của HS
* Cách tiến hành : 
GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS
? Nêu những nét đặc sắc nghệ thuật của văn bản
? Nêu nội dung chính của văn bản
HS tiếp nhận nhiệm vụ
HS đọc yêu cầu câu hỏi
HS làm việc cá nhân
HS nhận xét, bổ sung
GV nhận xét, đánh giá, bổ sung
GV chốt kiến thức và ghi bảng
Hoạt động 3. HĐ luyện tập 
* Mục tiêu : Giúp HS vận dụng kiến thức đã học viết đoạn văn cảm nghĩ của mình 
* Nhiệm vụ: HS thực hiện theo yêu cầu của GV
* Phương thức thực hiện: cá nhân 
* Yêu cầu sản phẩm: vở ghi đoạn văn của HS
* Cách tiến hành : 
1.GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS
? Phát biểu cảm nghĩ cuả em về dòng cảm xúc của nhân vật “tôi”trong truyện ngắn Tôi đi học (viết đoạn văn 5-7 câu )
2.HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ
HS đọc yêu cầu câu hỏi
HS làm việc cá nhân : viết đoạn văn 
HS nhận xét, bổ sung
GV nhận xét, đánh giá, bổ sung và cho điểm
II.Tìm hiểu văn bản
2. Tâm trạng của nhân vật Tôi khi đứng trước sân trường
- Bằng biện pháp nghệ thuật so sánh , miêu tả tâm lí đặc sắc , tinh tế 
 -> Tâm trạng hồi hộp, bỡ ngỡ lo sợ của nhân vật tôi khi đứng trước sân trường
3. Tâm trạng của nhân vật Tôi khi nghe gọi tên và ngồi trong lớp học
- Khi nghe gọi tên: 
 + Tim : Ngừng đạp
 + Giật mình, lúng túng
 + Òa khóc 
-> Vùa lo sợ vùa sung sướng 
- Trong lớp :
 + Có mùi hương lạ
 + Cái gì cũng lạ và hay
 + Lạm nhận bàn ghế chỗ ngồi là riêng
 + Thấy quyến luyến bạn mới
- Ngoài cửa sổ: Chim lieng, hót, bay Kỉ niệm lại ùa về 
-> Cảm giác chân thực đan xen giữa lạ và quen
=> Yêu thiên nhiên, yêu những kỉ niệm êm đềm tuổi thơ. Yêu cả sự học hành để trưởng .
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật
Phương thức tự sự xen lẫn miêu tả và biểu cảm
- Sử dụng nhiều từ láy, tính từ, động từ chỉ trạng thái tâm trạng
- Các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc 
2. Nội dung
- Kỉ niệm trong sáng dầy xúc động không thể nào quên trong buổi tựu trường đầu tiên 
3. Ghi nhớ (SGK – 9)
IV. Luyện tập
Hoạt động 4: HĐ vận dụng
* Mục tiêu : Giúp HS vận dụng kiến thức đã học viết đoạn văn ghi lại ấn tượng của mình trong buổi đến trường khai giảng đầu tiên 
* Nhiệm vụ: HS thực hiện theo yêu cầu của GV
* Phương thức thực hiện: cá nhân 
* Yêu cầu sản phẩm: vở ghi đoạn văn của HS
* Cách tiến hành : 
1.GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS
? viết đoạn văn ghi lại ấn tượng của mình trong buổi đến trường khai giảng đầu tiên (viết đoạn văn 5-7 câu )
2.HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ
HS đọc yêu cầu câu hỏi
HS làm việc cá nhân : viết đoạn văn 
HS nhận xét, bổ sung
GV nhận xét, đánh giá, bổ sung và cho điểm
 Hoạt động 5: HĐ tìm tòi, mở rộng
* Mục tiêu : Giúp HS mở rộng vốn kiến thức đã học
* Nhiệm vụ: HS về nhà tìm hiểu, liên hệ 
* Phương thức thực hiện: cá nhân 
* Yêu cầu sản phẩm: câu trả lời của HS vào trong vở
* Cách tiến hành : 
1.GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS
- Sưu tầm nhừn bài hát , bài thơ, bài văn về ngày khai trường và hát một bài hát nói về cảm xúc của HS trong buổi khai trường 
2.HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ
HS đọc yêu cầu câu hỏi
 - HS về nhà suy nghĩ trả lời